Przepisy ustalające zasady dokonywania potrąceń z zasiłków są odmienne od tych, które regulują potrącenia z wynagrodzenia za pracę. Muszą być jednak również dokonywane w prawidłowej kolejności oraz z uwzględnieniem kwot granicznych oraz wolnych.

Niższe świadczenia

Zasady dokonywania odliczeń z kwot zasiłków należnych z ubezpieczenia chorobowego – np. zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, świadczenia rehabilitacyjnego – reguluje art. 139 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).
Płatnik zasiłku (czyli najczęściej pracodawca lub zleceniodawca) powinien potrącić z kwoty należnego świadczenia następujące należności:
● świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej, a następnie kwoty samego świadczenia lub świadczeń podlegające rozliczeniu (w sytuacji zbiegu praw do nich);
● kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego (do 1998 r.) oraz ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (od 1999 r.) wraz z odsetkami za zwłokę;
● sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych;
● należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego (w pierwszej kolejności należności zaległe za okres wskazany w tytule wykonawczym, pod warunkiem uzyskania od wierzyciela oświadczenia, że nie zostały w inny sposób uiszczone przez dłużnika);
● sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych, niż świadczenia alimentacyjne;
● kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych oraz rodzinnych w razie braku możliwości potrącenia z wypłacanych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych oraz świadczeń rodzinnych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie;
● kwoty nienależnie pobranego dodatku weterana poszkodowanego (od 30 marca 2012 r.);
● kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego;
● zasiłki wypłacone z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłek stały lub zasiłek okresowy wypłacone na podstawie przepisów o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę;
● zasiłki i świadczenia wypłacone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty;
● z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – na wniosek dyrektorów tych placówek.

Tylko wskazane należności

Artyku. 139 ustawy o FUS wyznacza zasady dokonywania potrąceń. Obowiązkowemu odliczeniu podlegają tylko wskazane w nim należności, a roszczenia należy zaspokajać według wskazanej kolejności.
Potrąceń dokonuje się z kwoty zasiłku pozostałej po odliczeniu zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.
Tak, jak przy potrąceniach z wynagrodzenia za pracę, również przy zaspokajaniu roszczeń wierzycieli z zasiłków obowiązują zarówno kwoty graniczne oraz gwarantowane, wolne od tego. Oznacza to, że przepisy przewidują pewne minimum, które powinno zawsze trafić do świadczeniobiorcy. Wolna od tego jest część zasiłku wypłacanego za cały miesiąc odpowiadająca:
● 50 proc. kwoty najniższej emerytury (od 1 marca 2012 r. – 399,59 zł, tj. 50 proc. z 799,18 zł) – przy potrącaniu sum ustalonych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych, sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi) oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;
● 60 proc. najniższej emerytury (od 1 marca 2012 r. – 479,51 zł, tj. 60 proc. z 799,18 zł) – przy potrącaniu innych należności;
● 20 proc. najniższej emerytury (od 1 marca 2012 r. – 159,84 zł, tj. 20 proc. z 799,18 zł) – przy potrącaniu kwot z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych.
Ograniczenia te są w pełnej wysokości, gdy zasiłek przysługuje za cały miesiąc. Jeśli prawo do zasiłku obejmuje tylko jego część, kwotę wolną od potrąceń ustala się proporcjonalnie do części miesiąca, za jaki zasiłek jest należny.
Wysokości potrąceń egzekucyjnych:
Rodzaj należności Granica potrącenia
na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych (na mocy tytułów wykonawczych) 60 proc. kwoty zasiłku
na zaspokojenie należności związanych z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych lub pielęgnacyjno-opiekuńczych 50 proc. kwoty zasiłku
na zaspokojenie innych egzekwowanych należności (na mocy tytułów wykonawczych) 25 proc. kwoty zasiłku