Zgodnie z zapowiedzią Trybunał Konstytucyjny wystosował do Sejmu postanowienie sygnalizacyjne w sprawie zmiany przepisów o wyborze jednoosobowych konstytucyjnych organów państwa (w związku z wyrokiem z 15 kwietnia 2021 r. dotyczącym rzecznika praw obywatelskich, sygn. akt K 20/20).
Dotyczy ono możliwości przedłużenia kadencji takich organów jak Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, I Prezes Sądu Najwyższego oraz Prezes Trybunału Konstytucyjnego. TK zwrócił uwagę, że regulacje dotyczące pierwszych dwóch instytucji są takie same, jak ta dotycząca RPO, uznana za niezgodną z konstytucją. Ustawy o NBP i NIK przewidują bowiem, że ich prezesi pełnią obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez następcę.
Takie uregulowanie może skutkować przedłużeniem kadencji organu ponad konstytucyjnie wskazany termin, co może prowadzić do niepewności, czy ma on odpowiednie umocowanie do działania po upływie kadencji. „Zaistniała sytuacja normatywna wymaga interwencji ustawodawcy, której celem powinno być wprowadzenie stosownych regulacji urzeczywistniających zasady konstytucyjne wskazane przez trybunał w wyroku w sprawie o sygn. akt K 20/20” – czytamy w postanowieniu TK.
Trybunał zwrócił też uwagę na uregulowanie sposobu wyboru osób kierujących najwyższymi sądami. W przypadku SN i samego TK nie dopatrzono się nieprawidłowości. Ustawa o SN przewiduje bowiem, że w razie niedokonania wyboru nowego I prezesa przed upływem kadencji poprzedniego pracami sądu będzie kierował sędzia wskazany przez prezydenta, który w ciągu tygodnia musi zwołać zgromadzenie ogólne w celu wyboru kandydatów na prezesa SN. Podobne zabezpieczenie przewidziano w ustawie o TK. Tu w razie upływu kadencji prezesa pracami trybunału do czasu wyboru następcy kieruje najstarszy stażem sędzia TK.
Problem wskazano natomiast w regulacji dotyczącej NSA. Jego prezesa wybiera zgromadzenie ogólne nie później niż trzy miesiące przed upływem kadencji poprzednika. W przypadku opróżnienia stanowiska w trakcie kadencji zgromadzenie ma miesiąc na wybór nowego prezesa. „TK zwraca uwagę na brak przepisów regulujących sytuacje, w których nie dojdzie do wyboru kandydatów na stanowisko Prezesa NSA, ich wybór będzie nieskuteczny albo z jakichś innych względów stanowisko Prezesa NSA nie zostanie obsadzone. (…) Kierując się dbałością o spójność systemu prawnego Rzeczypospolitej, trybunał postanowił zasygnalizować Sejmowi istnienie luki w przepisach dotyczących wyłaniania kandydatów na Prezesa NSA w sytuacji, gdy po upływie kadencji Prezesa NSA nie dojdzie do skutecznego wyboru kandydatów na to stanowisko” – czytamy w postanowieniu TK.
