Przyznanie Radzie Ministrów kompetencji do wyrażania zgody na tymczasowe stosowanie umów międzynarodowych jeszcze przed ich formalnym wejściem w życie oraz wprowadzenie mechanizmów pozwalających na szybkie ich zawieszanie – takie zmiany w ustawie o umowach międzynarodowych planuje minister spraw. Nowe regulacje mają umożliwić skuteczniejsze prowadzenie polityki zagranicznej.

Obecnie obowiązujące przepisy przyznają Radzie Ministrów kompetencje wyłącznie do zawieszania umów zatwierdzonych, a nie ratyfikowanych. Według MSZ taka konstrukcja prawna uniemożliwia podjęcie szybkich i skutecznych działań w sytuacjach wymagających pilnej reakcji, jak zawieszenie obowiązywania umowy międzynarodowej.

Mniej formalności

Resort spraw zagranicznych przywołuje przykład procedury zawieszenia Traktatu o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie, przeprowadzonej wiosną 2024 r., po jego wypowiedzeniu przez Federację Rosyjską. Zdecydowana większość państw NATO zawiesiła traktat natychmiast po komunikacie wydanym przez sojusz. W Polsce proces ten trwał aż sześć miesięcy, ponieważ wymagał zgody zarówno parlamentu, jak i prezydenta RP. Polska była przedostatnim państwem członkowskim NATO, które zawiesiło traktat – uczyniła to tuż przed Węgrami.

Zupełnie inaczej wyglądała sytuacja w lutym 2022 r., kiedy państwa Unii Europejskiej – w reakcji na agresję Rosji na Ukrainę – zdecydowały o zawieszeniu umów o komunikacji lotniczej z Federacją Rosyjską. W przypadku Polski umowa ta nie była ratyfikowana, lecz jedynie zatwierdzona, co umożliwiło RM jej szybkie zawieszenie, bez konieczności angażowania parlamentu i prezydenta. Rząd mógł więc podjąć decyzję niezwłocznie, korzystając z przysługujących mu w tym zakresie uprawnień.

Uprawnienia rządu

Zgodnie z projektem Rada Ministrów będzie mogła – w drodze uchwały – wyrazić zgodę na:

  • zawieszenie stosowania umowy międzynarodowej w całości lub w części bądź przywrócenie jej stosowania;
  • tymczasowe stosowanie umowy międzynarodowej przed jej wejściem w życie;
  • złożenie deklaracji lub zastrzeżenia przez Rzecz pospolitą Polską do umowy międzynarodowej, której jest stroną;
  • zgłoszenie sprzeciwu wobec zastrzeżenia wniesionego przez inną stronę umowy międzynarodowej;
  • zmianę lub wycofanie złożonych przez Polskę deklaracji lub zastrzeżeń, a także wycofanie sprzeciwów wobec zastrzeżeń zgłoszonych przez inne państwa. ©℗

Podstawa prawna

Etap legislacyjny

Projekt skierowany do uzgodnień, konsultacji i opiniowania