Niedawno skończyłam studia i pracuję jako opiekunka starszej pani. Im bliższy jest termin rocznego rozliczenia, tym bardziej się denerwuję – pisze pani Magdalena. – Jakie podatki powinnam zapłacić i czy przysługują mi jakieś ulgi – pyta czytelniczka.
Sytuacja pani Magdy zależy od formy jej zatrudnienia. Najczęściej preferowane są albo umowy cywilnoprawne (np. zlecenia), albo rozliczanie się z fiskusem jako jednoosobowy przedsiębiorca. W zależności od wyboru różne są niemal wszystkie szczegóły dotyczące wpłaty należnych podatków.
Na zleceniu
W pierwszym scenariuszu należy śmiało założyć, że żadna ze stron, a przede wszystkim czytelniczka, nie prowadzą działalności gospodarczej. Osiągnięty przychód pochodziłby z innych źródeł. Jeśli w grę nie wchodzi prowadzenie działalności, to zleceniodawca nie będzie za opiekunkę opłacał zaliczek na PIT i nie ma obowiązku sporządzać żadnych deklaracji podatkowych, takich jak PIT-11 i PIT-4R. Nie musi także sporządzać i przesyłać najpóźniej do końca lutego dokumentu PIT-8C o wysokości przychodów z innych źródeł.
Jakie obowiązki w związku z tym będzie mieć pani Magdalena? Przychody z innych źródeł powinna rozliczyć dopiero w zeznaniu rocznym PIT-36. Złoży je nie później niż na koniec kwietnia roku podatkowego. Nie ma obowiązku wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek, ale może to robić. Decydując się na taki wariant, należy odprowadzać je do 20. dnia następnego miesiąca po tym, w którym uzyskało się dochód. Zaliczkę grudniową trzeba natomiast wpłacić wraz ze składanym zeznaniem rocznym. Ale uwaga! Jeśli podjęło się decyzję o wpłacaniu zaliczek, nie można w trakcie roku z tego zrezygnować.
Darmowa pomoc prawna zwolniona z PIT
Darmowa pomoc prawna zwolniona z PIT

Zobacz również
By obliczyć podatek, czytelniczka powinna pomniejszyć uzyskany przychód o potrącone przez zleceniodawcę lub opłacone samodzielnie składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. Kwotę przychodu należy także pomniejszyć o ryczałtowe 20-proc. koszty podatkowe właściwe dla umowy-zlecenia. Można zmniejszyć przychód o koszty większe niż 20 proc., o ile ma się dowody na poniesienie tak wysokich wydatków. Dochód do opodatkowania (w uproszczeniu przychód pomniejszony o koszty podatkowe) to suma, od której opiekunka powinna wyliczyć PIT według stawki 18 lub 32 proc. Składając zeznanie roczne, dobrze jest mieć wszystkie dokumenty, które potwierdzą wysokość przychodu, potrąconych składek, kosztów. Można też korzystać z wszelkich ulg, w tym rehabilitacyjnej, jeśli „na utrzymaniu” opiekuna jest osoba niepełnosprawna.
Jako przedsiębiorca
Pani Magdalena jako opiekunka może też uzyskiwać przychody z działalności gospodarczej. Dla fiskusa nie jest istotne, czy zarejestruje się jako przedsiębiorca, ale to, jaki charakter będzie miała jej działalność. Jeśli więc będzie świadczyć czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych, to można założyć, że rozliczy się jak przedsiębiorca. Zgodnie z definicją działalności gospodarczej nie można w jej ramach rozliczyć przychodów osiągniętych np. z umowy-zlecenia dla opiekunki, czyli tych omówionych w pierwszym scenariuszu.
A co daje taka forma rozliczenia? Można zapłacić PIT według skali podatkowej (18 i 32 proc.) albo opłacając ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Teoretycznie możliwy jest także 19-procentowy podatek liniowy, ale ma on pewne ograniczenia i rzadko jest wybierany w podobnych sytuacjach. Najczęściej jest to ryczałt, ale tu trzeba zwrócić uwagę na możliwe problemy z ustaleniem właściwej stawki. Często bowiem fiskus uznaje, że usługi opiekuńcze opodatkowane są stawką 17 proc. od uzyskanego przychodu (przy czym nie ma możliwości rozliczenia kosztów). Potwierdza to interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 29 grudnia 2014 r., nr ITPB1/ 415-1087/14/AK, który stwierdził, że taka stawka wynika wprost z ustawy o podatku zryczałtowanym. W art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. r odnosi się ona m.in. do pomocy społecznej bez zakwaterowania świadczonej dla osób w podeszłym wieku. Jeszcze w 2011 r. fiskus był innego zdania i uważał, że wyższa stawka dotyczy tylko pomocy społecznej świadczonej przez instytucje. Co ciekawe, wygląda na to, że skarbówka znów zmieniła zdanie na korzystniejsze dla opiekunów i opiekunek. Potwierdza to interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 13 listopada 2015 r., nr IPTPB1/4511-557/15-2/MD. Przyznał w niej, że opiekunka działająca jako jednoosobowy przedsiębiorca nie może być uznana za instytucję opiekuńczą, a jedynie instytucje powinny płacić 17 proc. ryczałtu. Jednoosobowe firmy mogą rozliczać go według stawki 8,5 proc. Mimo wszystko warto samemu wystąpić o interpretację, bo cała kwestia nie jest przesądzona.
Także VAT
Jeśli pani Magdalena będzie działać w sposób niezależny, ciągły, zorganizowany, to spełni definicję działalności gospodarczej także na gruncie podatku od towarów i usług. Tu kluczowa jest jednak niezależność działania. Z bycia przedsiębiorcą płacącym VAT wyklucza działalność na podstawie jakiejkolwiek umowy, która przewiduje podporządkowanie wobec szefa. Czytelniczka powinna jednak zwrócić uwagę na to, że wolne od VAT są usługi „opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku, świadczone w miejscu ich zamieszkania”. Potwierdza to interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 22 grudnia 2015 r., nr ITPP3/4512-521/15/JC. ©?
Dochody z zagranicy też są istotne
Usługi opieki nad osobami starszymi często są świadczone za granicą. Rozliczenie uzyskanego tam dochodu zależy od postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z krajem, w którym się pracuje. Jeśli są to np. Niemcy, obowiązuje metoda wyłączenia z progresją, co oznacza, że zagraniczny dochód nie musi być rozliczany w Polsce, ale należy go uwzględnić przy rozliczeniach zysków krajowych. W takim przypadku opiekunka zarabiająca tylko za granicą nie musi w ogóle składać zeznania rocznego. Jeśli jednak pracowała np. w Holandii, to nadal (nowelizacja umowy nie weszła wciąż w życie) obowiązek rozliczenia z polskim fiskusem ma zawsze. To skutek wybranej przez oba kraje metody odliczenia proporcjonalnego. Wynika z niej m.in., że zagraniczne dochody są opodatkowane w Polsce, nawet jeśli uczyniła to już Holandia. Opiekunka może jednak proporcjonalnie potrącić kwotę zagranicznej daniny.
Podstawa prawna
Art. 5a pkt 6, art. 10 ust. 1 pkt 3, art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1, art. 42a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Art. 15, art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy z 11 marca 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).