Odwołanie ze stanowiska komornika, który ukończył 65 lat, jest przejawem bezpośredniej dyskryminacji ze względu na wiek. Sąd uchylił kolejną decyzję Ministra Sprawiedliwości nie czekając na wyrok Trybunału Konstytucyjnego

- Samo osiągnięcie wieku emerytalnego przez komornika nie może uzasadniać jego odwołania, gdyż ani szybkość, ani sprawność postępowania nie są warunkowane wiekiem, lecz charakterem i celem czynności egzekucyjnych. Żadna z czynności egzekucyjnych nie wymaga od komornika szczególnej sprawności fizycznej, która wyróżniałaby go na tle innych zawodów prawniczych - uznał Naczelny Sąd Administracyjny oddalając skargę kasacyjną Ministra Sprawiedliwości. Dotyczyła ona wyroku WSA uchylającego decyzję o odwołaniu komornika, który ukończył 65 lat. To oznacza, że w rozgrywanym na boisku NSA meczu, komornicy prowadzą ze Zbigniewem Ziobro już 6:0. Tyle razy bowiem NSA ostatecznie uchylał decyzję o wysłaniu komornika na przymusową emeryturę.
Obniżenie wieku emerytalnego komorników sądowych było jednym z bardziej kontrowersyjnych aspektów reformy komorniczej. Art. 15a ust. 3a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1309 ze zm.) przewidywał, że Minister Sprawiedliwości odwołuje komornika z zajmowanego stanowiska, jeżeli ten ukończył 70 lat. 1 stycznia 2019 r. została uchylona i zastąpiona przez nową ustawę o komornikach sądowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 850 ze zm.), której art. 19 ust. 1 pkt 2 stanowi, że Minister Sprawiedliwości odwołuje komornika po ukończeniu 65 roku życia.
Niezgodność z dyrektywą
W uzasadnieniu Ministerstwo Sprawiedliwości, które przygotowało nową ustawę, wskazywało, że jest „uzasadnione przypuszczenie, iż osiągnięcie pewnego wieku (65 lat) uniemożliwi sprostanie przewidzianym ustawowo obowiązkom, a także wpłynie negatywnie na prawidłowy przebieg postępowania egzekucyjnego, jest przesłanką odwołania komornika z urzędu, która nie może zostać uznana za dyskryminującą”. Ponadto MS, przeczuwając, że uregulowanie może zostać uznane za przejaw dyskryminacji ze względu na wiek, już w uzasadnieniu zapewniał, że „projektowana regulacja jest również zgodna z art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy”.
Jednak sądy administracyjne, do których zaczęli odwoływać się niektórzy pozbawieni stanowiska komornicy, zapatrywały się na kwestię zgodności z Dyrektywą zgoła odmiennie. Zgodnie z art. 2 wspomnianej dyrektywy zasada równego traktowania oznacza brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyny wieku. Natomiast dyskryminacja bezpośrednia występuje w przypadku, gdy z powodu wieku osobę traktuje się mniej przychylnie niż traktowano by inną osobę w porównywalnej sytuacji.
Argumentacja MS (tak w uzasadnieniu ustawy, jak i teraz w sporach sądowych) opiera się na art. 6 ust. 1, który daje państwom członkowskim możliwość uznania, że odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, jeżeli w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z przepisami celem i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.
Emerytura prawem a nie obowiązkiem
Jak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-l 44/04, celami, które można uważać za zgodne z prawem - w rozumieniu tego przepisu - i co za tym idzie za mogące uzasadnić odstępstwo od zakazu dyskryminacji ze względu na wiek - są cele z zakresu polityki społecznej (np. związane z polityką zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego). TSUE uznaje jednak, że państwo musi wykazać, że obrany cel, o którym mowa w art. 6 ust. 1 dyrektywy, nie jest celem hipotetycznym, zaś jego realizacja jest konieczna i uzasadniona.
NSA, podobnie jak w poprzednich orzeczeniach, podkreślił, że ani w treści przepisu, ani w uzasadnieniu ustawy „nie została obiektywnie i racjonalnie uzasadniona zasada odmiennego traktowania ze względu na wiek komorników sądowych w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady”.
Co więcej, NSA nie ma wątpliwości, że „przepisy, na podstawie których przyjęto, że osiągnięcie wieku przejścia na emeryturę pociąga za sobą rozwiązanie z mocy prawa stosunku pracy, należy uznać za wprowadzające gorsze traktowanie osób, które osiągnęły ten wiek, w stosunku do wszystkich pozostałych osób czynnych zawodowo”. Przyznał też rację sądowi pierwszej instancji, który wskazał, że odwołanie komornika sądowego z chwilą ukończenia 65. roku życia skutkuje traktowaniem reprezentantów tego zawodu mniej korzystnie w porównaniu z innymi wykonującymi prawniczą działalność (notariusze przechodzą na emeryturę pięć lat później, a choć wiek przejścia w stan spoczynku prokuratorów i sędziów również wynosi 65 lat, to możliwe jest uzyskanie zgody na dalszą służbę, jeśli m.in. nie ma przeciwskazań zdrowotnych).
Kto zna numer konta Zbigniewa Ziobry?
Kto zna numer konta Zbigniewa Ziobry?

