Trwa nabór na aplikację przygotowującą do wykonywania zawodu rzecznika patentowego. Dobrą podstawą jest wykształcenie prawnicze. Na złożenie wniosku są jeszcze trzy tygodnie.

Jeśli gospodarka ma być innowacyjna, to potrzebuje rozwiązań, które mogą być chronione prawami własności intelektualnej, w tym przemysłowej. Ich uzyskiwanie, utrzymywanie ochrony oraz podejmowanie działań w celu ochrony przed naruszeniami to podstawowe działania rzecznika patentowego.

Dwie strony zawodu

– Zawód ten ma charakter interdyscyplinarny, gdyż łączy w sobie zarówno elementy techniczne, jak i prawne. Dlatego w miarę rozwoju gospodarki naszego kraju będzie wzrastało zapotrzebowanie na współpracę ze specjalistami w dziedzinie innowacyjnego rozwoju, jakimi są rzecznicy patentowi – uważa Dorota Rzążewska, prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych. – Rozwój różnych gałęzi gospodarki, np. sektora elektronicznego czy ekologicznego, kreuje zapotrzebowanie na współpracę w tych dziedzinach z rzecznikami patentowymi, którzy zarówno od strony technicznej, jak i prawnej zapewnią właściwą ochronę rozwiązań innowacyjnych powstających w tych branżach. Wymaga to wykorzystania zarówno wiedzy technicznej z danej dziedziny techniki, jak i prawnej. Dlatego zapotrzebowanie na współpracę z rzecznikami patentowymi winno wzrastać w miarę rozwoju różnych sektorów gospodarki naszego kraju. Należy przy tym podkreślić, że ze względu na techniczny charakter rozwiązań, które w świetle obowiązujących przepisów mogą być patentowane czy chronione jako wzory użytkowe, osoby mające wykształcenie techniczne najlepiej opracują strategię uzyskania i utrzymania ich ochrony. Wiedza prawnicza, jaką dysponują rzecznicy patentowi, ułatwia z kolei zapewnienie właściwej ochrony – dodaje.

Zgodnie z przepisami zawód rzecznika patentowego może być wykonywany przez osoby mające wyższe wykształcenie o kierunku przydatnym do wykonywania zawodu rzecznika patentowego. Oznacza to, że krąg osób, które mogą uzyskać uprawnienia, jest określony dość szeroko. – Warunkiem jest jednak zdanie egzaminu kwalifikacyjnego obejmującego zagadnienia techniczne i prawne. Wymóg wykazania się wiedzą techniczną i umiejętnością formułowania opisów patentowych wydaje się oczywisty, jeśli się weźmie pod uwagę techniczny charakter pewnej grupy rozwiązań (wynalazki, wzory użytkowe), dla których jest uzyskiwana ochrona w toku postępowań przed Urzędem Patentowym – mówi prezes Rzążewska.

Lista rzeczników patentowych prowadzona przez Urząd Patentowy RP obejmuje prawie 1 tys. osób, które mają uprawnienia do wykonywania zawodu w Polsce. Rekrutują się zarówno spośród osób z wykształceniem technicznym, jak i prawniczym lub innym nietechnicznym, przydatnym do wykonywania tego zawodu (ok. 25–30 proc.). Ci z wykształceniem technicznym są szkoleni w zagadnieniach prawniczych. Kończą podyplomowe studia ukierunkowane na przedmiot ich działania zawodowego (np. prawo własności intelektualnej, prawo nowych technologii, prawo autorskie czy zwalczanie nieuczciwej konkurencji). – Rozszerzanie wiedzy wśród rzeczników patentowych obejmuje nie tylko kierunki prawnicze, lecz także kierunki techniczne, i to zarówno w odniesieniu do osób mających wykształcenie prawnicze, jak i techniczne – informuje Dorota Rzążewska. – Rzecznicy są ustawowo zobowiązani do podnoszenia kwalifikacji zawodowych i samodoskonalenia, dlatego przedstawicieli naszego zawodu można spotkać na wielu uczelniach krajowych i zagranicznych. Grono rzeczników patentowych tworzą także osoby mające podwójne, a czasem potrójne uprawnienia zawodowe (radcy prawnego, adwokata, sędziego, doradcy podatkowego, etc.). Jest też liczna grupa rzeczników patentowych ze stopniami naukowymi – dodaje.

