Charakterystyczny kształt roweru może podlegać ochronie prawnoautorskiej. Jeśli jednak wynika on wyłącznie z uwarunkowań technicznych, to taka ochrona nie będzie już przysługiwać – uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Spór dotyczy wyglądu roweru produkowanego przez brytyjską firmę Brompton. Jest on charakterystyczny ze względu na sposób składania pojazdu. Pozwala na częściowe lub całkowite złożenie. W pierwszej z pozycji gabaryty są większe niż w drugiej, ale rower można szybciej przygotować do jazdy. W drugiej pojazd zajmuje mało miejsca, ale jego rozłożenie wymaga więcej czasu.
Wynalazca tego rozwiązania opatentował je. Ze względu na upływ czasu ochrona patentowa już wygasła. Wykorzystał to koreański producent, wypuszczając na rynek rower z tym samym mechanizmem składania i o podobnym wyglądzie. Właściciel marki Brompton uważa, że projektując rower o podobnym wyglądzie, naruszono jego prawa autorskie. Sam kształt jest bowiem na tyle unikalny, że poza wygasłą ochroną patentową przysługuje mu również ochrona prawnoautorska.
Belgijski sąd, przed którym toczy się proces, nabrał wątpliwości, czy wygląd roweru można zakwalifikować jako utwór. TSUE uznał, że nie jest to wykluczone, ale pod pewnymi warunkami. Wygląd roweru musi być wyrazem działalności twórczej jego autora, odzwierciedlać dokonywane przez niego wybory. Nie może natomiast być zdeterminowany samymi funkcjami technicznymi.
„Przedmiot spełniający przesłankę oryginalności może korzystać z ochrony prawnoautorskiej, nawet jeżeli opracowanie go było uwarunkowane względami technicznymi, ale tylko jeżeli takie uwarunkowanie nie przeszkodziło autorowi w odzwierciedleniu w tym przedmiocie swojej osobowości przejawiającym się w jego swobodnych i twórczych wyborach” – podkreślił TSUE.
Jeśli jednak wygląd roweru wynikałby wyłącznie z uwarunkowań technicznych, to nie można byłoby go już uznać za utwór. Ochrona prawnoautorska nie rozciąga się bowiem na idee. Te można chronić, uzyskując patent, który jest ograniczony czasowo. Pozwala to na osiągnięcie równowagi między prawami twórcy a postępem technicznym i rozwojem przemysłowym.
Zdaniem TSUE uzyskanie patentu na dane rozwiązanie techniczne nie oznacza więc, że wygląd produktu nie może już być chroniony z tytułu praw autorskich. Sąd rozstrzygający ten spór musi natomiast zbadać, na ile uwarunkowania techniczne wpłynęły na zaprojektowany kształt. Co istotne, sama możliwość stworzenia innych form produktu przy zastosowaniu tych samych rozwiązań technicznych nie przesądza o ewentualnej ochronie prawnoautorskiej.

orzecznictwo

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 11 czerwca 2020 r., sygn. akt C-833/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia