Zalety rozwodu bez orzekania o winie

Powszechnie wiadomo, jak stresującym przeżyciem jest rozwód. A przecież dotyka on nie tylko rozwodzących się małżonków, ale także ich dzieci i całe rodziny. Pytanie tylko, czy przepisy prawa i przyjęty przez ustawodawcę model postępowania rozwodowego może to cierpienie zminimalizować? Warto się nad tym zastanowić, zwłaszcza że współczynnik rozwodów w Polsce utrzymuje się na stale wysokim poziomie.

Rozwód w Polsce

Obecnie w Polsce obowiązuje model z orzekaniem o winie polegający na tym, że sąd będzie musiał rozstrzygnąć, który z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa, chyba że wystąpią oni ze zgodnym żądaniem o nieorzekanie w tym zakresie. Badając zatem kwestię winy, sąd będzie dopytywał strony o wszelkie szczegóły dotyczące wspólnego pożycia, w tym także intymnego. Wzywani będą świadkowie, często rodzina i przyjaciele rozwodzących się małżonków, co rzecz jasna prowadzi do wydłużenia się postępowania i eskalacji konfliktu, który zostaje przeniesiony na rodziny i bliskich. Pałające do siebie złośliwością, a bardzo często i nienawiścią strony decydują się na zatrudnienie prywatnego detektywa mającego za zadanie dostarczenie dowodów obciążających stronę przeciwną. W ten sposób rozwód zamienia się w wojnę, która koniec końców odbija się na zdrowiu psychicznym każdego uczestnika postępowania. Sąd może także orzec o wyłącznej winie jednego z małżonków albo o tym, że zarówno mąż jak i żona są winni rozkładu pożycia małżeńskiego, przy czym stopień zawinienia każdego z nich nie ma większego znaczenia. Sądowe batalie bywają tak zaciekłe, ponieważ współmałżonek winny rozkładu pożycia nie może domagać się m.in. zasądzenia alimentów od małżonka, który tej winy nie ponosi.

Rozwód wczoraj i dziś

Geneza obowiązującego w Polsce modelu rozwodów sięga zupełnie innych czasów, kiedy to postrzeganie kwestii rozwodu było całkowicie odmienne i nie było tak powszechnie akceptowalne. Współcześnie kwestia rozwodów nie jest już tematem tabu, bo statystycznie rzecz biorąc co trzecie małżeństwo ulega rozpadowi. Jeżeli czasy się zmieniły to tym bardziej zasadne jest pytanie, czy model rozwodu z orzekaniem o winie w dalszym ciągu jest aktualny i czy może nie należałoby go odpowiednio dostosować do bieżących realiów. O powszechności rozwodu świadczy również fakt, że 12 listopada br. odbędą się w Poznaniu, pierwsze targi rozwodowe, gdzie osoby zainteresowane będą mogły skorzystać z usług profesjonalistów i dowiedzieć się, w jaki sposób przejść przez „ten trudny czas”.

Rozwód w Niemczech

Odmienny model postępowania rozwodowego został przyjęty w Niemczech, gdzie nie ma orzekania o winie. Sąd orzeka o rozwodzie, jeżeli małżonkowie od dłuższego czasu nie prowadzą wspólnego pożycia i jest mało prawdopodobne, by mieli do niego wrócić. W sytuacji, gdy małżonkowie rozstali się rok temu, rozwód jest możliwy, o ile oboje są co do tego zgodni. Jeżeli natomiast rozstanie trwa od trzech lat to zgoda współmałżonka nie jest już wymagana. Rozwód w Niemczech jest bardziej przewidywalny, gdyż strona wie, jakiego rozstrzygnięcia może się spodziewać. Nie musi się nastawiać na trwające latami postępowanie mające na celu rozstrzygnięcie kwestii winy, dzięki czemu odpowiednio mniejsze jest prawdopodobieństwo naruszenia dobra innych, w tym dobra dziecka. Nie wspominając już o tym, że strona sama również zaoszczędzi na tym nerwów. Do rozwodu w Niemczech wymagany jest przymus radcowsko-adwokacki, co też pozytywnie wpływa na sprawność prowadzonych postępowań.

Rozwód w Hiszpanii

W Hiszpanii, aby uzyskać rozwód należy spełnić następujące przesłanki: jeden z małżonków ma złożyć pozew i nie ma znaczenia, czy drugi z nich się na to zgadza, a od chwili zawarcia małżeństwa mają upłynąć co najmniej 3 miesiące. Hiszpański ustawodawca ma zatem bardzo liberalne podejście do kwestii rozwodu i nie przewiduje konieczności orzekania w zakresie winy. Pytanie tylko, czy nie jest ono zbyt liberalne, jeżeli czas trwania małżeństwa porównywalny jest z okresem próbnym w przypadku umowy o pracę. Ciekawostką jest, że w Hiszpanii małżeństwo może zostać rozwiązane także przed notariuszem. Poza skutkami takimi jak: rozpad małżeństwa, wspólnym mieszkaniem, alimentami czy władzą rodzicielską, rozwód oznacza również podział majątku stosownie do reguł przyjętego przez małżonków ustroju majątkowego.

Ślub w Polsce, rozwód za granicą

Z uwagi na to, że coraz bardziej powszechne jest występowanie międzynarodowych par (gdzie np. jeden z partnerów na stałe mieszka za granicą), istotne znaczenie ma fakt, że pomimo zawarcia małżeństwa w jednym kraju UE istnieje możliwość wzięcia rozwodu w innym kraju. Warto o tym pamiętać, gdyż postępowania rozwodowe, jak wykazani powyżej, mogą się od siebie różnić m.in. długością trwania, wysokością poniesionych kosztów, formalności czy wymogu co do reprezentacji przez profesjonalnych pełnomocników.

Podsumowanie

Podsumowując, warto aby ustawodawca zastanowił się, czy obowiązujący w Polsce model rozwodu z orzekaniem o winie jest nadal aktualny i przystosowany do dzisiejszych realiów, zwłaszcza że kwestia winy bardzo często prowadzi do nadmiernego wydłużania postępowań, eskalacji konfliktu, na czym finalnie cierpi dobro dziecka jak i samej strony. Mając na uwadze, że rozwód staje się coraz bardziej akceptowalną normą społeczną, to piętnowanie strony i obarczanie jej za rozpad małżeństwa winą wydaje się nie mieć współcześnie większego znaczenia, co tym bardziej prowadzi do konstatacji, że podnoszony w środowisku prawników postulat zmiany modelu rozwodów jest jak najbardziej zasadny. Model rozwodów obowiązujący w Niemczech czy Hiszpanii oznacza dla strony znacznie większą przewidywalność rozstrzygnięcia oraz sprawniejsze przeprowadzenie postępowania przed sądem. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza że małżeństwo zawarte w Polsce może zostać rozwiedzione przez sąd w innym kraju, jeżeli np. małżonek na stałe mieszka za granicą. Z całą pewnością jednak kwestia rozwodów z uwagi na powszechność występowania powinna zostać dopasowana do realiów XXI w., których model z orzekaniem o winie nie spełnia.