Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy wystawia lekarz (także dentysta) bądź to w związku z chorobą samego pracownika, bądź w związku z koniecznością osobistego sprawowania przez pracownika opieki nad chorym członkiem rodziny.
Powstanie niezdolności do pracy oraz jej datę lekarz stwierdza po przeprowadzeniu bezpośredniego badania. Jest on uprawniony do orzeczenia niezdolności za okres wsteczny – do trzech dni poprzedzających badanie, pod warunkiem że wyniki tego badania w sposób jednoznaczny wskazują, że w tym czasie pacjent był już niezdolny do pracy (np. w przypadku gdy były to dolegliwości uniemożliwiające przybycie do przychodni, a nie kwalifikujące się na wezwanie pogotowia lub z jakichś przyczyn chory nie mógł być tego samego dnia przyjęty przez lekarza).

Zwolnienie lekarskie może rozpocząć się na kilka dni przed lub po badaniu

Wskazany termin może zostać przesunięty jeszcze dalej wstecz przez lekarza psychiatrę w przypadku zaburzeń psychicznych ograniczających zdolność pacjenta do oceny własnego postępowania.
W praktyce lekarz wystawia zaświadczenie na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie, lub od dnia bezpośrednio następującego po dniu badania. Jeśli jednak bezpośrednio po tym dniu przypadają dni wolne od pracy, zwolnienie może rozpoczynać się nawet kilka dni później – najpóźniej jednak w czwartym dniu po badaniu. Podobnie jest w przypadku, gdy badanie przeprowadzane jest w okresie, kiedy pacjent przebywa już na zwolnieniu.
W przypadku pobytu w szpitalu zwolnienie wystawia się w dniu wypisania pacjenta z tej placówki. Jednak gdy jest to pobyt dłuższy niż 14-dniowy, zaświadczenie wypisuje się co 14 dni w celu umożliwienia wypłaty zasiłku.

Wniosek o świadczenie rehabilitacyjne

Najbardziej istotne – w kontekście trwałości stosunku pracy chorego pracownika – jest zachowanie terminu na złożenie wniosku do ZUS o świadczenie rehabilitacyjne.
Lekarz prowadzący leczenie jest zobowiązany poinformować pacjenta, że nie później niż 60 dni przed zakończeniem okresu zasiłkowego powinno być przeprowadzone badanie, w toku którego medyk podejmie decyzję o ewentualnym zgłoszeniu wniosku o świadczenie rehabilitacyjne.
Odpowiednio wczesne złożenie wniosku o ustalenie prawa do tego świadczenia uchroni pracownika przed przedwczesnym rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę. Stosunek pracy chorego podwładnego podlega ochronie do wyczerpania okresu zasiłkowego wynoszącego, co do zasady, 182 dni.
W przypadku jeśli pracownikowi zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne, ochrona ta rozciąga się jeszcze na dodatkowe trzy miesiące tego świadczenia.
Zdarza się jednak, że wskutek zbyt późnego złożenia wniosku o świadczenie rehabilitacyjne ZUS nie zdąży wydać decyzji w terminie, który następowałby bezpośrednio po 182. dniu choroby.
Zatrudniony nie stawia się do pracy, gdyż jest dalej niezdolny do jej wykonywania, a nie dysponuje jeszcze dokumentem, który potwierdzałby przysługującą mu nadal ochronę przed rozwiązaniem umowy.

Możliwość zakończenia pracy

W wyroku z 26 marca 2009 r. (II PK 245/08, OSNP 2010/21 – 22/262) Sąd Najwyższy stwierdził, że nie można pozbawiać pracodawcy prawa do rozwiązania umowy z pracownikiem po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, jeśli ten nie nabył prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.
Jeśli podwładny wystąpił z wnioskiem o przyznanie tego świadczenia, to ocena zgodności z prawem rozwiązania umowy w czasie między jego przyznaniem a wyczerpaniem okresu zasiłkowego zależy ostatecznie od tego, czy decyzja ZUS przyznaje mu to świadczenie, czy nie. Jeśli zostało ono przydzielone, sąd przywraca podwładnego do pracy lub orzeka odszkodowanie.
Niewątpliwie jednak dochodzenie praw na drodze sądowej stanowi dla pracownika, w dodatku chorego, stres, którego mógłby uniknąć, gdyby wniosek został złożony z odpowiednim wyprzedzeniem.
Podstawa prawna
Art. 53 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm).
Par. 3, 4 i 6 rozporządzenia ministra zdrowia z 22 lipca 2005 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz.U. nr 145, poz. 1219).