Odsetki wypłacone twórcom mogą być bonifikatą

Za rabat obniżający podstawę opodatkowania VAT można uznać świadczenie pieniężne, które ZAiKS wypłacił twórcom z odsetek. Trzeba je jednak było udokumentować fakturami korygującymi – uznał NSA we wczorajszej uchwale.

Sprawa dotyczyła stowarzyszenia ZAiKS, czyli jednej z organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Jego rolą jest pośredniczenie w pobieraniu wynagrodzenia należnego twórcom. Innymi słowy, pobiera ono wynagrodzenie za korzystanie z utworów od podmiotów korzystających, a następnie wypłaca twórcom. ZAiKS za swoją działalność pośrednika pobiera inkasa. Zwykle między pobraniem pieniędzy a ich wypłatą twórcom mija jakiś czas. Stowarzyszenie wpłaca więc pieniądze na konto w banku, na którym rosną odsetki. Dziś mogłyby one być znikome, ale w 2008 r. (spór dotyczył rozliczenia za ten rok) były to całkiem spore kwoty – w sumie ok. 25 mln zł. Stowarzyszenie podjęło więc uchwałę o wypłacie tych pieniędzy twórcom, dzięki czemu mieli oni dodatkowe wpływy. Stowarzyszenie uznało, że wypłacone pieniądze z odsetek to bonifikata od inkasa.

Fiskus musi wiedzieć, ile konkretnie zarabia twórca

Spór sprowadzał się do tego, czy faktycznie można uznać taką wypłatę za rabat/bonifikatę i w konsekwencji, czy obniża to podstawę opodatkowania VAT.

ZAiKS uważał, że był to rabat obniżający podatek. Dyrektor Izby Skarbowej uznał, że nie. Twierdził, że bonifikata nie zmniejszyła wynagrodzenia za usługi stowarzyszenia, czyli pośrednictwo w zarządzaniu prawami autorskimi. Ponadto wypłata dodatkowych pieniędzy twórcom była zdarzeniem odrębnym, niezależnym od pośrednictwa.

Gdy sprawa trafiła do NSA, ten nabrał wątpliwości i zadał pytanie poszerzonemu składowi 7 sędziów.

Wczoraj poszerzony skład NSA uznał, że w stanie prawnym obowiązującym w 2008 r. świadczenie, które wypłacił ZAiKS, a więc odsetki, jakie urosły od lokat pieniędzy twórców i wypłacone im, mogą być rabatem/bonifikatą obniżającą podstawę opodatkowania VAT.

Sędzia Janusz Zubrzycki zwrócił uwagę, że podobnym zagadnieniem NSA zajmował się w uchwale z 25 czerwca 2012 r. (sygn. akt I FPS 2/12). Przesądził wtedy, że wypłata kontrahentowi premii pieniężnej za uzyskanie sprzedaży na odpowiednio wysokim poziomie stanowi rabat w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT. NSA wyjaśnił wtedy, że w ustawie o VAT nie ma definicji rabatu. Ma on więc bezpośredni wpływ na wartość transakcji i prowadzi do obniżenia ceny. W konsekwencji rabat zmniejsza podstawę opodatkowania.

TSUE w wyroku C-317/94 Elida Gibbs wskazał, że podstawa opodatkowania nie może być wyższa niż cena, którą płaci za towar lub usługę ostatecznym konsument.

– Nie ma wątpliwości, że podstawę opodatkowania obniżają wszelkiego rodzaju opusty, obniżki cen, czyli rabaty udzielone po dokonaniu sprzedaży – stwierdził sędzia Zubrzycki.

W ocenie NSA również świadczenie, jakie wypłacił ZAiKS twórcom z odsetek od należnych im pieniędzy, stanowi obniżenie ceny usług stowarzyszenia. Dla twórców były to dodatkowe pieniądze. W tej sprawie ustalono, że pieniądze zostaną przekazane twórcom, co będzie oznaczało 60-proc. bonifikatę inkasa. W praktyce wypłaty kwot były proporcjonalne do kwot inkasa, jakie musieliby zapłacić twórcy. Skoro potrącone koszty inkasa stanowią opłaty za zarządzanie prawami autorskimi, to obniżenie tych kosztów przez zwrot części wydatków jest obniżeniem ceny usługi zarządzania – wskazał sędzia Zubrzycki.