Podatek od nieruchomości jest pobierany przez każdą gminę w Polsce. To główny dochód podatkowy każdej gminy a organy podatkowe (wójt gminy, burmistrz, prezydent miasta) podejmują aktywnie różne czynności aby podatek wyegzekwować, czy to od podatnika czy jego spadkobierców. Warto więc poznać mechanizmy prawne w tym zakresie przedmiotowym, bo w praktyce taka sytuacja może dotyczyć każdego.
Przede wszystkim warto przypomnieć, że podatek od nieruchomości został uregulowany w specjalnej ustawie, a mianowicie ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 70 ze zm.). Należy mieć na uwadze, że przepisy przewidują opodatkowanie różnego rodzaju nieruchomości, w tym: gruntów; budynków lub ich części czy budowli lub ich części.
Co więcej, podatnicy mają szereg obowiązków związanych z tym podatkiem, a do najważniejszego należy terminowe opłacanie podatku. Na szczególną uwagę zasługują dwa przepisy ujęte w art. 6, tj. ust. 6 i 7. W ust. 6 postanowiono, że - osoby fizyczne są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3. Z kolei, w ust. 7 postanowiono, że - podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych, z zastrzeżeniem ust. 11, ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach: do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.
Niejednokrotnie dochodzi jednak do sytuacji, gdy podatnik, który powinien opłacić podatek w podanych wyżej terminach umiera, a podatek pozostaje niezapłacony. Uwaga – taki podatek nie wygasa ! Istnieją bowiem specjalne przepisy – ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.), tj. art. 97 – art. 100 które „przenoszą” długi na spadkobierców. Przepis art. 97 tej ustawy m.in. stanowi, że spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 1a, 2 i 2a, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. W art. 98 ww. ustawy postanowiono, że do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. Nadto, to ostatnie zdanie stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców m.in. za:
- zaległości podatkowe, w tym również za zaległości, o których mowa w art. 52 oraz art. 52a;
- odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy;
- opłatę prolongacyjną;
- koszty postępowania podatkowego;
- koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku.
W art. 100 ww. ustawy postanowiono, że organ podatkowy orzeka w jednej decyzji o zakresie odpowiedzialności lub uprawnień poszczególnych spadkobierców na podstawie decyzji ostatecznych wydanych wobec spadkodawcy oraz jego zobowiązań wynikających z prawidłowych deklaracji.
Natomiast wspólnym mianownikiem stosowania ww. przepisów może być wyrok NSA z dnia 18 maja 2023 r. (sygn. akt II FSK 2835/20). Sąd wskazał w nim na istotne praktyczne wskazówki w kontekście odpowiedzialności spadkobierców.
Po pierwsze, odpowiedzialność majątkowa spadkobiercy za zobowiązania podatkowe spadkodawcy powstaje z mocy prawa.
Po drugie, decyzja organu podatkowego wydawana w tym zakresie ma charakter deklaratoryjny, jednak obowiązkiem organu (np. wójta) jest określenie w niej zakresu odpowiedzialności czyli kwot za które córka/syn/inny spadkobiercy odpowiada.
Po trzecie, mimo przejścia długu na spadkobiercę, to ten może wnioskować do organu podatkowego (np. wójta) o ulgę w spłacie tego zadłużenia np. umorzenie w całości lub w części.
Podsumowując, organ podatkowy (np. wójt gminy) ma narzędzia prawne aby dochodzić od spadkobierców niespłaconych podatków, w tym podatku od nieruchomości. Nie warto więc unikać kontaktu z organem podatkowym, bowiem może zastosować również bardziej dolegliwe narzędzia np. postępowanie egzekucyjne.
