Każdy, kto ma kredyt konsumencki, może go wcześniej spłacić. W takiej sytuacji kredytodawca powinien obniżyć wszystkie koszty kredytu np. opłaty, prowizje, koszty ubezpieczenia i oddać je konsumentowi. Zwrot powinien być proporcjonalny. Potwierdził to Trybunał Europejski Unii Europejskiej w 2019 r, sygn. C-383/18. Kiedy bank powinien się rozliczyć z konsumentem i ile czasu konsument ma na ew. roszczenie do banku o zwrot prowizji – wyjaśniamy.

Prowizja banku i jej zwrot

Wcześniejsza spłata kredytu konsumenckiego daje klientowi banku możliwość domagania się od banku proporcjonalnej obniżki wszystkich poniesionych w trakcie całego okresu kredytowania kosztów. Koszt ten stanowi również prowizja, która w wielu przypadkach była konieczna do zapłacenia, aby w ogóle móc uzyskać kredyt.

Do czasu wyroku niektóre banki stały na stanowisku, iż prowizja jako, że jest jednorazową, stałą i całkowicie niezależną od tego na jak długo zaciągnięto kredyt opłatą, nie powinna podlegać zwrotowi, niezależnie od tego, kiedy spłacono zobowiązanie. TSUE potwierdził, że przy wcześniejszej spłacie kredytu, konsument ma prawo żądać od banku proporcjonalnego zwrotu wszelkich opłat i kosztów związanych z kredytem, nie tylko odsetek, ale również prowizji oraz ubezpieczenia.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przypomina, że zwrot prowizji musi obejmować okres liczony od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie. Nie może też zależeć od tego, kiedy kredytodawca/bank faktycznie poniósł te koszty. Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

Termin na zwrot prowizji

Im szybciej zobowiązanie zostanie spłacone, tym większa część poniesionych kosztów powinna być zwrócona. Kiedy?

Rzecznik Finansowy wyjaśnia, że bank powinien rozliczyć kredyt w ciągu 14 dni od dnia wcześniejszej spłaty kredytu w całości.

Opłaty za doprowadzenie do mieszkania mediów przedawnią się po sześciu albo po dziesięciu latach
Opłaty za doprowadzenie do mieszkania mediów przedawnią się po sześciu albo po dziesięciu latach

Zobacz również

Jeśli jednak z jakiegoś powodu prowizja (wraz z należnymi odsetkami) nie trafiła na konto konsumenta. On sam ma prawo bankowi o tym przypomnieć. Ma na to określony przepisami czas. Potem roszczenie o zwrot prowizji się przedawni.

Przedawnienie roszczenia o zwrot prowizji

Ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw istotnie zmodyfikowano zasady przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych.

I tak od 9 lipca 2018 r., zgodnie z art. 118 k jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Wcześniej w przepisach istniały trzy terminy przedawnienia:

  • ogólny termin przedawnienia – 10 lat,
  • termin przedawnienia roszczeń o świadczenie okresowe oraz termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata,
  • termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd – 10 lat.

Zatem roszczenia wynikające z wcześniejszej spłaty kredytu dokonanej po 9 lipca 2018 r. ulegają przedawnieniu z upływem 6 lat.

Natomiast 10-letni termin przedawnienia ma zastosowanie do roszczeń wynikających z wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego dokonanej między 18 grudnia 2011 r. (data wejścia ustawy o kredycie konsumenckim) a 8 lipca 2018 r. (zmiany w k.c. dot. przedawniania)

Ramka. O jakim kredycie mówimy

Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł (albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska). Kredytem konsumenckim jest także kredyt na kwotę wyższą niż wskazana powyżej, o ile kredyt taki jest przeznaczony na remont domu (lokalu mieszkalnego), jeśli nie jest zabezpieczony hipoteką.

Jako wierzyciel konsument ma prawo domagać się odsetek należnych za opóźnienie od 15 dnia następującego po całkowitej przedterminowej spłacie do dnia dokonania rozliczenia. Jednak dłużnik-kredytodawca może podnieść zarzut przedawnienia. W tym przypadku termin przedawnienia wynosi 3 lata.

