Sąd Najwyższy nie podzielił obiekcji resortu sprawiedliwości wobec regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.

Przypomnijmy, Ministerstwo Sprawiedliwości, kierowane wówczas przez Zbigniewa Ziobrę, kwestionowało zgodność z prawem dwóch postanowień uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych z grudnia 2022 r., wprowadzającej nowy regulamin wykonywania zawodu. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, który na posiedzeniu niejawnym rozpoznał skargę MS, zdecydował o utrzymaniu zaskarżonej uchwały w mocy. Niedawno ukazało się uzasadnienie wyroku.

Pierwszy zarzut MS dotyczył rejestru klientów. Zgodnie z regulaminem taki rejestr na potrzeby badania konfliktu interesów musi prowadzić każdy radca prawny wykonujący zawód poza stosunkiem pracy. Chodzi tu przykładowo o uniknięcie sytuacji, w której do tego samego radcy zgłoszą się przeciwne strony tego samego sporu. Resort kwestionował ujmowanie w rejestrze osób, które nie są klientami kancelarii, a zgłosiły się do radcy prawnego w ramach udzielanej przez niego nieodpłatnej pomocy prawnej (NPP). Jak argumentował, jest to sprzeczne z RODO, nie ma podstawy prawnej do takiego przetwarzania danych. Zwracał uwagę, że dane beneficjenta NPP mogą stać się dostępne nawet dla współpracowników radcy prawnego, istnieje bowiem możliwość prowadzenia wspólnego rejestru w ramach jednej kancelarii. KRRP ripostowała, że wyłączenie z rejestru beneficjentów NPP uniemożliwiłoby badanie konfliktu interesów.

SN stwierdził, że „radca prawny jako administrator danych osobowych przetwarzanych w ramach świadczenia nieodpłatnej pomocy może przetwarzać dane osobowe na podstawie art. 6 ust. 1 lit c RODO (…)”. Przepis ten dopuszcza przetwarzanie danych, jeśli jest to „niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze”. Zdaniem SN tak jest w tym przypadku. Radcowie mają ustawowy obowiązek sprawdzenia, czy nie zachodzi konflikt interesów, a w razie stwierdzenia jego zaistnienia – odmowy świadczenia pomocy prawnej.

Drugi zarzut dotyczył obowiązku odbierania przez radcę prawnego od osób współpracujących przy udzielaniu pomocy prawnej zobowiązań do zachowania informacji w tajemnicy. Resort obawiał się, że część radców uzna za „osobę współpracującą” koordynatora NPP i bezpodstawnie będzie żądać od niego podpisania zobowiązania bądź też odmawiać przekazywania mu szczegółowo wypełnionych kart pomocy. Miało to być sprzeczne z przepisem art. 41 pkt 5a ustawy o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1166 ze zm.), który nakłada na samorząd radcowski obowiązek współdziałania z samorządem terytorialnym w zapewnianiu udzielania NPP. SN zauważył jednak, że skarżący nie wykazał, na czym owa niezgodność z prawem miałaby polegać. Skład orzekający zgodził się ponadto z KRRP, że koordynatorzy systemu NPP (a także recenzenci porad obywatelskich) nie są „osobami współpracującymi przy świadczeniu pomocy prawnej”. ©℗

orzecznictwo

Podstawa prawna

Wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2023 r., sygn. akt I NO 14/23