Subskrybuj nas na Youtube
Od 1 stycznia 2017 r. Państwowa Inspekcja Pracy zyskała nowe kompetencje - może kontrolować sposób realizacji obowiązków ustawowych związanych z wypłatą minimalnych stawek godzinowych dla zleceniobiorców. Jak to będzie wyglądało w praktyce?
Stanowisko GIP z 26 października 2016 r., GNP-364-4560-20-1/16/PE/RP (zmienione 2 stycznia 2017 r.)
Zgodnie z nowelizacją do zadań PIP będzie należeć „kontrola wypłacania wynagrodzenia”. Czy to oznacza, że inspektor PIP będzie uprawniony tylko do kontroli samego faktu wypłacania wynagrodzenia, czy też będzie miał wgląd w cały proces poprzedzający ostateczną czynność jaką jest wypłacenie pieniędzy? Czy będzie mógł weryfikować ewidencję godzin wykonywania np. umowy-zlecenia? Czy PIP będzie organem uprawnionym do kontroli umów, w których strony ustalają określony poziom wynagrodzeń?
Ustawa z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265) wprowadza od 1 stycznia 2017 r. minimalną stawkę godzinową za pracę wykonywaną w ramach umów-zleceń i umów o świadczenie usług. Do zadań PIP należeć będzie kontrola wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej. W toku postępowania kontrolnego inspektor pracy ma prawo żądania przedłożenia wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy. Kontrolując obowiązek wypłacania minimalnego wynagrodzenia osobom świadczącym pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, inspektor pracy będzie więc mógł zażądać wglądu w dokumenty określające sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług (zgodnie z ustawą kwestie te powinny zostać ustalone przez strony w umowie) oraz dokumenty potwierdzające liczbę godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług.
Zgodnie z art. 11b nowelizacji: „Właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione do skierowania wystąpienia lub wydania polecenia w sprawie wypłacenia wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.” Czy w sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie wypłaty wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej inspektor ma prawo – czy może obowiązek – skierowania wystąpienia lub polecenia (tj. czy może odstąpić od jego wydania)? Czy inspektorzy mają prawo regulować wystąpieniem tylko kwestię samego faktu wypłacenia bądź nie wynagrodzenia? Czy mogą one dotyczyć takich kwestii formalnych wypłaty wynagrodzenia jak termin czy forma (pieniężna/inna)?
Na mocy ustawy właściwe organy PIP zostały uprawnione do skierowania wystąpienia lub wydania polecenia w sprawie wypłacenia wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej, zgodnie z przepisami ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie wypłaty wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej inspektor pracy będzie więc miał prawo skierowania wystąpienia lub polecenia. Decyzję o zastosowaniu środka prawnego będzie podejmował inspektor pracy w oparciu o konkretne okoliczności danej sprawy. Wystąpienie lub polecenie będzie mogło dotyczyć obowiązku wypłaty wynagrodzenia w formie pieniężnej, a w przypadku umów zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc – obowiązku wypłaty wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu (art. 8a ust. 5 i 6 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę).
Zgodnie z art. 8e ustawy o minimalnym wynagrodzeniu w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. wypłata wynagrodzenia w wysokości zaniżonej będzie wykroczeniem. Czy wykroczeniem będzie również fakt niewypłacania w ogóle należnego wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej?
Zgodnie z art. 8e ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wypłacenie przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny od 1 do 30 tys. zł. Z powyższego przepisu wynika, że sankcją wykroczeniową ustawodawca objął te przypadki, gdy przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi nie otrzymuje wynagrodzenia w minimalnej gwarantowanej ustawą wysokości. Dotyczy to więc zarówno sytuacji, gdy wynagrodzenie zostanie wypłacone w wysokości niższej niż wysokość minimalnej stawki godzinowej, jak i sytuacji, gdy zleceniodawca w ogóle nie wypłaci należnego wynagrodzenia.
Czy inspektorzy PIP będą mogli wydawać nakazy wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej?
W ramach kontroli wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej inspektorzy pracy nie będą mogli wydawać nakazów wypłaty.
Czy korzystanie z wyjątku od minimalnej stawki godzinowej dot. umów, w których o miejscu i czasie wykonania zlecenia lub świadczenia usług decyduje przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi i przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne (art. 8d ustawy w nowym brzmieniu) będzie przedmiotem zainteresowania PIP? Jakie środki będą mogły zostać zastosowane, jeśli przedsiębiorca zastosuje go w sposób nieuprawniony?
Kontrolując obowiązek zapewnienia minimalnego wynagrodzenia osobom świadczącym pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, inspektorzy pracy będą weryfikować prawidłowość korzystania przez przedsiębiorców z wyłączeń od stosowania minimalnej stawki godzinowej (dotyczy to m.in. umów w przypadku których o miejscu i czasie wykonania zlecenia lub świadczenia usług decyduje przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi i przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne). W razie ustalenia, że umowa objęta jest zakresem przedmiotowym ustawy a zleceniobiorcy wypłacane jest wynagrodzenie w wysokości niższej niż wynikające z minimalnej stawki godzinowej, inspektor pracy będzie mógł zastosować środek prawny w postaci wystąpienia lub polecenia oraz nałożyć na sprawcę wykroczenia grzywnę w drodze mandatu karnego lub skierować do sądu wniosek o ukaranie.