PIT-2. Kto i kiedy powinien złożyć ten formularz [ZMIANY 2023]

PIT-2 powraca w nowej, rozbudowanej wersji. Złożenie tego druku może mieć wpływ na wysokość pensji netto w 2023 r.

Ubiegłoroczne zamieszanie z Polskim Ładem skłoniło Ministerstwo Finansów, by kompleksowo odświeżyć przepisy dotyczące druku PIT-2. Pojawiła się też nowa wersja tego formularza, oznaczona numerem 9 i mająca zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2023 r. Urzędowy wzór PIT-2 nie jest obowiązkowy. Pracodawca może zaoferować pracownikom możliwość składania tych samych oświadczeń i wniosków w inny sposób, np. w systemie kadrowo-płacowym. Gdy jednak pracownik zdecyduje się skorzystać z oficjalnego wzoru, pracodawca nie może odmówić jego przyjęcia.

PIT-2 w 2023 r. Najważniejsze zmiany

PIT-2 w wersji 9 znacznie różni się od PIT-2 z poprzednich lat. Przede wszystkim, nie jest to już tylko jednostronicowe „oświadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych”. W jednym superformularzu, który liczy teraz trzy strony, zebrano wszystkie oświadczenia i wnioski, które mogą wpłynąć na wysokość miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Kolejną nowością jest możliwość złożenia tego wniosku nie tylko przez pracowników, ale też np. przez osoby wykonujące umowy zlecenia, umowy o dzieło, pracujące na kontraktach bądź pełniące funkcję członka zarządu.

Jeszcze inna zmiana to prawo do złożenia PIT-2 nie tylko jednemu płatnikowi. Nowe przepisy pozwalają, by formularz złożyć jednemu, dwóm lub trzem płatnikom, odpowiednio dzieląc między nich ułamkowe części kwoty zmniejszającej podatek.

Do czego służy PIT-2 w 2023 r.

Aktualny na rok 2023 formularz PIT-2 pozwala:

- upoważnić płatnika (np. pracodawcę lub zleceniodawcę) do stosowania miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek;

- podzielić miesięczną kwotę zmniejszającą podatek między kilku płatników;

- zgłosić zamiar rozliczenia podatku wraz z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowujące dziecko;

- wnioskować o stosowanie podwyższonych kosztów uzyskania przychodów (dotyczy pracowników dojeżdżających z innej miejscowości);

- wnioskować o stosowanie ulgi na powrót, ulgi 4+ bądź ulgi dla pracujących seniorów;

- zrezygnować z ulgi dla młodych;

- zrezygnować z pracowniczych bądź autorskich kosztów uzyskania przychodów;

- wnioskować o niepobieranie zaliczek na podatek (dotyczy osób, których spodziewany roczny dochód nie przekroczy 30 tys. zł).

Złożyłem już PIT-2 w poprzednich latach. Czy znów muszę go składać?

AKTUALIZACJA. Przeczytaj też: Czy PIT-2 trzeba składać co roku? Stanowisko MF komplikuje sprawę

Przepis nakazujący aktualizację PIT-2 był zapowiadany przy okazji prac legislacyjnych nad Polskim Ładem 2.0, ale ostatecznie nie znalazł się w ustawie. Jeśli ktoś złożył w ubiegłych latach PIT-2 i tym samym upoważnił swojego pracodawcę do stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jego oświadczenie pozostaje ważne w 2023 r.

Nie oznacza to jednak, że ponowne złożenie PIT-2 zawsze będzie bezcelowe. Pamiętajmy, że druk w aktualnej wersji ma też wiele nowych zastosowań i niekiedy warto go złożyć ponownie, chociaż składaliśmy go już w poprzednich latach. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy podatnik:

- chce i może korzystać już w trakcie roku z preferencji dla małżonków lub samotnych rodziców;

- przeprowadził się do innej miejscowości i będzie dojeżdżać do pracy, a w związku z tym uzyska prawo do podwyższonych kosztów uzyskania przychodów;

- chce korzystać z ulgi na powrót, ulgi 4+ bądź ulgi dla pracujących seniorów, a w 2022 r. nie składał wniosku o ich stosowanie.

