Jeśli obywatel Ukrainy będzie w naszym kraju rozliczał podatek dochodowy, może skorzystać z ulgi na dzieci. Oczywiście jeśli spełnia pozostałe warunki, np. faktycznie sprawuje władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem.

Przy ustalaniu, czy obywatel Ukrainy w ogóle podlega w Polsce obowiązkowi podatkowemu, należy wziąć pod uwagę ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), ale też konwencję polsko-ukraińską z 12 stycznia 1993 r. w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Praktyczne informacje na ten temat można znaleźć w ubiegłorocznej broszurze Ministerstwa Finansów i Krajowej Administracji Skarbowej "Informator dla rezydentów podatkowych Ukrainy".

Przepisy powstały w warunkach pokoju i obecnie mogą rodzić pytania, o czym DGP informował w artykule „Wojna przewartościowuje pojęcia. Także podatkowe”. O ewentualnych zmianach i nowych interpretacjach będziemy informować.

Warto jednak już teraz zaznaczyć, że w przypadku rozliczania podatku dochodowego w Polsce, obywatel Ukrainy może skorzystać z niektórych ulg. W tym najpopularniejszej ulgi prorodzinnej, zwanej też ulgą na dzieci lub ulgą na dziecko.

Uchodźcy z Ukrainy nie zapłacą podatku od otrzymanej pomocy
Uchodźcy z Ukrainy nie zapłacą podatku od otrzymanej pomocy

Zobacz również

Jak działa ulga na dziecko

Ulga prorodzinna pozwala obniżyć podatek rodzicom wykonującym władzę rodzicielską nad dziećmi małoletnimi, czyli do ukończenia 18 lat. Można skorzystać z niej także w stosunku do dziecka pełnoletniego, o ile nie ukończyło 25. roku życia, nadal się uczy lub studiuje w Polsce lub za granicą i nie przekroczyło relatywnie niewielkiego progu dochodowego (3089 zł rocznie). Ulga ma zastosowania ponadto także do dorosłego dziecka bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywało zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną.

Jeśli w rodzinie jest tylko jedno dziecko, ulga przysługuje, o ile rodzic lub rodzice spełniają kryterium dochodowe. W przypadku małżeństw, zsumowane dochody obu małżonków nie mogą przekroczyć 112. tys. zł rocznie. Taki sam limit dochodów dotyczy osób samotnie wychowującej dziecko. W przypadku podatnika niepozostającego w związku małżeńskim, limit wynosi 56 tys. zł.

Jeśli rodzic ma dwoje lub więcej dzieci, można skorzystać z ulgi bez względu na wysokość swojego dochodu.

A co jeśli maż lub dziecko zostali w Ukrainie?

Nie ma wątpliwości, że rodzina z Ukrainy mieszkające w Polsce może skorzystać z ulgi, jeśli rozlicza w naszym kraju PIT. Co jednak w sytuacji, gdy tylko jeden członek rodziny przebywa w naszym kraju, a pozostali zostali w ojczyźnie? Przytoczymy stanowiska organów skarbowych w tego typu sprawach z zastrzeżeniem, że zostały wydane w czasach pokoju.

Jeśli małoletnie dzieci przebywają za granicą, podatnik nie traci prawa do ulgi, o ile Polsce faktycznie wykonywał władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem. Urzędy skarbowe stoją na stanowisku, że „o wykonywaniu władzy rodzicielskiej nie świadczy tylko sam fakt jej posiadania, czy spełniania obowiązku alimentacyjnego, ani sporadyczne kontakty z dzieckiem. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka” (cytat z interpretacji dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.343.2021.2.DA). Jak widzimy, wiele zależy tu od indywidualnej sytuacji danej rodziny. W razie wątpliwości można zwrócić się do dyrektora KIS o wydanie interpretacji podatkowej. Na marginesie odnotujmy, że dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach potwierdził prawo do skorzystania z ulgi przez ojca mieszkającego w Polsce, którego była żona wraz z dziećmi mieszkała w Anglii (IBPB-2-1/4511-203/15/AD).

Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku dziecka pełnoletniego (do ukończenia 25 lat), które uczy się lub studiuje w innym kraju niż Polska. Tu jednym z warunków skorzystania z ulgi jest nie sprawowanie władzy rodzicielskiej, a fakt utrzymywania takiego dziecka. Roczne przychody/dochody dziecka nie mogą przekroczyć równowartości 3089 zł rocznie. Wiceminister finansów Anna Chałupa w odpowiedzi na interpelację poselską nr 6113 Sejmu obecnej kadencji stwierdziła: „Spełnienie tego warunku jest nieodzowne niezależnie od obywatelstwa podatnika, obywatelstwa pełnoletniego dziecka lub miejsca zamieszkania tych osób. Oznacza to, że ww. kryterium dochodowe dotyczy zarówno pełnoletniego dziecka utrzymywanego przez podatnika posiadającego polskie obywatelstwo, jak i utrzymywanego przez obcokrajowca, w tym dziecka mieszkającego poza terytorium Rzeczypospolitej Polskie”.

Jeśli obywatel Ukrainy pozostaje w związku małżeńskim, a jego współmałżonek przebywa w ojczyźnie i rodzina ma tylko jedno dziecko, zasadne może być pytanie, jak obliczyć limit dochodów 120 tys. zł uprawniający do ulgi. W podobnej sprawie (matka z dzieckiem mieszkała w Polsce, mąż w Niemczech) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził: „(…) przy określaniu czy limit do zastosowania ulgi nie został przekroczony uwzględnić trzeba dochody każdego z małżonków uzyskane zarówno w Polsce, jak i za granicą (i to bez względu na to, jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania ma do nich zastosowanie)” (0114-KDIP3-1.4011.215.2019.3.ES).

Ulga na dzieci – ile można odliczyć

Z ulgi korzystamy na koniec roku, przy wypełnieniu zeznania podatkowego PIT. Urząd skarbowy wypłaci wówczas zwrot podatku, ewentualnie wysokość podatku do zapłaty będzie pomniejszona.

Przepisy pozwalają odliczyć od podatku:

- 92,67 zł na miesiąc (czyli maksymalnie 1112,04 zł rocznie) – na pierwsze dziecko;

- 92,67 zł na miesiąc (czyli maksymalnie 1112,04 zł rocznie) – na drugie dziecko;

- 166,67 zł na miesiąc (czyli maksymalnie 2000,04 zł rocznie) – na trzecie dziecko;

- 225,00 zł na miesiąc (czyli maksymalnie 2700 zł rocznie) – na czwarte i każde kolejne dziecko.

Przykład: małżonkowie mają troje dzieci i wykonuje w stosunku do nich władzę rodzicielską przez cały rok. Mogą więc pomniejszyć swój podatek o: 1112,04+1112,04+2000,04 = 4224,12 zł. Kwota ulgi przysługuje obojgu rodzicom łącznie. Jeśli rozliczają PIT osobno, mogą podzielić się ulgą po połowie lub w dowolnych innych ustalonych między sobą proporcjach.

Pamiętajmy jednak, że ulga przysługuje za każdy, nawet niepełny miesiąc sprawowania władzy rodzicielskiej. Jeśli więc dziecko np. we wrześniu osiągnie pełnoletność i nie będzie kontynuowało nauki albo wstąpi w związek małżeński, ulgę na nie można odliczyć tylko za 9 miesięcy, a nie za cały rok.