Umowy na czas określony zawierane z bezrobotnymi skierowanymi do prac interwencyjnych nie są ograniczone limitami wynikającymi z Kodeksu pracy i nie należy okresów tego zatrudnienia łączyć z umowami o pracę na czas określony zawieranymi na podstawie przepisów kodeksowych.

Tak orzekł SN sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy na czas określony. Powództwo w tej sprawie złożyła była pracownica urzędu miasta M., która wcześniej była zatrudniona w tymże urzędzie przy pracach interwencyjnych, na podstawie skierowania starosty.

Kobietę urząd zatrudniał w sumie aż 6 razy, z czego cztery kolejne umowy dotyczyły właśnie prac interwencyjnych (zawarte były kolejno na 2 i 7 miesięcy, po czym nastąpiła kilkudniowa przerwa, podczas której pracownica była zatrudniona na zasadzie wolontariatu, następnie zawarto kolejne 2 umowy o prace interwencyjne, każda na 9 miesięcy). Po nich kobietę dwukrotnie zatrudniono na czas określony, już na podstawie „standardowej” umowy o pracę – na 11 i 9 miesięcy. Po zakończeniu ostatniej z umów urząd zrezygnował z jej pracy i nie zaproponował dalszego zatrudnienia.

W odpowiedzi była pracownica zażądała uznania, że została w rzeczywistości zatrudniona na czas nieokreślony. Argumentem był 12-miesięczny limit zatrudnienia, jaki zdaniem pełnomocnika powódki obowiązywał w odniesieniu do prac interwencyjnych. Wobec tego należało uznać, że ostatnie dwie umowy dotyczące prac interwencyjnych były w istocie umowami na czas określony, tyle że zawartymi w warunkach nadużycia prawa. A to oznaczałoby, że doszło do przekroczenia wszystkich limitów umów okresowych wynikających z art. 25[1] Kodeksu pracy, tj. maksymalnie 33 miesięcy lub 3 umów.

Takie wnioski przekonały sąd I instancji, który uwzględnił powództwo i stwierdził nawiązanie umowy o pracę na czas nieokreślony. Wyrok ten upadł jednak w II instancji, gdzie został zmieniony, a powództwo oddalono w całości. Orzeczenie to utrzymał w mocy także Sąd Najwyższy, oddalając skargę kasacyjną pełnomocnika powódki.

Praca elastyczna. Zamiast wycofywać zgodę, lepiej udzielać jej na krótsze okresy
Praca elastyczna. Zamiast wycofywać zgodę, lepiej udzielać jej na krótsze okresy

Zobacz również

Zdaniem SN w przypadku prac interwencyjnych nie można mówić o limicie 12-miesięcznego zatrudnienia – wręcz przeciwnie, art. 59 ustawy o promocji zatrudnienia dopuszcza skierowanie bezrobotnego do takich prac na okres do 24 miesięcy, zaś w przypadku refundowania kosztów co drugi miesiąc, okres takiego zatrudnienia wydłużyć można nawet do 4 lat. Umowy z bezrobotnymi dotyczące zatrudnienia przy pracach interwencyjnych mają charakter szczególny i nie można ich porównywać do „zwykłych” umów o pracę.

- Prawo pracy jest prawem prywatnym, którym rządzi podstawowa zasada wyrażona w art. 11 k.p., tj. zasada wolności pracy, czyli zarówno swobody zatrudnienia przez pracownika, jaki wolności pracodawcy do wyboru konkretnego kandydata i powierzenia mu określonej pracy. Zaś prace interwencyjne nie mają tego charakteru – ma zostać przez pracodawcę zatrudniona z góry określona osoba przy wyznaczonych pracach, wynikających z umowy między pracodawcą a starostą. Z tego tytułu pracodawcy przysługuje zresztą refundacja kosztów zatrudnienia. Są to więc umowy o zupełnie innym charakterze i nie można ich łączyć z umowami o pracę na czas określony zawieranymi wyłącznie na podstawie k.p. – powiedział sędzia Zbigniew Korzeniowski.

SN wskazał również, że kodeksowe limity zatrudnienia na czas określony także doznają wyjątków, wskazanych w art. 25[1] § 4 pkt 4 k.p. Nie trzeba stosować ich przy umowach na zastępstwo, przy pracach dorywczych i sezonowych, umowach na czas kadencji czy wreszcie w sytuacji, gdy pracodawca poda obiektywne powody uniemożliwiające stosowanie tych limitów. Również wspomniane limity zatrudnienia terminowego mogą nie obowiązywać w przypadkach uregulowanych ustawami szczególnymi.

- Wszystko to prowadzi do wniosku, że zawarcie kolejnych umów o pracę w ramach prac interwencyjnych, w oparciu o przepisy ustawy o promocji zatrudnienia, w ramach wypełniania obowiązków pracodawcy wynikających z umów zawartych ze starostą w sprawie skierowania bezrobotnych do tych prac, nie jest objęte ograniczeniami czasowymi i ilościowymi umów na czas określony, wynikających z art. 25[1] k.p. – stwierdził w konkluzji sędzia Korzeniowski.

Wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2023 r. , sygn. I PSKP 11/22