Pomimo starzenia się społeczeństwa, wciąż jedną z cech charakterystycznych polskiego rynku pracy jest wczesny wiek wycofywania się z niego. Tymczasem zatrudniając seniora przedsiębiorca pozyskuje lojalnego pracownika, zwiększa wydajność zespołu i zmniejsza koszty pracy.

Wskaźnik zatrudnienia w grupie wiekowej 55-64 lata w 2013 roku wynosił 40,6 proc. Jest to jeden z najniższych wskaźników w Unii Europejskiej. Średnia wynosi bowiem 50,2 proc. Najwyższe wskaźniki mają tradycyjnie kraje Skandynawskie. W Szwecji 73,6 proc. osób w wieku powyżej 55 lat ma zatrudnienie. Niższa stopa zatrudnienia wśród dojrzałych pracowników jest jedynie na Węgrzech, w Chorwacji, na Malcie oraz w Grecji i Słowenii. W szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy są kobiety po 50. roku życia. Wskaźnik ich zatrudnialności wynosił zaledwie 31 proc. Unijna średnia to 43,3 proc. – Problemem osób 50+ w Polsce jest to, że jeśli stracą pracę w tym wieku, to raczej jej już nie znajdą. Długotrwałe bezrobocie w tej grupie wiekowej jest największe – mówi prof. Czesław Szmidt z Akademii Leona Koźmińskiego.

Wokół pracowników 50+ narosło wiele mitów. Jednym z nich jest to, że częściej chorują, więc są mniej efektywne w pracy. – Jest to jeden z najczęściej powtarzanych stereotypów. Tymczasem po wejściu w życie nowelizacji zmniejszającej liczbę dni, za które pracodawca ma obowiązek wypłacać wynagrodzenie (z 33 dni do jedynie 14 dni choroby) nie zauważyliśmy zwiększenia wypłat z ZUS – mówi Czesława Ostrowska z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

5,2 mln Polaków na umowach terminowych. Co trzeci Polak drży, że szef nie przedłuży mu kontraktu
5,2 mln Polaków na umowach terminowych. Co trzeci Polak drży, że szef nie przedłuży mu kontraktu

Zobacz również

Trend niezatrudniania osób w wieku 50+ ma swoje uzasadnienie historyczne. W latach 90. Duże bezrobocie wśród młodych i ułatwienia w przechodzeniu na wcześniejsze emerytury i renty inwalidzkie spowodowało odpływ dojrzałych pracowników z rynku pracy. Drugim powodem niskiej zatrudnialności osób 50+ jest luka kompetencyjna, którą ujawniły między innymi badania OECD. Według ekspertów organizacji Polacy w wieku 50+ mają jedne z najniższych kompetencji spośród pozostałych członków wspólnoty, a młodsi przewyższają średnią dla OECD. Jednocześnie w Polsce nie wykształcił się nawyk kształcenia ustawicznego. – W ciągu roku z oferty szkoleń Urzędu Pracy w Warszawie skorzystało zaledwie 18 osób – potwierdza te obserwacje Lech Antkowiak.

Tymczasem starszy pracownik to dobry pracownik. - Podstawowy atut starszego pracownika to wiedza pragmatyczna, której nie da się zdobyć w najlepszych nawet szkołach. W niektórych zawodach osiągnięcie pełni sprawności zawodowej, swoistego mistrzostwa, wymaga kilku, a nawet kilkunastu lat praktyki. Ta bezcenna, zdobywana latami wiedza nie tylko służy firmie, ale może być przekazywana młodszym pracownikom. Doświadczenie pokazuje również, że pracownik 50+ to pracownik z reguły lojalny, ceniący sobie stabilność
zatrudnienia, posiadający doświadczenie w rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych, potrafiący zarządzać ryzykiem, często mający unikalne, doskonalone przez lata umiejętności. Cała sztuka polega na tym, jak te atuty wykorzystać z pożytkiem dla firmy i całego zespołu pracowniczego. Podpowiedzią jest opracowany przez nas poradnik zarządzania wiekiem skierowany przede wszystkim do małych i średnich firm, ale przydatny dla każdego pracodawcy - mówi Tomasz Schimanek, ekspert Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce, współautor poradnika zarządzania wiekiem, stworzonego w ramach projektu ACTIV 50+.

Ponadto pracodawcy zatrudniający 50+ mogą liczyć na konkretne ułatwienia. Przedsiębiorcy mogą liczyć na skrócenie okresu wypłacania świadczenia chorobowego do 14 dni oraz ulgi przy płaceniu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Współpracując z urzędami pracy i wykorzystując instrumenty stymulujące zatrudnianie osób bezrobotnych (szkolenia, staże, doposażanie miejsc pracy) można również znacznie zmniejszyć koszty zatrudnienia i pracy.

- Na problem szybkiego wycofywania się osób 50+ z rynku pracy nałożyło się wiele czynników. Przez trudności na rynku pracy bardzo często mają niskie poczucie własnej wartości i przestają wierzyć w to, że mogą być cennym i cenionym pracownikiem – podsumowuje prof. Czesław Szmidt z Akademii Leona Koźmińskiego.