W praktyce

– Kandydat na aplikację rzecznikowską musi mieć ukończone studia magisterskie o kierunku przydatnym do wykonywania zawodu rzecznika patentowego, w szczególności techniczne lub prawnicze. Najważniejsze, aby być otwartym na innowacje, gdyż rzecznik patentowy jest nie tylko profesjonalnym pełnomocnikiem w sprawach z zakresu własności intelektualnej, lecz także doradcą biznesowym dla swoich klientów, który pomaga chronić innowacyjne i kreatywne aspekty działalności biznesowej – mówi rzecznik patentowy Anna Kawalec.

Aplikacja rzecznikowska, która trwa trzy lata i przygotowuje do egzaminu zawodowego oraz do wykonywania zawodu, składa się z czterech głównych elementów:

  • zajęć organizowanych przez Polską Izbę Rzeczników Patentowych,
  • pracy z patronem,
  • praktyk w Urzędzie Patentowym,
  • pracy własnej.

– Zajęcia organizowane przez Polską Izbę Rzeczników Patentowych odbywają się co trzy, cztery tygodnie w formie zjazdów w weekendy (z przerwą w okresie wakacyjnym). Zajęcia na aplikacji są wysoce wyspecjalizowane w zakresie prawa własności intelektualnej, jak również zwalczania czynów nieuczciwej konkurencji. Zarówno w czasie zajęć, jak i pracy z patronem aplikant zgłębia teoretyczne i praktyczne aspekty związane m.in. z patentami, wzorami użytkowymi, wzorami przemysłowymi, znakami towarowymi, oznaczeniami geograficznymi czy prawem autorskim. Praktyki jak sama nazwa wskazuje, są w pełni nastawione na ćwiczenia praktyczne. Tym samym aplikant rzeczniowski otrzymuje zarówno solidne przygotowanie teoretyczne, jak i możliwość realizowania zadań praktycznych – opowiada Anna Kawalec.

Szczegółowe warunki, jakie trzeba spełnić, aby zostać rzecznikiem patentowym, określa ustawa o rzecznikach patentowych (Dz.U. z 2001 nr 49 poz. 509 ze zm.). Jednym z wymogów jest uzyskanie pozytywnej oceny na egzaminie konkursowym. Podczas egzaminu jest sprawdzana wiedza kandydatów z zakresu zadań rzecznika, podstaw prawa własności przemysłowej, elementów wiedzy technicznej, elementów prawa konstytucyjnego oraz znajomości jednego języka obcego, według wyboru kandydata, angielskiego, francuskiego lub niemieckiego.

Informacje o tym, jak przygotować się do egzaminu, Polska Izba Rzeczników Patentowych opublikowała w specjalnej broszurze dla kandydatów, która jest dostępna na stronie PIRP. Przed przystąpieniem do egzaminu należy złożyć wniosek o wpis na listę aplikantów rzecznikowskich. W tym roku termin na złożenie wniosku upływa 15 września.

Skala potrzeb

Obowiązujące regulacje dają możliwość uzyskiwania uprawnień do wykonywania zawodu rzecznika patentowego nie tylko przed krajowymi organami – Urzędem Patentowym RP, sądami administracyjnymi czy sądami powszechnymi – lecz także przed organami europejskimi – EUIPO, EPO – czy międzynarodowymi (WIPO). A jakie jest zapotrzebowanie na ich usługi?

– Może ono mieć charakter i lokalny, i globalny. Jest to zależne od strategii biznesowej podmiotu, na rzecz którego są świadczone usługi – tłumaczy Dorota Rzążewska. – Nie można zapominać, że praca rzecznika patentowego nie odnosi się jedynie do rozwiązań o charakterze technicznym. Zadaniem rzecznika patentowego jest także ochrona znaków towarowych, wzorów przemysłowych, praw autorskich, know-how. Coraz częściej rzecznicy patentowi, odpowiadając na zapotrzebowania rynku, rozszerzają swe umiejętności i zajmują się wyceną praw własności przemysłowej. Zmienia się także charakter rozwiązań innowacyjnych. W przedsiębiorstwach powstają rozwiązania racjonalizatorskie, rozwiązania pracownicze, dla których konieczne jest zapewnienie ochrony w inny sposób niż uzyskanie prawa wyłącznego przed Urzędem Patentowym. Przy świadomości zakresu prac, specyfikę praw wyłącznych i ich różnorodność, nie bez powodu rzecznika patentowego określa się mianem „pierwszego doradcy w biznesie” – dodaje.

Profesja rzecznika patentowego istnieje w Polsce od 1918 r. i jest jednym z najstarszych zawodów zaufania publicznego. ©℗