Jakie są zasady korzystania z ulgi prorodzinnej? Czy rodzicom dorosłych dzieci niepełnosprawnych, pobierających rentę socjalną i zasiłek opiekuńczy, nadal przysługuje prawo do odliczeń? Jeśli tak, to w jakiej wysokości? – pyta pani Anna.
Od 2013 r. zostało wprowadzone kryterium dochodowe dla tych podatników, którzy przez cały rok podatkowy mają na utrzymaniu tylko jedno dziecko, na które przysługuje ulga. Przekroczenie ustalonego limitu pozbawia ich do niej prawa. Limit został zróżnicowany w zależności od tego, czy rodzice pozostają w związku małżeńskim, są osobami samotnie wychowującymi dziecko, czy też wprawdzie nie są małżonkami, ale nie można ich uznać za osoby samotnie wychowujące dzieci. Dla małżonków pozostających cały rok w związku małżeńskim i osób samotnie wychowujących dziecko górna granica rocznych zarobków wynosi 112 tys. zł, o połowę niższa, tj. 56 tys. zł dotyczy tych, którzy formalnie nie są małżeństwem, ale nie można ich zaliczyć w rozumieniu ustawy do osób samotnie wychowujących dzieci.
W rodzinach wychowujących dwoje i więcej dzieci wysokość uzyskanego dochodu w roku podatkowym nie ma znaczenia, a kwota odliczenia rośnie wraz z liczbą pociech. Przy dwójce dzieci na każde z nich można odliczyć po 1112,04 zł rocznie (92,67 zł miesięcznie). Posiadanie trójki daje prawo do odliczenia w łącznej wysokości 3892,14 zł, gdyż limit na trzecie dziecko wzrasta do 1668,06 zł (miesięcznie 139,01 zł). Na czwarte i każde kolejne odliczenie wynosi w skali roku 2224,08 zł (miesięcznie 185,34 zł). Oczywiście do tej kwoty trzeba dodać limity przysługujące na pierwszą trójkę dzieci (3892,14 zł rocznie).
Rodzice mogą odliczyć od podatku ulgę za okres, w którym wykonywali władzę rodzicielską. Liczy się ją np. od miesiąca urodzenia się dziecka, ale jeśli był to nawet ostatni dzień grudnia 2013 r. to ulga należy się za cały ten miesiąc. Z prawa do odliczenia można skorzystać, dopóki dzieci nie skończą 18 lat, a jeśli uczą się nadal, do ukończenia 25. roku życia. Ponieważ ulga przysługuje miesięcznie, więc jeśli np. jedno z trójki dzieci ukończyło 25 lat w marcu, to za styczeń, luty i marzec odlicza się ją na troje dzieci, natomiast od kwietnia – już tylko na dwoje. Podobnie z nauką dziecka – jeśli pobierało ją w roku 2013 np. tylko przez cztery miesiące, to ulgę nalicza się jedynie za ten czas. Natomiast system studiów dwustopniowych – jeśli zachowana jest ciągłość nauki – uprawnia do ulgi za wszystkie miesiące roku.
Ale uwaga! Status studenta przysługuje do końca października ostatniego roku studiów, jeśli więc dziecko ukończyło studia licencjackie i nie kontynuuje nauki, ulga należy się za 10 miesięcy.
Odliczenie nie przysługuje też od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (np. zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich) lub zawarło związek małżeński. Całkowitą utratę prawa do ulgi powoduje uzyskanie przez pełnoletnie uczące się dziecko dochodów powyżej 3089 zł.
Kwota odliczenia przysługuje wspólnie obojgu rodzicom (opiekunom prawnym dziecka albo rodzicom zastępczym pozostającym w związku małżeńskim). Mogą ją odliczyć od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga w częściach równych albo w dowolnie ustalonej proporcji. Trzeba jednak pamiętać, by nie przekroczyć limitu ulgi, który przysługuje na dziecko. Korzystający z ulgi prorodzinnej wypełniają PIT-36 lub PIT-37 i załącznik PIT/O, w którym podają numery PESEL dzieci, a w przypadku ich braku – imiona, nazwisko i daty ich urodzenia. Składając PIT, nie dołącza się do niego żadnych dokumentów potwierdzających prawo do ulgi, trzeba jednak zachować je na wypadek kontroli. Fiskus ma prawo żądać np. odpis aktu urodzenia dziecka, zaświadczenia o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły lub zaświadczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego.
Nie mają prawa do ulgi rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej i opiekunowie prawni, z którymi dziecko nie mieszka. Nie skorzystają z niej również podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, z której podatek rozliczają na podstawie ryczałtu ewidencjonowanego (PIT-28) oraz uzyskujący dochody opodatkowane 19 proc. stawką podatku liniowego (PIT-36 L). Ulga nie przysługuje też osobom składającym PIT-38 (dochody kapitałowe) i PIT-39 (sprzedaż nieruchomości).
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4 pkt 2, art. 27f ust. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).
OPINIA EKSPERTA
Rodzice pełnoletnich dzieci niepełnosprawnych mogą skorzystać z ulgi prorodzinnej i odliczyć od dochodu za 2013 r. odpowiednią kwotę, wynikającą z przepisów ustawy o PIT. Zgodnie z ustawą o PIT prawo takie przysługuje tym rodzicom, którzy wykonują obowiązek alimentacyjny wobec swoich dorosłych dzieci, pobierających jedno z następujących świadczeń: zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną na podstawie odrębnych przepisów.
Ulga prorodzinna na dorosłe dziecko niepełnosprawne przysługuje w takiej samej wysokości, jak w przypadku dzieci niepełnoletnich. W konsekwencji rodzice będą mogli skorzystać z odliczenia w kwocie 1112,04 zł z tytułu wychowywania jednego dziecka, a także na drugie dziecko – jeśli w rodzinie, w której rodzice opiekują się niepełnosprawnym dorosłym dzieckiem, wychowuje się również kolejne dziecko. Natomiast jeśli rodzice mają troje lub czworo dzieci (w tym również dorosłe dziecko lub dzieci niepełnosprawne) – odliczenie od dochodu będzie mogło wynieść odpowiednio 1668,12 zł i 2224,08 zł za cały rok.
Nowe wysokości kwot ulgi obowiązujące w rozliczeniu podatku dochodowego za 2013 r. zostały powiązane z dodatkowymi ograniczeniami dla rodziców wychowujących tylko jedno dziecko – a więc od limitu dochodu. Limity nie obowiązują, jeśli oprócz dorosłego dziecka niepełnosprawnego rodzice (lub rodzic) wychowują kolejne dzieci.
Warto jednak wiedzieć, że kwota ulgi może ulec proporcjonalnemu zmniejszeniu, jeśli dorosłe dziecko straci w ciągu roku uprawnienia do świadczeń, o których mówi art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o PIT – w takiej sytuacji rodzice będą mieli prawo do ulgi prorodzinnej jedynie w odniesieniu do okresu, w którym ich dziecko korzystało z przyznanego świadczenia (zasiłku lub dodatku pielęgnacyjnego albo renty socjalnej).