Przyznanie zadośćuczynienia dla członków rodziny poszkodowanego ma być możliwe również w przypadku ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, które skutkuje zerwaniem lub niemożnością nawiązania więzi rodzinnych.

Wprowadzenie takiej zmiany przewiduje prezydencki projekt nowelizujący kodeks cywilny. Ma ona pomóc w rozstrzygnięciu rozbieżności orzeczniczych, które pojawiły się w ostatnich latach – i to zarówno na poziomie sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego.
Obecnie w kodeksie cywilnym wprost umożliwia się sądowi przyznanie najbliższym członkom rodziny zmarłego (wskutek czynu niedozwolonego) odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Przepisy nie precyzują szczegółowo kwot, które można w takich przypadkach zasądzać, ze względu na specyficzny charakter każdej ze spraw. W praktyce problemy związane z przyznawaniem członkom rodziny zadośćuczynień zaczynają się w momencie, gdy dana osoba doznaje ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Dlatego w prezydenckim projekcie zaproponowano, by podstawa normatywna do tego typu rozstrzygnięć została wyrażona wprost w dodanym art. 4462. Jak wskazano w uzasadnieniu, przepisy miałyby zastosowanie jedynie do przypadków najcięższych, takich jak zerwanie więzi rodzinnych w wyniku śpiączki pourazowej, stanu wegetatywnego, stanów związanych z uszkodzeniem mózgu. Autorzy projektu podkreślają, że nie chcą stwarzać zamkniętego katalogu przesłanek, ponieważ ocena musi być indywidualna. Wypłata zadośćuczynienia w takiej sytuacji powinna być jednak możliwa, ponieważ członkowie rodziny cierpią często nie mniej niż w momencie, gdy ich bliski umiera.
Co równie ważne, nowelizacja mogłaby mieć zastosowanie nie tylko do zdarzeń, które nastąpiły dopiero po zmianie przepisów. Członkowie rodzin, których roszczenia nie zdążyły się przedawnić, również mogliby zwrócić się o zapłatę zadośćuczynienia, jeśli spełniliby wymienione kryteria.
Kwestią zadośćuczynień za zerwanie więzi rodzinnej kilkukrotnie zajmowały się poszczególne izby Sądu Najwyższego. W marcu 2018 r. powiększony skład Izby Cywilnej SN wydał trzy uchwały, w których jednoznacznie stwierdzono, że przyznanie zadośćuczynienia osobom najbliższym poszkodowanego, który doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku czynu niedozwolonego, jest dopuszczalne (sygn. akt: III CZP 36/17, III CZP 69/17 i III CZP 60/17).
Kontrowersje wzbudziła natomiast uchwała Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN (również w składzie powiększonym) z października 2019 r., w której takiego świadczenia członkom rodziny odmówiono (sygn. akt I NSNZP 2/19). Uzasadniono to faktem, że w przepisach kodeksu cywilnego wskazano wprost, że zadośćuczynienie należy się tylko bliskim zmarłego, a nie poszkodowanego (nawet w najcięższym stanie). O kolejną uchwałę w grudniu 2019 r. wnioskował rzecznik finansowy. Na 28 kwietnia 2021 r. I prezes SN Małgorzata Manowska wyznaczyła posiedzenie dwóch połączonych izb (cywilnej oraz IKNiSP), które miały ostatecznie rozstrzygnąć rozbieżności orzecznicze. Ze względu na pandemię koronawirusa, posiedzenie przesunięto jednak na 25 maja.
Wniesiona przez głowę państwa nowelizacja miałaby wejść w życie po miesiącu od dnia ogłoszenie.
Etap legislacyjny
Projekt wniesiony do Sejmu i skierowany do opinii Biura Legislacyjnego