Otrzymałeś z sądu pozew wraz z wezwaniem do złożenia odpowiedzi? Nie bagatelizuj obowiązku. W przeciwnym razie możesz utracić realny wpływ na przebieg postępowania i obronę swoich praw.

  • Co powinna zawierać odpowiedź na zarzuty?
  • Co się stanie, gdy odpowiedzi nie wniesiono?
  • Kiedy przypada ostateczny moment przytoczenia twierdzeń i dowodów?

Odpowiedź na pozew nie była obowiązkowa

Wniesienie odpowiedzi na pozew jest obowiązkowe od stosunkowo niedługiego czasu, tj. od wejścia w życie w dniu 7 listopada 2019 r. nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego (ustawa z 4 lipca 2019 r.). Do tego momentu wniesienie odpowiedzi na pozew było uzależnione od indywidualnej decyzji pozwanego, ewentualnie od zarządzenia przewodniczącego. W panujących wówczas warunkach sąd kierował sprawę na rozprawę, choć nie rzadko nie znał w ogóle stanowiska pozwanego. Pierwsze posiedzenie wyznaczone na rozprawę przeznaczone było zatem na zapoznanie się ze stanowiskami obu stron i zidentyfikowanie okoliczności spornych. Spełniało de facto funkcję obecnego posiedzenia przygotowawczego.

Sąd ma działać w sposób planowy

Wspomniana nowelizacja wprowadziła do kodeksu postępowania cywilnego nowy rozdział: „Organizacja postępowania”, w ramach którego przewidziano obligatoryjne wniesienie odpowiedzi na pozew. Nowe przepisy miały na celu doprowadzenie do sytuacji, w której sąd gromadzi materiał dowodowy w sposób kompleksowy i planowy. Postępowanie ma się odbywać według schematu: zaznajomienie się przez sąd ze stanowiskiem stron, planowanie postępowania, a następnie przeprowadzenie – w razie rzeczywistej potrzeby – rozprawy.

Obecna regulacja obliguje przewodniczącego do doręczenia pozwu pozwanego wraz z wezwaniem do złożenia odpowiedzi na pozew w terminie nie krótszym niż dwa tygodnie. Ustawa określa jedynie termin minimalny. Przewodniczący może wyznaczyć termin dłuższy, powinien jednak kierować się złożonością i stopniem zawiłości danej sprawy. Jednocześnie o doręczeniu pozwu pozwanemu zawiadamia się powoda.

Co powinna zawierać odpowiedź na pozew?

Odpowiedź na pozew powinna spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego, a także dla pisma przygotowawczego. Powinna więc zawierać:

  • oznaczenie sądu,
  • imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
  • wskazanie, że pismo stanowi odpowiedź na pozew,
  • osnowę pisma, wraz ze wskazaniem faktów, na których pozwany opiera swoje oświadczenia i dowodów na wykazanie każdego z tych faktów,
  • podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
  • wymienienie załączników.

Ponadto pozwany zobowiązany jest podać zwięźle stan sprawy, wyszczególnić, które fakty przyznaje, a którym zaprzecza, oraz wypowiedzieć się co do twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez powoda w pozwie. Pozwany może wskazywać podstawy prawne swoich żądań lub wniosków.

Wnioski i zarzuty

Odpowiedź na pozew może również zawierać stosowne wnioski i zarzuty. Pozwany może w jej treści wnieść np. o przypozwanie, o odrzucenie pozwu, o zmianę trybu postępowania, o zwolnienie go od kosztów sądowych lub o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Jeśli chce zgłosić zarzut niewłaściwości sądu, zarzut umowy o mediację, bądź zarzut potrącenia – to również jest to odpowiedni moment.

Odpowiedź na pozew jest pierwszym pismem procesowym składanym w sprawie przez pozwanego. Wobec tego, o ile chce złożyć zarzuty, których skuteczność uzależniona jest od zgłoszenia przed wdaniem się w spór co do istoty spory, musi uczynić to w odpowiedzi na pozew. Dotyczy to zarzutów nieprawidłowego oznaczenia przez powoda wartości przedmiotu sporu, niewłaściwości sądu dającej się usunąć za pomocą umowy stron, zawarcia umowy o mediację przed wszczęciem postępowania sądowego, zapisu na sąd polubowny, czy też braku jurysdykcji krajowej wobec zawarcia umowy derogacyjnej.

Co się stanie, gdy odpowiedzi nie wniesiono?

Wniesienie odpowiedzi na pozew jest obowiązkiem pozwanego. Pozwany czym musi zostać o tym pouczony, jak również o konsekwencjach zaniechania obowiązku. Zaniedbując tę powinność, pozwany może utracić realny wpływ na przebieg postępowania. Sąd może bowiem w takiej sytuacji wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym. Przyjmie wówczas za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Co więcej, pozwany, nawet w razie uchylenia wyroku zaocznego w następstwie jego sprzeciwu, poniesie koszty zarówno rozprawy zaocznej, jak i sprzeciwu.

Moment przytoczenia twierdzeń i dowodów

O ile kodeks postępowania cywilnego po nowelizacji przewiduje obowiązek wniesienia odpowiedzi na pozew, o tyle nie nakłada na pozwanego stanowczego obowiązku przytoczenia w niej wszystkich twierdzeń i dowodów pod rygorem ich późniejszego pominięcia jako spóźnionych. Strony generalnie obowiązane są przytaczać wszystkie fakty i dowody bez zwłoki. Ostatecznym momentem przytoczenia twierdzeń i dowodów jest – w przypadku wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego – jest chwila zatwierdzenia planu rozprawy. Jeśli zaś przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego nie zarządzono, strony mogą przytaczać twierdzenia i dowody do czasu zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem wszakże niekorzystnych skutków, które według przepisów kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu.

Podstawa prawna: art. 2051 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1575 z późn. zm.).

Adam Sroga, radca prawny