Zobacz również
NSA nie czeka na TK
Pomimo orzecznictwa NSA Ministerstwo Sprawiedliwości nie planuje zmiany przepisów. Zamiast tego, Zbigniew Ziobro, tym razem jako Prokurator Generalny już po pierwszym niekorzystnym wyroku NSA z 25 sierpnia 2020 (sygn. akt. II GSK 560/20) zaskarżył art. 19 ust. 1 pkt. 2 ustawy komorniczej do Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem rzecznika praw obywatelskich, wniosek do PG do TK został złożony jedynie w celu podważenia orzeczenia NSA, dlatego jego zdaniem postępowanie przed TK powinno zostać umorzone.
Póki co jednak Minister Sprawiedliwości w skardze kasacyjnej do NSA wnosił o zawieszenie postępowania do czasu wydania orzeczenia przez TK. NSA jednak tego wniosku nie uwzględnił.
A to oznacza, że przepis nie zobowiązuje sądu orzekającego w sprawie, do uwzględnienia wniosku o zawieszenie postępowania do czasu wydania wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, jeżeli sąd ten nie podziela wątpliwości co do konstytucyjności aktu prawnego. ©℗
OPINIA
Dyskryminujące kryteria odwoływania komornika
Komornicy wielokrotnie podnosili, iż przepisy dotyczące momentu zakończenia pełnienia służby komorniczej mogą być postrzegane jako dyskryminujące. Obligatoryjne odwołanie komornika sądowego zchwilą ukończenia 65. roku życia zasługuje na negatywną ocenę samorządu komorniczego. Sprawne prowadzenie postępowania egzekucyjnego nie jest wżadnym stopniu powiązane zwiekiem komornika sądowego czy jego sprawnością fizyczną. Praca wkancelarii komorniczej staje się coraz bardziej zautomatyzowana. Szereg czynności wykonywanych jest przy pomocy systemu teleinformatycznego. Tak jak licytacje ruchomości inieruchomości, które mogą być przeprowadzane za pomocą specjalnie wytworzonego przez Krajową Radę Komorniczą programu. Biorąc pod uwagę zaangażowanie fizyczne, praca, którą wykonujemy codziennie, nie różni się znacznie od pracy sędziego, notariusza czy radcy prawnego.
Dlatego kryteria odwoływania komorników zzajmowanego stanowiska powinny być podobne jak wprzypadku innych zawodów prawniczych.
Pamiętajmy, że praca komorników sądowych cały czas podlega ocenie poprzez kontrole sprawowane przez prezesów właściwych sądów rejonowych, atakże wizytacje przeprowadzane przez komorników wizytatorów przy Krajowej Radzie Komorniczej. Obecnie 120 komorników sądowych wprzedziale wiekowym 60-65 lat jest czynnych zawodowo. Nie zdarzyło się jeszcze, aby po kontroli kancelarii komorniczej kontrolujący ją sędzia lub wizytator zgłosił zastrzeżenia wynikające zwieku komornika sądowego. Obniżenie wieku, wktórym dochodzi do odwołania komornika sądowego, wstosunku do poprzednio obowiązującej ustawy nie wpłynęło zauważalnie na prowadzone postępowania egzekucyjne. Wpełni podzielam pogląd prezentowany przez WSA iw szóstym korzystnym dla komornika orzeczeniu NSA.©℗

orzecznictwo

Wyrok NSA z 16 listopada 2021 sygn. akt II GSK 1794/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia