Częstym środkiem dowodowym w sprawach o ustalenie wypadku przy pracy jest opinia biegłego. Jest ona wykorzystywana w sytuacji, gdy do ustalenia pewnych okoliczności niezbędne są wiadomości specjalne (wiedza szczególna). Dowód ten nie powinien być stosowany dla ustalenia faktów, a jedynie dla udzielenia sądowi wyjaśnień.
Czasami jednak biegły może poczynić pewne spostrzeżenia przydatne dla odtworzenia stanu faktycznego. Może tak być przykładowo w sprawie o ustalenie wypadku przy pracy w górnictwie, gdzie biegły – bazując na swoim doświadczeniu i wiedzy o pracy w takich warunkach i wiedzy technicznej – może wskazać, jaki był prawdopodobny przebieg zdarzenia i związane z tym zachowania osób w nim uczestniczących.
W sprawach wypadkowych najczęściej dopuszczane są dowody z opinii biegłych sądowych z zakresu medycyny (np. co do stanu zdrowia pracownika przed wypadkiem, rodzaju doznanych przez pracownika w wypadku schorzeń, przyczyn i mechanizmu ich powstania).
Są one szczególnie pomocne, gdy konieczne jest ustalenie, czy stres psychiczny, nadmierny wysiłek fizyczny lub inne okoliczności występujące w środowisku pracy mogły stanowić przyczynę (współprzyczynę) wypadku pracownika, co pozwalałoby przyjąć działanie czynnika zewnętrznego (występującego poza organizmem pracownika) jako niezbędnego elementu wypadku przy pracy. Przepisy nie wymagają bowiem, aby przyczyna zewnętrzna była wyłączną przyczyną zdarzenia.
Czasem może nastąpić splot przyczyn tkwiących w organizmie człowieka (np. nadciśnienie tętnicze) z przyczynami zewnętrznymi (np. nadmierny wysiłek). Bywa tak często w przypadku zawałów serca lub udarów mózgu.
Niezwykle istotnym elementem opinii biegłego jest jej uzasadnienie – niezbędne zarówno dla stron, jak i dla sądu. Dowód z opinii biegłego podlega bowiem – jak każdy inny – ocenie. Niewątpliwie jest ona ograniczona, gdyż obejmuje poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stanowczość wyrażanych ocen, analizę logiczności i poprawności wniosków bez wkraczania jednak w sferę wiedzy specjalistycznej. Dlatego opinia nie może sprowadzać się tylko do wyrażenia zdania przez biegłego, ale musi tworzyć logiczną całość.
W uzasadnieniu opinii biegły powinien wskazać i uzasadnić przesłanki, które doprowadziły go do końcowych wniosków. Brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych może być podstawą zakwestionowania tego dowodu.
Co ważne, strony mogą wnieść zastrzeżenia do opinii. Muszą one być istotne (merytoryczne). Nie wystarczy jedynie – co w praktyce jest częstym zjawiskiem – ogólne niezadowolenie strony z opinii sugerujące potrzebę powołania innego biegłego. Taka potrzeba powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii.
Specyfika tego dowodu polega bowiem m.in. na tym, że jeżeli został on już przez sąd dopuszczony, to opinii dodatkowego biegłego można żądać jedynie w razie potrzeby (wynikającej najczęściej z umotywowanej krytyki dotychczasowej opinii). W przeciwnym bowiem razie sąd byłby zobligowany do uwzględniania kolejnych wniosków strony dopóty, dopóki nie złożona zostałaby opinia w pełni ją zadowalająca, co jest niedopuszczalne.
Zdarza się jednak tak, że w sprawie zostały wydane dwie opinie biegłych zawierające odmienne wnioski. Zasadą jest, że sąd powinien wówczas ocenić te opinie i uznać jedną z nich za przekonującą. Czasami ze względu na stopień trudności (fachowość) zagadnień stanowiących podstawę wydania opinii konieczne jednak będzie powołanie kolejnego biegłego, którego opinia w danej sprawie będzie rozstrzygająca. Sąd może zażądać także opinii odpowiedniego instytutu naukowego lub naukowo-badawczego i zażądać od niego dodatkowych wyjaśnień bądź pisemnych, bądź ustnych przez wyznaczoną do tego osobę. Może też zarządzić złożenie dodatkowej opinii przez ten sam lub inny instytut.

Niezadowolenie z wyrażonej oceny nie uzasadnia wydania nowej

Podstawa prawna
Art. 278, 285 i 290 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).