W związku z tym, że sprawa wprowadzenia feminatywów (adwokatka) i neutratywów (osoba adwokacka, osoba aplikancka) w legitymacji adwokackiej i aplikanckiej stała się przedmiotem zainteresowania prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, o komentarz w sprawie poprosiliśmy prof. AJP dr hab. Aleksandrę Szczerbę. Prawniczkę i ekspertkę Team Europe Direct zapytaliśmy o wagę i konsekwencje możliwych zmian.
- Podejście wrażliwe płciowo jest niezbędne, by wyeliminować te formy i przejawy nierówności, które mają charakter strukturalny i jako takie bazują na utrwalonych (negatywnych) stereotypach płci – mówi prof. AJP dr hab. Aleksandra Szczerba, ekspertka Team Europe Direct.
Legitymacja adwokacka a feminatywy
/>
Jak mówi ekspertka, przejawem podejścia wrażliwego płciowo jest m.in. stosowanie feminatywów, czyli żeńskich rzeczowników osobowych, które mogą przyczynić się do zwiększenia widoczności kobiet w języku, a wraz z tym – w przestrzeni społecznej.
- Język jest narzędziem oddziaływania na otaczającą nas rzeczywistość, kształtowania stosunków społecznych. W podobny sposób oceniła feminatywy Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN w swym stanowisku z 2019 r. stwierdzając, iż stosowanie feminatywów w wypowiedziach „jest znakiem tego, że mówiący czują potrzebę zwiększenia widoczności kobiet w języku i tekstach” - wskazuje ekspertka.
Zdaniem dr hab. Aleksandry Szczerby, posługiwanie się feminatywami pozwala wzmacniać pozycję kobiet w społeczeństwie, służąc budowaniu ich równoprawnego położenia. Brak widoczności kobiet w języku może zaś utrwalać istniejące stereotypy płci, racjonalizując przypadki dyskryminacji ze względu na płeć, której w rzeczywistości życia społecznego w większym stopniu nadal doświadczają kobiety. Jak zauważa prawniczka, postulat stosowania języka wrażliwego płciowo sprzyja także wzmacnianiu pozycji mężczyzn w sferach uznawanych za sfeminizowane (zwłaszcza w sferze opieki nad dziećmi, także tej zinstytucjonalizowanej – vide brak męskiej formy słowa przedszkolanka).
- Jako narzędzie sprzyjające osiąganiu rzeczywistej równości płci feminatywy pozostają zgodne z przepisami prawa, wyrażającymi standard równego traktowania kobiet i mężczyzn, w tym art. 33 Konstytucji czy zobowiązaniami Polski wynikającymi na przykład z tzw. konwencji CEDAW. Ta ostatnia zobowiązuje państwa-strony, w tym Polskę, do zmiany społecznych i kulturowych wzorców zachowania mężczyzn i kobiet w celu osiągnięcia likwidacji przesądów i zwyczajów lub innych praktyk, opierających się m.in. na stereotypach roli mężczyzny i kobiety - dodaje prawniczka.
Neutratywy na legitymacji adwokackiej
- O ile dyskusja na temat feminatywów toczy się od jakiegoś czasu, stosunkowo nową kwestią w debacie publicznej w Polsce jest sprawa neutratywów. Ten przejaw języka włączającego, tym razem nie wrażliwego płciowo, a neutralnego płciowo, odpowiada na potrzebę poszanowania tożsamości osób, których płciowość nie mieści się w binarnym systemie kobiecości i męskości. Z perspektywy prawno-człowieczej takie działanie jako wyraz poszanowania godności osoby, jej indywidualności, należy ocenić pozytywnie - kończy dr hab. Szczerba.