Reklamacja na nieprawidłowe wyliczenie lub brak prowizji

Co zrobić jeśli:

  • kredytodawca nie zwrócił prowizji
  • kredytodawca zwrócił jedynie część kwoty
  • kredytodawca dokonał zwrotu po terminie wskazanym w pkt 4 i nie zwrócił odsetek należnych za opóźnienie od 15 dnia następującego po całkowitej przedterminowej spłacie do dnia dokonania rozliczenia.

Konsument może sporządzić samodzielnie reklamację lub skorzystać z wzoru przygotowanego przez Rzecznika Finansowego na stronie internetowej. Do wyliczeń pomocny jest specjalny kalkulator przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego.

Miejsce i forma złożenia reklamacji powinny być szczegółowo opisane w umowie zawartej z kredytodawcą.

Odpowiedź, na reklamację powinna zostać udzielona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania reklamacji (do zachowania terminu wystarczy wysłanie odpowiedzi przed jego upływem). W szczególnie skomplikowanych przypadkach, uniemożliwiających rozpatrzenie reklamacji i udzielenie odpowiedzi w terminie kredytodawca może wydłużyć termin do udzielenia odpowiedzi na reklamację, jednakże odpowiedź ta powinna zostać udzielona najpóźniej w terminie 60 dni od dnia otrzymania reklamacji. Przy czym kredytobiorca powinien otrzymać dodatkową wiadomość od kredytodawcy, w której kredytodawca:

  • wyjaśni przyczynę opóźnienia;
  • wskaże okoliczności, które muszą zostać ustalone dla rozpatrzenia sprawy;
  • określi przewidywany termin rozpatrzenia reklamacji i udzielenia odpowiedzi.

Wniosek o interwencję Rzecznika Finansowego

W przypadku, jeśli kredytodawca nie uzna roszczeń lub też w ogóle nie udzieli odpowiedzi na reklamację (ewentualnie udzieli takiej odpowiedzi, ale z przekroczeniem powyżej wskazanych terminów) przysługuje prawo do złożenia do Rzecznika Finansowego wniosku o podjęcie działań w indywidualnej sprawie. Do wniosku należy dołączyć dokumentację sprawy, a w tym umowę zawartą z kredytodawcą i odpowiedź na reklamację, w której kredytodawca odmawia uznania roszczeń.

Skierowanie sprawy na drogę sądową i pomoc Rzecznika Finansowego

Kolejną możliwością jest skierowanie sprawy bezpośrednio do sądu. Trzeba jednak pamiętać, że w toku procesu powstanie konieczność, zgodnie z art. 6 ustawy z Kodeksu cywilnego udowodnienia zasadności roszczenia. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Z kolei, zgodnie z art. 232– Kodeks postępowania cywilnego strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę.

Rzecznik Finansowy może udzielić dalszej pomocy w postępowaniu sądowym poprzez przedstawienie sądowi oświadczenia zawierającego pogląd istotny dla sprawy.

W tym celu można:

  • powołując się na ww. art. 28 ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, w związku z art. 63 ustawy k.p.c. – zgłosić sądowi wniosek o wezwanie Rzecznika Finansowego do przedstawienia pisemnego poglądu istotnego dla sprawy. Wskazane jest, aby taki wniosek został złożony na możliwie wczesnym etapie postępowania – najlepiej w żądaniach pozwu bądź odpowiedzi na pozew. Prawdopodobnie sąd przychylając się do wniosku wystąpi bezpośrednio do Rzecznika o przedstawienie ww. poglądu w sprawie, albo
  • wystąpić z wnioskiem bezpośrednio do Rzecznika o przedstawienie sądowi poglądu w sprawie. Do wniosku kierowanego do Rzecznika Finansowego należy dołączyć kopię akt sprawy – w szczególności pozew, odpowiedź na pozew, umowę zawarta z kredytodawcą, lub inne istotne dokumenty.