Jeśli sąd rodzinny wydał orzeczenie pozbawiające rodzica części władzy rodzicielskiej, nawet czasowo, to traci on w tym okresie prawo do pobierania świadczeń na dzieci zarówno w Polsce, jak i w innych krajach UE.
Tak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, który rozpatrywał skargę w sprawie świadczenia wychowawczego. Dotyczyła ona decyzji uchylającej matce prawo do 500+ na dwójkę dzieci na okres świadczeniowy 2021/2022. Wydała ją gmina po tym, gdy z urzędu wojewódzkiego wpłynęła do niej informacja o tym, że ze względu na działalność gospodarczą wykonywaną przez męża kobiety (będącego ojcem dzieci) w innym kraju od 1 listopada 2021 r. uprawnienie do świadczeń rodzinnych podlega ustawodawstwu tego państwa i w nim właśnie powinien on ubiegać się o ich przyznanie.
Kobieta nie zgodziła się z tą decyzją i wniosła od niej odwołanie. Wskazywała w nim, że od października 2018 r. prowadzi z mężem odrębne gospodarstwa domowe. Następnie dodała, że w lutym 2020 r. złożyła pozew rozwodowy, ale postępowanie sądowe w tej sprawie nie zostało jeszcze zakończone. Jednocześnie do tego czasu sąd rodzinny powierzył jej sprawowanie pieczy nad dziećmi, a także przyznał jej na czas trwania sprawy rozwodowej zabezpieczenie alimentacyjne w wysokości 1200 zł miesięcznie na oboje małoletnich. Samorządowe Kolegium Odwoławcze (SKO) uznało jednak, że decyzja gminy była merytorycznie poprawna i powinna być utrzymania w mocy, bo w sprawie – z uwagi na uzyskane przez organ pierwszej instancji informacje – mają zastosowanie unijne przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które skutkują uchyleniem prawa do świadczeń na dzieci w Polsce.
Matka złożyła na decyzję kolegium skargę do WSA w Gliwicach, który orzekł, że zasługiwała ona na uwzględnienie. W ocenie sądu SKO pominęło istotne elementy stanu faktycznego dotyczącego sytuacji rodzinnej skarżącej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że konsekwencją postanowienia wydanego przez sąd rodzinny (co wynika bezpośrednio z jego treści) było ograniczenie władzy rodzicielskiej ojca dzieci na czas trwania postępowania rozwodowego i powierzenie pieczy nad nimi ich matce. Dlatego z chwilą wydania tego postanowienia i sądowej modyfikacji ustawowego zakresu wykonywania władzy rodzicielskiej obojga rodziców zrealizował się również jego skutek w postaci pozbawienia ojca prawa do świadczeń bez względu na miejsce jego przebywania w kraju lub za granicą.
WSA przypomniał, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają m.in. na celu uniknięcie podwójnego pobierania świadczeń w dwóch państwach należących do UE. Natomiast w sytuacji, gdy krajowy sąd rodzinny wydaje orzeczenie pozbawiające nawet czasowo części władzy rodzicielskiej, to taka osoba traci prawa do pobierania świadczeń na dzieci na całym obszarze Unii. W konsekwencji, jak podsumował WSA, postanowienie zabezpieczające sądu rodzinnego wyłącza możliwość stosowania unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z uwagi na sądowe ograniczenie praw rodzica. To zaś oznacza, że od 1 listopada 2021 r. nie zaistniały przesłanki do pozbawienia skarżącej prawa do 500+ na dzieci.
ORZECZNICTWO
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 4 sierpnia 2022 r., sygn. akt II SA/Gl 513/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
