Subskrybuj nas na Youtube
Obowiązująca od 24 czerwca 2020 r. tarcza 4.0 pozwoliła na wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub obniżenie etatów pracodawcom, którzy nie składają wniosków o dofinansowanie do wynagrodzeń i składek (art. 15gb specustawy o COVID-19). Te działania można podjąć w czasie epidemii COVID-19, ale pod warunkiem, że w firmie wystąpił spadek obrotów gospodarczych lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń. Co istotne, obie przesłanki muszą wystąpić łącznie, a ponadto wzrost obciążenia funduszu płac ma być skutkiem spadku obrotów.
Pracodawca, który odnotował spadek przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w następstwie COVID-19 i w związku z tym wystąpił u niego istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń, może:
1) obniżyć wymiar czasu pracy pracownika maksymalnie o 20 proc., nie więcej niż do 0,5 etatu – z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne, z uwzględnieniem jego wymiaru czasu pracy przed jego obniżeniem;
2) objąć pracownika przestojem ekonomicznym – z zastrzeżeniem, że objętemu nim pracownikowi pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone do 50 proc., nie mniej jednak niż płacę minimalną, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.
Istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń to nowy warunek, który tarcza 4.0 definiuje jako zwiększenie ilorazu kosztów wynagrodzeń prac owników (z uwzględnieniem składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracodawcę) i przychodów ze sprzedaży towarów lub usług z tego samego miesiąca kalendarzowego (dowolnie wskazanego przez przedsiębiorcę, przypadającego między 1 marca 2020 r. a dniem poprzedzającym skorzystanie przez pracodawcę z omawianego uprawnienia) nie mniej niż o 5 proc. w porównaniu do takiego ilorazu z miesiąca poprzedzającego (miesiąc bazowy). Przy czym w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego (tj. w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego), za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych.
Ustawodawca dodaje, że do kosztów wynagrodzeń pracowników uwzględnianych w ilorazie nie zalicza się:
1) kosztów wynagrodzeń pracowników, z którymi rozwiązano umowę o pracę;
2) kosztów wynagrodzeń pra cowników, którym obniżono wynagrodzenie w trybie art. 15g specustawy w wysokości odpowiadającej wysokości tego obniżenia (tj. przy obniżeniu wymiaru czasu pracy maksymalnie o 20 proc., nie więcej niż do 0,5 etatu, w związku z określonym spadkiem obrotów gospodarczych rozumianych jako spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym, na podstawie porozumienia pracodawcy ze stroną społeczną).
Powyższe można zastosować pod warunkiem, że iloraz kosztów wynagrodzeń pracowników (z uwzględnieniem składek na ubezpieczenia finansowanych przez pracodawcę) i przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w miesiącu, w którym wystąpił istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń, wynosi co najmniej 0,3 (30 proc.). [przykład]
przykład
Obliczamy zwiększenie
Firma produkcyjna od 1 lipca do 30 września (trzy miesiące) obniżyła pracownikom fizycznym wymiar czasu pracy o 20 proc. Ten krok był spowodowany pogorszeniem sytuacji ekonomicznej z powodu COVID-19 i spadkiem wpływów ze sprzedaży wyrobów. Przedtem pracodawca sprawdził, czy doszło u niego do istotnego obciążenia funduszu wynagrodzeń. Do kalkulacji przyjęto dwa miesiące: maj jako bazowy oraz czerwiec jako obciążony kosztami wynagrodzeń. Dokonano następujących wyliczeń wzrostu wskaźnika tego obciążenia:
KROK 1. Iloraz kosztów wynagrodzeń i przychodów z maja 2020 r.
215 389,80 zł (koszt wynagrodzeń wypłaconych w maju br., łącznie ze składkami ZUS finansowanymi przez pracodawcę, bez wynagrodzeń i składek osób już niepracujących): 489 523,36 zł (przychody ze sprzedaży towarów/usług w maju 2020 r.) = 0,44
KROK 2. Iloraz kosztów wynagrodzeń i przychodów z czerwca 2020 r.