To tylko przykładowe indywidualne sytuacje, w których warto zadbać o aktualizację druku PIT-2. Co do zasady – jeśli ktoś pracuje tylko w jednym miejscu, nie korzysta z ulg podatkowych, nie zmienia pracy ani miejsca zamieszkania, a PIT-2 składał w poprzednich latach, prawdopodobnie nie będzie musiał składać druku ponownie. A jeśli ktoś jest w bardziej złożonej sytuacji? Na pewno nie zaszkodzi zapoznać się z wzorem nowego PIT-2.

Rozliczenie z małżonkiem lub jako samotny rodzic także przez PIT-2

Podatnicy zamierzający rozliczyć PIT z małżonkiem lub z dzieckiem (jako samotny rodzic) mogą złożyć płatnikowi (np. pracodawcy) oświadczenie o zamiarze skorzystania z którejś z tych preferencji. Dotyczy to tych podatników, których:

a) spodziewane roczne dochody nie przekroczą 120 tys. zł, a małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów, które łączy się z dochodami podatnika;

b) spodziewane roczne dochody przekroczą 120 tys. zł, a dochody małżonka lub dziecka, które łączy się z dochodami podatnika, nie przekraczają tej kwoty.

W sytuacja a) płatnik po otrzymaniu oświadczenia będzie stosował podwójną kwotę zmniejszającą podatek - w konsekwencji wynagrodzenie netto będzie wyższe. W sytuacji b) podatnik uniknie przekroczenia drugiego progu podatkowego w trakcie roku – nawet jeśli jego dochody przekroczą wysokość progu (120 tys. zł), od jego wynagrodzenia będą odprowadzane zaliczki na PIT w wysokości 12 proc., a nie 32 proc.

Oświadczenie o zamiarze rozliczenia podatku z małżonkiem lub jako samotny rodzic składa się raz na rok. W poprzednich latach przepisy nie określały urzędowego wzoru formularza, na którym należy to zrobić. Obecnie podatnicy mogą skorzystać z PIT-2. Zamiar rozliczenia się z małżonkiem lub dzieckiem zgłasza się poprzez wypełnienie części E nowego druku.

Oświadczenie o rozliczeniu PIT z dzieckiem bądź małżonkiem, chociaż w opisanych wyżej sytuacjach będzie opłacalne, nie jest obowiązkowe. Jeśli ktoś go nie złoży, zachowa prawo do preferencyjnego rozliczenia, z tym, że skorzysta z tego dopiero przy rozliczaniu PIT za rok 2023 r.

PIT-2 u dwóch lub trzech pracodawców

Do tej pory PIT-2 można było składać tylko u jednego pracodawcy. W konsekwencji, ktoś mógł pracować na dwóch etatach z takim samym wynagrodzeniem brutto, a wynagrodzenie netto w obu firmach było różne. Teraz to się zmieniło. W części C nowego formularza możemy podzielić kwotę wolną między jednego, dwóch lub trzech płatników (np. pracodawców).

Jak to działa? Każdemu podatnikowi przysługuje stała kwota zmniejszająca podatek, która obecnie wynosi 3600 zł rocznie. Miesięcznie może wykorzystać maksymalnie 1/12 tej kwoty, czyli 300 zł. Jeśli podatnik pracuje tylko w jednym miejscu, sprawa jest prosta: składa płatnikowi PIT-2 z zaznaczonym w części C „polem 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł)”.

Jeśli podatnik pracuje w dwóch miejscach, ma wybór:

- złożyć PIT-2 tylko u jednego płatnika, upoważniając go do stosowania całej przysługującej mu 1/12 kwoty zmniejszającej (300 zł).

- złożyć PIT-2 u obu pracodawców, każdego upoważniając do stosowania 1/24 kwoty zmniejszającej (150 zł).

Analogicznie, jeśli ktoś pracuje w trzech miejscach, może:

- złożyć PIT-2 tylko jednemu płatnikowi (pracodawcy) i upoważnić go do stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej (300 zł);

- złożyć PIT-2 tylko dwóm płatnikom (pracodawcom) i każdego z nich upoważnić do stosowania 1/24 kwoty zmniejszającej (150 zł);

- złożyć PIT-2 u trzem płatnikom (pracodawcom) i każdego z nich upoważnić do stosowania 1/36 kwoty zmniejszającej (100 zł).

Czy warto składać PIT-2 u kilku płatników? W artykule "Nowa wersja formularza PIT-2. W przyszłym roku może być niezłe zamieszanie" doradca podatkowy i partner w Grant Thornton Małgorzata Samborska tłumaczyła, że opłaca się to przy stosunkowo niewysokich wynagrodzeniach.

