Czy można prowadzić kancelarię w formie spółki kapitałowej? Radcowie wnieśli petycję

Szczecińscy radcy prawni wnieśli petycję, by ich zawód można było wykonywać w formie spółki kapitałowej. Nie spodobało się to władzom samorządu.

Zdaniem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Szczecinie brak możliwości wykonywania zawodu w formie spółki kapitałowej „nie znajduje uzasadnienia w sytuacji prawnej zawodu”.

„Stan istniejący prowadzi przy tym do rozbieżności i dyskryminowania radców prawnych w stosunku do innych uczestników obrotu gospodarczego” – napisali autorzy petycji w uzasadnieniu. Powoływali się na sytuację doradców podatkowych, których obejmuje takie ograniczenie.

– Regulacja dotycząca form wykonywania zawodu radcy prawnego powstała dawno temu – mówi DGP radca prawny Jakub Cieślicki, pomysłodawca petycji. – Inny jest teraz rynek usług świadczonych przez radców prawnych, a także gospodarka Polski. Uznałem, że warto dostosować przepisy do obecnych realiów. Tym bardziej że spółki z o.o. są powszechnie dostępne dla obywateli – trudno zrozumieć, dlaczego nie mogą być dostępne dla radców prawnych czy adwokatów.

Jak dodaje mec. Cieślicki, ankieta przeprowadzona wśród radców izby szczecińskiej potwierdziła zainteresowanie jego propozycją. W październiku ub.r. Rada OIRP w Szczecinie podjęła uchwałę o wystąpieniu z petycją zmierzającą do podjęcia inicjatywy ustawodawczej do Sejmu i Senatu.

KRRP chce rozwiązań systemowych

Dołączony do petycji projekt nowelizacji ustawy o radcach prawnych i niektórych innych ustaw przewidywał rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do zawodowego wykonywania czynności radcy prawnego o spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne lub proste spółki akcyjne. Członkami zarządu i organu nadzoru oraz wspólnikami sprawującymi kontrolę nad takimi spółkami mogliby być wyłącznie adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi lub prawnicy zagraniczni. Zbycie akcji lub udziałów w takiej spółce wymagałoby zgody jej zarządu.

OIRP w Szczecinie opowiedziała się ponadto za rozciągnięciem tajemnicy zawodowej na osoby zatrudnione w kancelariach, które nie są prawnikami, a także doprecyzowaniem przepisów kodeksów postępowania cywilnego i karnego dotyczących m.in. doręczeń i zastępstwa radcy prawnego.

– Uznaliśmy, że przy okazji prac legislacyjnych można wprowadzić także inne zmiany niż dotyczące spółki, które uznaliśmy za ważne, a wynikające z naszych obserwacji, w tym uzupełnić zauważone braki w ustawie o radcach prawnych i w procedurze – mówi mec. Cieślicki.

Krajowa Rada Radców Prawnych uznała działania szczecińskiej izby za „nieuprawnione” z punktu widzenia korporacyjnego. Reprezentowanie samorządu oraz przedstawianie wniosków dotyczących unormowań prawnych to bowiem zadanie KRRP.

KRRP od dawna sama pracuje nad propozycjami nowelizacji ustawy o radcach prawnych, ale projekt nie ujrzał na razie światła dziennego. Biuro prasowe tłumaczy, że chodzi w nim o zmiany „systemowe i kompleksowe”.

„To znacznie szersze i bardziej skomplikowane zadanie niż tylko wprowadzenie dopuszczalności wykonywania zawodu w formie spółki kapitałowej (….). W tym kontekście należało uznać, że rozwiązania zawarte w petycji nie są głosem całego samorządu” – czytamy w odpowiedzi.

Wyjście przed szereg

7 marca na posiedzeniu senackiej komisji praw człowieka, praworządności i petycji radca prawny Piotr Olszewski z Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP stwierdził, że prace nad petycją OIRP w Szczecinie nie powinny być kontynuowane.

