Trybunał Konstytucyjny orzekł w wyroku z dnia 4 lipca 2023 r. w sprawie o sygn. akt: SK 14/21 o niekonstytucyjności definicji budowli z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zakwestionowany przepis ma przestać obowiązywać po 18 miesiącach od ogłoszenia ww. wyroku i w tym też czasie ustawodawca powinien zdefiniować to pojęcie na nowo. W tym momencie Ministerstwo Finansów czeka na uzasadnienie do przedmiotowego orzeczenia.
TK wskazał, że jest to niezgodne z konstytucją, aby tak istotne elementy konstrukcji podatku jak jej przedmiot, tj. to co należy opodatkować, były regulowane poza ustawą podatkową, w tym wypadku ustawą prawo budowlane. TK podkreślił również, że ustawodawca winien na nowo zdefiniować pojęcie budowli i budynku na gruncie prawa podatkowego. Dla podatnika powinno być bowiem jasne, czy w danym stanie faktycznym powstał obowiązek podatkowy i czy ma on w związku z tym uiścić należny podatek, co w odniesieniu do pojęcia budowli powodowało liczne wątpliwości.
Sporny stan faktyczny
Przedmiotowe orzeczenie zostało wydane na kanwie sprawy, w której powstało pytanie, czy silos podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Na marginesie należy dodać, że TK już wcześniej sygnalizował sprzeczność definicji budowli zawartej w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych z konstytucją (m.in. w postanowieniu sygnalizacyjnym z dnia 15 grudnia 2020 r.,sygn. akt: S 3/20).
Co to oznacza w praktyce?
Fakt, że TK uznał kwestionowane przepisy za niezgodne z konstytucją oznacza w praktyce, że będzie można wznowić prawomocnie zakończone postępowanie, gdzie przedmiotem opodatkowania była budowla. Ponadto może to oznaczać, że zasadne będą wnioski o zwrot nadpłaty.
Przełom linii orzeczniczej TK ws. definicji budowli
Wyrok w niniejszej sprawie ma charakter przełomowy, ponieważ w swoich dotychczasowych orzeczeniach TK jedynie sugerował niekonstytucyjność przedmiotowego zagadnienia, natomiast w komentowanym wyroku ją jednoznacznie stwierdził.
Czy podatek od nieruchomości został pobrany zgodnie z prawem?
Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca pozostał całkowicie bierny wobec jawnych sygnalizacji ze strony Trybunału, że pojęcie budowli na gruncie przedmiotowej ustawy jest sprzeczne z konstytucją i dlatego teraz musi się on liczyć ze znacznie dalej idącymi konsekwencjami m.in. w postaci wznowienia zakończonych już postępowań. W takiej sytuacji to sądy będą musiały dokonać indywidualnej analizy, czy w danym przypadku przedmiotowy podatek mógł zostać pobrany.
Rekordowa podwyżka podatków od nieruchomości i opłat lokalnych
Pomimo wątpliwości konstytucyjnych i orzeczenia TK ustawodawca pamiętał o podniesieniu podatków i opłat lokalnych, w tym podatku od nieruchomości. Od 1 stycznia 2024 r. właściciele nieruchomości i przedsiębiorcy będą musieli zapłacić podatek o 15 % wyższy, co oznacza podwyżkę największą od 25 lat. Ponadto wzrośnie również podatek od środków transportowych, opłata targowa, uzdrowiskowa i od posiadania psa.
Podsumowanie
W nadchodzących miesiącach należy się spodziewać zmian w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych dotyczących podatku od nieruchomości, ponieważ ustawodawca na nowo ma zdefiniować pojęcie budynku i budowli, co powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 18 miesięcy. Na chwilę ciężko jednoznacznie stwierdzić, jak daleko idące te zmiany będą, ponieważ zależy to w dużej mierze od treści uzasadnienia wyroku TK, który ma się pojawić nie później niż 4 sierpnia.