Zmiany w urlopach rodzicielskich w 2016 roku

Nowelizacja ustawy ujednolica zasady i system urlopów związanych z narodzinami dziecka poprzez włączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego.

Począwszy od 2 stycznia 2016 r. obowiązywać będą dwa rodzaje urlopów związanych z narodzinami dziecka: urlop macierzyński (podstawowy), którego wymiar pozostanie bez zmian oraz urlop rodzicielski, którego wymiar wynosić będzie do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 34 tygodni w przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci przy jednym porodzie. Nie zmieni się natomiast łączna długość płatnych urlopów związanych z narodzinami dziecka.

Nowelizacja wprowadza możliwość wykorzystania części urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 16 tygodni w terminie do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat, a więc nie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Od nowego roku urlop rodzicielski będzie przysługiwał bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (obecnie podstawowego). Będzie go można wykorzystać jednorazowo albo w nie więcej niż 4 częściach i nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia. W przypadku korzystania z urlopu w częściach, części te również będą musiały przypadać bezpośrednio jedna po drugiej.

Nowe przepisy wprowadzają też możliwość udzielenia maksymalnie 16 tygodni urlopu rodzicielskiego w terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu. To rodzicie dziecka zdecydują, czy będą chcieli skorzystać z tej opcji, a jeśli tak, to kiedy (np. w czasie adaptacji dziecka do przedszkola, rozpoczęcia przez nie szkoły, czy w innym okresie). Trzeba przy tym pamiętać, że liczba części udzielonego w taki sposób urlopu rodzicielskiego będzie pomniejszała liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego. W praktyce oznacza to, że decydując się na wykorzystanie w późniejszym terminie, np. jednej części urlopu rodzicielskiego udzielonego na dziecko, w przypadku korzystania w przyszłości również z urlopu wychowawczego na to samo dziecko będzie można wykorzystać go już nie w 5 a tylko w 4 częściach.

Nowe przepisy wprowadzają proporcjonalne wydłużenie urlopu rodzicielskiego w sytuacji, gdy łączy się go z pracą w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż ½ etatu nadal będzie możliwe. W takiej sytuacji wymiar urlopu rodzicielskiego będzie jednak wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie łączenia korzystania z tego urlopu (lub jego części) z pracą, maksymalnie do 64 tygodni (w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego udzielonego na jedno dziecko) lub do 68 tygodni (w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego udzielonego na dwoje lub więcej dzieci urodzonych przy jednym porodzie).

Ponadto nowelizacja wprowadza możliwość wymieniania się opieką nad dzieckiem i przysługującym z tego tytułu urlopem rodzicielskim i zasiłkiem macierzyńskim za czas takiego urlopu przez rodziców, z których jedno jest pracownikiem a drugie jest objęte ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z innego tytułu, np. prowadzi własną działalność gospodarczą.

Jeśli mama dziecka jest ubezpieczona z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i będzie pobierać zasiłek macierzyński przez okres 20 tygodni, czyli przez okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, to tata dziecka będący pracownikiem będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego na to dziecko.

Wymiar urlopu ojcowskiego od 2 stycznia będzie wynosił do dwóch tygodni, jednak pracownik, który został tatą będzie miał więcej czasu na jego wykorzystanie, bo aż do ukończenia przez swoje dziecko 24 miesiąca życia. Będzie miał również możliwość podzielenia urlopu na 2 części i skorzystania z każdej z nich w wybranym przez siebie momencie.

Mama lub tata dziecka uprawnieni do zwolnienia od pracy z tytułu wychowywania dziecka w wieku do lat 14 sami zdecydują, czy będą woleli wykorzystać to zwolnienie w dniach (2 dni) czy godzinach (16 godzin). Sposób skorzystania z takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym będzie trzeba określić w pierwszym wniosku o jego udzielenie złożonym w danym roku.

Nowelizacja wprowadza ponadto:
• możliwość rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie, za zgodą pracodawcy,
• umożliwienie korzystania z urlopu rodzicielskiego oraz urlopu wychowawczego przez oboje rodziców (w każdym czasie - ograniczeniem jest wymiar urlopu, który nie może być przekroczony),
• poszerzenie kręgu osób uprawnionych do dzielenia się uprawnieniem do urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz zasiłku macierzyńskiego o najbliższych członków rodziny w sytuacji śmierci mamy dziecka, porzucenia przez nią dziecka lub gdy mama dziecka jest niezdolna do samodzielnej egzystencji,
• wydłużenie do 21 dni po porodzie terminu składania wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (tzw. długi wniosek),
• wydłużenie do 21 dni terminu na złożenie wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego i urlopu wychowawczego albo ich części.
Zmiany wejdą w życie z dniem 2 stycznia 2016 r.