– O ile w pewnym zakresie sprawa wykonywania zawodu radcy prawnego w innej jeszcze formie, niż to jest określone dzisiaj, rzeczywiście wymaga naszej uwagi, ale musi to być wykonane kompleksowo. Dotyczy to również przepisów rangi kodeksowej, całego systemu prawnego, deontologii zawodu. W tym zakresie projekt jest niedoskonały – mówił.

Zasugerował też, że jest sprzeczny z prawem unijnym. Chodzi w szczególności o sprzeczność z dyrektywą usługową. Jak czytamy: „w tym aspekcie autorzy petycji powinni dokonać analizy sposobu regulacji sprawowania kontroli i wywierania decydującego wpływu na działalność spółki kapitałowej przez radców prawnych lub inne uprawnione osoby oraz zniesienia ograniczeń działalności wielodyscyplinarnej”.

Biuro prasowe KRRP zwraca ponadto uwagę, że autorzy petycji nie wzięli pod uwagę konieczności nowelizacji innych ustaw regulujących wykonywanie zawodów prawniczych, nie przeanalizowali możliwości dopuszczenia wykonywania zawodu np. w formie spółki europejskiej czy europejskiego zgrupowania interesów gospodarczych, nie przewidzieli rozwiązań dotyczących zapewnienia nadzoru i kontroli samorządu radców prawnych nad innymi niż osoby fizyczne podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania pomocy prawnej.

– Zdaję sobie sprawę, że dopuszczenie wykonywania zawodu radcy prawnego w formie spółki kapitałowej może doprowadzić do objęcia udziałów w kancelariach przez osoby niebędące prawnikami – mówi mec. Cieślicki. – Jednakże przepisy już dziś umożliwiają wykonywanie zawodu w formie spółki komandytowej, w której wspólnik kapitałowy nie musi być prawnikiem. W mojej opinii nic nie stoi więc na przeszkodzie, by podobnie działały np. spółki z o.o. Nad kwestią nadzoru nad takimi spółkami ze strony samorządu prawniczego można oczywiście dyskutować.

Senatorowie z komisji jednogłośnie się opowiedzieli, by nad petycją dalej nie pracować. Tego samego dnia z podobnym skutkiem zakończyła się dyskusja w sejmowej komisji ds. petycji. Posłowie postanowili jedynie przekazać postulaty szczecińskich radców ministrowi sprawiedliwości w celu rozważenia.©℗

Łatwiejsze zarządzanie kancelarią

We współczesnych realiach gospodarczych można mieć wątpliwości, czy restrykcyjne podejście daje się obronić wświetle zasady wolności gospodarczej (art. 20 i22 konstytucji) oraz wolności wykonywania zawodu (art. 65 ust. 1 konstytucji). Źródłem dodatkowych wątpliwości jest zgodność obowiązujących przepisów zunijną dyrektywą usługową (2006/123/WE).

Co więcej, wświetle traktatowej swobody świadczenia usług izakładania przedsiębiorstw iopartego na niej orzecznictwa TSUE trudno byłoby zabronić prowadzenia wPolsce firm prawniczych zorganizowanych wformie zagranicznych spółek kapitałowych, aprzypomnijmy, że wiele państw UE dopuszcza taką formę prowadzenia działalności adwokackiej.

Przywoływana niekiedy sprzeczność takich kategorii jak misja ibiznes jest wodniesieniu do usług prawnych wdużej mierze pozorna. Rynek wymusza konkurencję, konkurencja służy klientom. Konkurencji sprzyja zaś poszerzenie wachlarza form organizacyjnoprawnych dostępnych licencjonowanym prawnikom. Klienta interesuje przede wszystkim ochrona tajemnicy zawodowej, zapobieganie konfliktom interesów, odpowiedzialność za błędy wsztuce (w tym polisa) iwłaściwe przygotowanie zawodowe osób świadczących pomoc prawną, anie forma, wjakiej działa prawnik.

Dopuszczenie spółek kapitałowych ułatwi zarządzanie zwłaszcza większymi kancelariami, uelastyczni formy kooperacji wkancelariach wąskoprofilowych, zatrudniających obok prawników także osoby mające inną wiedzę specjalistyczną. Ułatwi także sukcesję oraz inne zmiany personalne wkancelariach.©℗