TEZA: Inspektor pracy ma prawo wydać nakaz zapłaty wynagrodzenia pracownikowi, jeśli nie istnieje podstawa do potrącenia kwoty szkody na mieniu pracodawcy oraz jeżeli wynagrodzenie za pracę było niesporne i nie zostało wypłacone.
Sygn. akt I OSK 467/15
WYROK NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO
z 2 sierpnia 2016 r.
STAN FAKTYCZNY
W 2014 r. pracodawca zakwestionował procedurę zmierzającą do egzekucji uprawnień pracowniczych przeprowadzoną przez inspekcję pracy. W odwołaniu złożonym do okręgowego inspektora pracy zażądał uchylenia decyzji nakazującej wypłacenie jego pracownikowi wynagrodzenia za listopad 2013 r., wynagrodzenia za urlop za listopad i grudzień 2013 r., wynagrodzenia za urlop opiekuńczy nad dzieckiem zdrowym za listopad 2013 r. oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Pracodawca wskazał, że jego pracownik był zobowiązany na skutek umowy o odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone do wyrównania szkody wynikającej z uszkodzenia powierzonego mu samochodu osobowego. A koszty naprawy pojazdu znacząco przewyższały kwotę, jaką pracodawca został zobowiązany zapłacić w związku z wydanym nakazem.
Organ odwoławczy na mocy art. 138 par. 1 ust. 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.) utrzymał zaskarżone decyzje. Zwrócił uwagę, że należne wynagrodzenie jest kategorią obiektywną, niepodlegającą ocenie przez pracownika inspekcji pracy, jednak nie oznacza to, że nie ma on prawa dokonania ustaleń, czy wynagrodzenie istotnie jest należne. Inspektor stwierdził, że tylko gdy istnieje spór między pracownikiem a pracodawcą co do wysokości, okresu czy tytułu wypłaty, wydanie nakazu płatniczego nie jest uzasadnione. Organ wyższego stopnia ocenił również, że w sprawie takie okoliczności nie występują, stąd nakaz inspektora pracy był zgodny z procedurą.
Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, a ten uchylił decyzję inspekcji. Zdaniem WSA nakaz zapłaty może być wydany wtedy, gdy obowiązek wobec pracownika jest bezsporny i wymagalny w momencie przeprowadzania kontroli. Nakaz jest więc niczym innym jak urzędowym stwierdzeniem istnienia zobowiązania po stronie pracodawcy, z jednoczesnym nakazaniem mu w trybie administracyjnoprawnym wypłaty zaległego wynagrodzenia. Oznacza to, że gdy istnieje spór między pracownikiem a pracodawcą co do zasadności, wysokości, okresu czy tytułu wypłaty wynagrodzenia, wydanie nakazu płatniczego nie jest uzasadnione. W takim przypadku właściwy jest sąd powszechny.
To spotkało się ze skargą kasacyjną pracownika do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pracownik był zdania, że pracodawca zaniechał wypłaty należnego, bo obliczonego i wymagalnego wynagrodzenia, powołując się na zawartą z pracownikiem umowę o odpowiedzialności materialnej. A takie zachowanie pracodawcy, wbrew błędnemu przyjęciu przez sąd pierwszej instancji, nie jest kwestionowaniem zasadności wysokości przysługujących pracownikowi należności z tytułu stosunku pracy, a jedynie niezgodnym z prawem wstrzymaniem zapłaty należnych pracownikowi świadczeń. Stwierdził także, że inspektor pracy w trakcie przeprowadzonej kontroli ustalił, iż pracodawca nie uzyskał tytułu wykonawczego na potrącenie należności w związku z poniesioną szkodą, nie wykazał wysokości zaistniałej szkody oraz nie uzyskał pisemnej zgody byłego pracownika na wykonanie potrącenia z jego wynagrodzenia. W związku z powyższym na gruncie obowiązujących przepisów, w tym reguł dotyczących możliwości potrącania należności, obowiązek wypłaty wynagrodzenia nie nasuwał wątpliwości, a procedura inspekcji była uzasadniona. Podobnego zdania był także NSA.
UZASADNIENIE
NSA ocenił, że w razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione odpowiednio do nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi. Nakazy w tych sprawach podlegają zaś natychmiastowemu wykonaniu. Wobec braku podstaw do potrącenia – nieokreślonej przez pracodawcę kwoty szkody oraz faktu, że wysokość oraz okres należnego wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy była niesporna i nie zostały one wypłacone, w sprawie zaistniały przesłanki do zastosowania art. 11 pkt 7 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 404 ze zm.) w związku z ustawą z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.), a więc do wydania przez inspektora pracy przedmiotowego nakazu. Sąd pierwszej instancji nie dostrzegł, że pracodawca nie kwestionował zasadności przysługujących byłemu pracownikowi wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy objętych nakazem. Natomiast błędnie przyjął, że sprawa ma sporny charakter tylko dlatego, iż pracodawca powołuje się na zawartą z pracownikiem umowę o odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie. Wbrew obowiązującym przepisom kodeksu pracy uznał, że jest uprawniony do dokonania potrącenia szkody wyrządzonej przez pracownika.