Ograniczenie stwierdzenia nieważności pozwolenia na budowę

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 12 stycznia 2022 r. o sygn. VII SA/Wa 2074/21 rozstrzygnął sprawę tzw. Zamku w Stobnicy wskazując, że nie jest możliwe stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, niezależnie od daty jej wydania (przed lub po 19 września 2020 r.) i wszczęcia postępowania w tym zakresie, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 5 lat.

Decyzją Starosty Obornickiego z 20 maja 2015 r. zatwierdzono projekt budowlany i wydano pozwolenie na budowę tzw. Zamku w Stobnicy. Wojewoda Wielkopolski decyzją z 30 listopada 2020 r. odmówił stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę i jednocześnie wskazał, że została wydana z naruszeniem prawa.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (dalej jako: GINB) działając jako organ drugiej instancji decyzją z 16 sierpnia 2021 r. stwierdził nieważność decyzji o pozwoleniu na budowę. Zdaniem GINB została ona wydana z rażącym naruszeniem prawa. Od decyzji GINB skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniósł inwestor.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (dalej jako: WSA) w wyroku z 12 stycznia 2022 r. przychylił się do skargi i uchylił zaskarżoną decyzję GINB oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody Wielkopolskiego.

Zdaniem WSA nie zostały spełnione ustawowe przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę. W szczególności, wbrew twierdzeniom organów administracji, w sprawie brak jest kwalifikowanej wady nieważności w postaci rażącego naruszenia prawa.

Kolejnym powodem uchylenia decyzji GINB było uznanie przez WSA, że doszło do „przedawnienia” możliwości stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę.

Ustawą z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: nowelizacja) wprowadzono art. 37b Prawa budowlanego, z którego wynika, że:

• nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 5 lat;
• jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji ze względu na upływ ww. 5-letniego terminu, organ administracji ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.

Omawiany przepis wszedł w życie 19 września 2020 r. Ze względu na niejasne przepisy przejściowe nowelizacji powstał spór czy ma on zastosowanie także do decyzji o pozwoleniu na budowę wydanych przed tą datą.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę tzw. Zamku w Stobnicy zostało wszczęte przed wejściem w życie nowelizacji. Z tego względu, zdaniem GINB art. 37b Prawa budowlanego nie miał zastosowania w niniejszej sprawie. Odmienne stanowisko zajął WSA i wyjaśnił, że art. 37b Prawa budowlanego ma zastosowanie również do decyzji wydanych przed wejściem w życie tego przepisu i to zarówno wtedy, gdy nie toczy się względem nich postępowanie o stwierdzenie nieważności jak i wtedy, gdy postępowanie takie zostało wszczęte przed 19 września 2020 r.

Z przepisu przejściowego nowelizacji wynika, że do spraw wszczętych a nie zakończonych przed wejściem w życie nowelizacji, stosuje się przepisy Prawa budowlanego w brzmieniu dotychczasowym. WSA wskazał, że przepis przejściowy odnosi się wyłącznie do spraw regulowanych Prawem budowlanym, a więc m.in. spraw o zatwierdzenie projektu budowlanego i wydanie pozwolenia na budowę, ale nie o stwierdzenie nieważności takiej decyzji. Postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji jest unormowane w Kodeksie postępowania administracyjnego a nie w Prawie budowlanym. Oznacza to, że omawiany przepis przejściowy nowelizacji nie odnosi się do procedury stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Choć do Prawa budowlanego wprowadzono częściowe uregulowanie dotyczące stwierdzenia nieważności decyzji, samo postępowanie podlega procedurze opisanej w Kodeksie postępowania administracyjnego.

WSA podkreślił, że celem wprowadzenia art. 37b Prawa budowlanego była potrzeba zapewnienia stabilności pozwoleń na budowę wydanych w przeszłości, bez względu na datę ich wydania czy trwające postępowanie o stwierdzenie ich nieważności. Tym samym, nie jest możliwe stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, niezależnie od daty jej wydania (przed lub po nowelizacji) i ewentualnego wszczęcia postępowania nieważnościowego, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 5 lat.

Wyjątkiem są sytuacje, w których przed 19 września 2020 r. stwierdzono ostatecznie nieważność decyzji o pozwoleniu na budowę. W takim przypadku stan rzeczy został przesądzony ostatecznym rozstrzygnięciem organu i wprowadzone ograniczenie czasowe stwierdzenia nieważności decyzji nie może mieć zastosowania.