190 135,20 zł (koszt wynagrodzeń wypłaconych w czerwcu 2020 r., wraz ze składkami ZUS finansowanymi przez pracodawcę, z pominięciem płac dokonanych i składek odprowadzonych już po rozwiązaniu stosunków pracy): 347 252,80 zł (przychody ze sprzedaży towarów/usług w czerwcu 2020 r.) = 0,5475
KROK 3. Zwiększenie ilorazów kosztów wynagrodzeń i przychodów
[(0,5475 – 0,44) : 0,44] × 100 = 24,43 proc.
Uwaga! Nie trzeba dokładnie wyliczać wysokości procentu zwiększenia. Wystarczy sprawdzić, czy zwiększenie jest wyższe lub równe 5 proc., czyli: 0,44 (iloraz kosztów wynagrodzeń i przychodów z miesiąca bazowego, więc z maja) x 1,05 = 0,4620.
Iloraz kosztów wynagrodzeń i przychodów z miesiąca obciążenia (czerwca) – 0,5475
Sprawdzenie: 0,5475 > 0,4620.
Firma spełniła więc warunek co do poziomu zwiększenia obciążenia funduszu wynagrodzeń.
Udział kosztów wynagrodzeń w przychodach w miesiącu obciążenia (tu w czerwcu) wyniósł więcej niż 0,3 (0,5475). W konsekwencji skoro obie przesłanki zostały spełnione, pracodawca mógł od 1 lipca br. skorzystać z obniżenia pracownikom wymiaru czasu pracy o 20 proc.
Jak długo stosować
Ograniczenie skali etatów albo objęcie załogi przestojem ekonomicznym ma zastosowanie w okresie do sześciu miesięcy od miesiąca, w którym iloraz z miesiąca znacznego obciążenia funduszu wynagrodzeń uległ zmniejszeniu do poziomu poniżej 105 proc. ilorazu z miesiąca bazowego, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, chyba że pracodawca wcześniej przywróci czas pracy obowiązujący przed jego obniżeniem lub zakończy przestój ekonomiczny pracownika, który był nim obję̨ty.
Inne uprawnienia
Istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń to również jeden z warunków skorzystania z następujących rozwiązań:
1) ograniczenia wysokości odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego. Jeżeli przepisy przewidują obowiązek jego wypłacenia pracownikowi przez tego pracodawcę w związku z rozwiązaniem umowy o pracę – nie mogą one przekroczyć 10-krotności minimalnego wynagrodzenia;
2) zawieszenia obowiązków z ustawy o zfśs, tj.:
– tworzenia lub funkcjonowania funduszu socjalnego,
– dokonywania odpisu podstawowego,
– wypłaty świadczeń urlopowych;
3) niestosowania postanowień układów zbiorowych pracy lub regu laminów wynagradzania wprowadzonych na podstawie art. 4 ustawy o zfśs, ustalających wyższą wysokość odpisu na fundusz socjalny oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym, niż określa ta ustawa – w takim przypadku stosuje się wysokość odpisu na zfśs określoną w tej ustawie.
Pracodawcy, u których nastąpiło zwiększenie ilorazu kosztów wynagrodzeń i przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w stosunku do miesiąca bazowego o co najmniej 5 proc., mogą także:
1) wprowadzić ograniczenie nieprzerwanych odpoczynków dobowych i tygodniowych, lub
2) podjąć działania w celu zawarcia porozumienia w sprawie wprowadzenia równoważnego systemu czasu pracy albo stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z zawartych z nimi umów o pracę, w zakresie i przez czas ustalone w porozumieniu.
Podstawa prawna
•art. 77 pkt 16 ustawy z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1086; zwana tarczą 4.0)
•art. 15gb, 15gd, 15ge i 15zf ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. poz. 1086; zwana specustawą o COVID-19)
•ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1070; zwana ustawą o zfśs)