PIT-2 a umowa zlecenia – ważna zmiana w 2023 r.

Osoby, które utrzymują się wyłącznie z wykonywania zleceń, do tej pory nie mogły w ogóle składać druku PIT-2. W konsekwencji ich miesięczne wynagrodzenia netto nie uwzględniały kwoty zmniejszającej podatek. Dopiero na koniec roku, po rozliczeniu PIT, urząd skarbowy wysyłał zleceniobiorcom zwrot podatku.

W 2023 r. nie będzie już przeszkód, by zleceniobiorca złożył zleceniodawcy PIT-2. Powinien to zrobić zwłaszcza wtedy, gdy zlecenie jest jedynym źródłem jego dochodów. W druku może upoważnić zleceniodawcę do stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł) i w konsekwencji będzie zarabiać więcej „na rękę”, zamiast otrzymywać wysoki zwrot podatku na koniec roku.

Jeśli ktoś łączy etat ze zleceniem, ma wybór. Albo upoważni do stosowania 1/12 kwoty zmniejszającej tylko jednego płatnika (tyko pracodawcę lub tylko zleceniodawcę), albo u obu płatników (pracodawcy i zleceniodawcy) złoży PIT-2 z zaznaczeniem w rubryce C opcji „1/24 kwoty zmniejszającej podatek (150 zł)” .

Podobne zasady dotyczą osób zarobkujących na innych podstawach niż etat, np. wykonujących umowy o dzieło, pełniących funkcje w zarządach itp. Z tym, że jeśli podatnik składa PIT-2 spółdzielni rolniczej, organowi egzekucyjnemu wypłacającemu wynagrodzenia za zakład pracy bądź podmiotowi, który nie jest następcą prawnym zakładu pracy, ale przejął jego zobowiązania pracownicze, formularz wypełnia się w części D, a nie części C.

Kiedy złożyć PIT-2 w 2023 r.

W poprzednich latach PIT-2 można było złożyć „przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym”. Tego zastrzeżenia już nie ma. Oznacza to, że druk można złożyć w dowolnym momencie. Im szybciej podatnik to zrobi, tym lepiej. Płatnik, który otrzyma PIT-2, powinien uwzględnić oświadczenie lub wniosek podatnika najpóźniej od następnego miesiąca.

Ponieważ przepisy nie narzucają sztywnych terminów, w których powinno się składać PIT-2, wiele zależy od praktyki przyjętej w danej firmie.

PIT-2a i PIT-3. Co trzeba wiedzieć o tych drukach

Większość podatników uzyskujących dochody z pracy lub umów cywilnoprawnych składa oświadczenia i wnioski na druku PIT-2. W przypadku innych źródeł dochodów (jak emerytura, zasiłek, stypendium), obowiązują analogiczne druki PIT-2a i PIT-3.

I tak PIT-2a (w nowej wersji nr 8) powinien zainteresować podatnika:

• otrzymującego rentę lub emeryturę z zagranicy;
• otrzymującego stypendium;
• tymczasowo aresztowanego lub skazanego, otrzymującego należności za pracę;
• otrzymującego świadczenie integracyjne i motywacyjną premię integracyjną;
• członka spółdzielni otrzymującego oprocentowanie wkładów pieniężnych;
• żołnierza otrzymującego świadczenia pieniężne wynikające z przepisów o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP;
• otrzymującego świadczenia pieniężne z tytułu odbywania praktyk absolwenckich lub stażu uczniowskiego;
• otrzymującego świadczenia z Funduszu Pracy;
• otrzymującego świadczenie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

PIT-3 (w nowej wersji nr 8) dotyczy podatników otrzymujących:

• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego;
• emerytury i renty krajowe, świadczenia przedemerytalne i zasiłki przedemerytalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, renty strukturalne, renty socjalne, rodzicielskie świadczenia uzupełniające.

W przypadku emerytów sprawa złożenia druku co do zasady nie jest tak istotna jak w przypadku pracowników czy zleceniobiorców. ZUS z urzędu uwzględnia 1/12 kwoty zmniejszającej podatek przy wypłacie świadczeń i nie trzeba o to wnioskować. PIT-3 może się jednak przydać emerytom będącym w mniej standardowej sytuacji.