Zmiany w Kodeksie spółek handlowych. Zakaz pozyskiwania kapitału w drodze crowdfundingu inwestycyjnego

10 listopada 2023 r. weszły w życie regulacje Kodeksu spółek handlowych, dodane ustawą z dnia zdnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (Dz. U. z 2022, poz. 1488; art. 48, art. 93 pkt 2).Zmiana dotyczy sposobu nabywania udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. De lege lata oferta nabycia udziałów i nowych udziałów nie może być składana nieoznaczonemu adresatowi, a samo nabycie nie może być promowane przez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata (art. 182¹ k.s.h, art. 257¹ k.s.h.). Wyklucza to pozyskiwanie kapitału w drodze tzw. crowdfundingu inwestycyjnego.Za naruszenie tych zakazów grozi odpowiedzialność karna z sankcją nawet do 6 miesięcy pozbawienia wolności (art. 595¹ i art. 595² k.s.h.).

Czym jest crowdfunding?

Crowdfunding jest formą finansowania różnego rodzaju przedsięwzięć, polegającą na zbieraniu dobrowolnych wpłat od osób, które są zainteresowane udzieleniem wsparcia[1] (finansowanie społecznościowe). Jego rozwój związany jest w dużej mierze z powszechnym dostępem do Internetu. Za pionierów crowdfundingu uważa się członków brytyjskiego zespołu rockowego Marillion, którzy w 1997 r. zorganizowali internetową kampanię, mającą na celu sfinansowanie ich trasy koncertowej po Stanach Zjednoczonych. Następnie, w 2001 r., muzycy zebrali w ten sposób środki na wydanie albumu[2]. To alternatywa dla tradycyjnych sposobów pozyskiwania kapitału na cele prywatne, artystyczne, społeczne lub biznesowe, takich jak kredyty i pożyczki bankowe, czy pojedynczy inwestorzy. Crowdfunding może być realizowany za pośrednictwem przeznaczonych do tego specjalnych platform internetowych.

Formą finansowania społecznościowego przedsięwzięć gospodarczych jest tzw. crowdfunding inwestycyjny (udziałowy). Finansujący w zamian za dokonaną wpłatę uzyskuje jednostki uczestnictwa (udziały lub akcje) w przedsiębiorstwie beneficjenta (świadczenie wzajemne). Stają się inwestorami i jednocześnie udziałowcami/akcjonariuszami spółki. Wiąże się to co do zasady z prawem głosu, dywidendy, czy prawem zbycia jednostek uczestnictwa[3].

To właśnie m.in. crowdfundingu inwestycyjnego dotyczy nowo uchwalona ustawa zdnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom.

Akt ten jest uzupełnieniem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937.

Konsekwencje nowelizacji nie tylko dla spółek z o.o., ale także dla syndyków i komorników sądowych

Zmiany w Kodeksie spółek handlowych, które weszły w życie 10 listopada 2023 r. wprowadzają wspomniany zakaz pozyskiwania kapitału w drodze crowdfundingu inwestycyjnego przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednostki uczestnictwa w tego rodzaju spółce nie są przeznaczone do publicznego obrotu.

Ustawodawca preferuje, aby przedsięwzięcia typu start-up, które mogą być szczególnie zainteresowane takim sposobem pozyskiwania środków na początku swojej działalności, prowadzone były w innych formach gospodarczych. W postaci niedawno wprowadzonej do polskiego porządku prawnego prostej spółki akcyjnej (z założenia przeznaczonej do start-upów), spółki akcyjnej lub komandytowo-akcyjnej.

Według raportu Fundacji Startup Poland pt. „Polskie startupy 2022” aż 77% badanych w 2022 r. przedsiębiorstw działało w formie spółki z o.o., a jedynie 3% w formie prostej spółki akcyjnej[4].

Na skutek nowelizacji za złamanie zakazu nabycia udziałów (nowych udziałów) w sp. z o.o. poprzez złożenie oferty nieoznaczonemu adresatowi lub promowanie takiego nabycia grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy.

Wprowadzone zmiany mogą wpłynąć nie tylko na działalność aktywnych przedsiębiorców, ale także na sytuację uczestników postępowań upadłościowych i komorniczych. Chodzi o publikowanie ogłoszeń o sprzedaży udziałów w spółce z o.o. Organy sądowe i pozasądowe są związane omawianym zakazem. Ustawa nie przewiduje żadnych wyjątków dla sądów, syndyków czy komorników. Mimo, że licytacja egzekucyjna jest sprzedażą w drodze aukcji, a nie oferty, pewne wątpliwości de lege late może budzić już samo opublikowanie ogłoszenia na potrzeby postępowania egzekucyjnego[5].

Jak pozyskiwać kapitał w sp. z o.o., nie narażając się na odpowiedzialność karną?

Nowelizacja dotyczy wyłącznie zbywania udziałów w sp. z o.o. w sposób. określony w art. 182¹ i art. 257¹ k.s.h. Oprócz zmiany formy prawnej prowadzonej działalności (np. na prostą spółkę akcyjną) i zastosowania crowdfundingu inwestycyjnego (udziałowego), nadal pozostają inne możliwości uzyskania finansowania przedsięwzięć biznesowych. Możliwe jest emitowanie obligacji, celem dofinansowania spółki. Zaletą takie rozwiązania może być brak wpływu obligatariuszy na zarządzanie firmą (nie stają się jej udziałowcami, jak w przypadku finansowania społecznościowego udziałowego). Reprezentanci spółek z o.o. mogą również w dalszym ciągu kierować oferty zbycia udziałów do kręgu oznaczonych adresatów (np. za pośrednictwem wiadomości e-mail). Można również ubiegać się o kredyty lub pożyczki w instytucjach finansowych, ale także w drodze crowdfundingu pożyczkowego.

Crowdfunding pożyczkowy (crowdlending) to finansowanie społecznościowe oparte na pożyczkach prywatnych. Może on występować w dwóch wariantach:

• „peer to peer”, czyli inwestorzy indywidualni udzielają pożyczek osobom indywidualnym,
• „peer to business”, czyli inwestorzy indywidualni udzielają pożyczek podmiotom gospodarczym[6].

Również w tym wypadku pożyczkodawcy (inwestorzy) nie uzyskują udziałów w kapitale zakładowym. Sama pożyczka może zostać zabezpieczona zgodnie z regulacjami cywilnoprawnymi (np. hipoteka, zastaw rejestrowy, poręczenie, poddanie się dobrowolnej egzekucji w formie aktu notarialnego, czyli 777 k.p.c., czy weksel).

[1]https://wsjp.pl/haslo/podglad/100245/crowdfunding

[2]https://www.newsweek.pl/newsweek-print/marillion-steve-hogarth-koncert-we-wroclawiu/bgr763l

[3]https://www.profinfo.pl/blog/finansowanie-spolecznosciowe-crowdfunding-inwestycyjny-i-dluzny-zgodnie-z-ustawa-o-finansowaniu-spolecznosciowym-dla-przedsiewziec-gospodarczych/

[4]Raport dostępny na stronie Fundacji Startup Poland: https://startuppoland.org/report/polskie-startupy-2022/

[5]https://www.gazetaprawna.pl/firma-i-prawo/artykuly/9348712,nowelizacja-kodeksu-spolek-handlowych-oferowanie-udzialow-w-sieci-gro.html

[6]https://www.parkiet.com/crowdfunding/art36898571-crowdlending-zamiast-crowdfundingu-pozyczki-uratuja-uspiony-rynek