Poprzedni właściciel warszawskiej kamienicy, który utracił jej własność na mocy dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, nie złożył w 1949 r. w ustawowym terminie wniosku o przyznanie za czynszem symbolicznym prawa własności czasowej do gruntu. Orzeczeniem administracyjnym odmówiono mu przyznania prawa do gruntu i ostatecznie odebrano wszelkie prawa do budynku. Były właściciel złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku dekretowego, lecz również spotkał się z odmową. Czy jego spadkobiercom przysługują obecnie prawa do zwrotu tej nieruchomości lub do odszkodowania?
Dekret warszawski przewidywał obowiązek złożenia wniosku o przyznanie prawa własności czasowej do gruntu (obecnie jest to prawo użytkowania wieczystego) w terminie 6 miesięcy od objęcia nieruchomości w posiadanie przez gminę m.st. Warszawy (obowiązywała zasada, że objęcie gruntu przez gminę następowało z dniem opublikowania obwieszczenia o objęciu w Dzienniku Urzędowym Zarządu m.st. Warszawy).
Był to tzw. termin prawa materialnego, czyli termin, który nie mógł być przedłużony ani przywrócony, nawet jeżeli były właściciel bez swojej winy terminu tego nie dochował. Taki jest jednoznaczny pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W tej sytuacji były właściciel lub jego następcy prawni mają prawo jedynie do starania się o odszkodowanie za grunt na podstawie art. 215 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, jeżeli w Ogólnym Planie Zabudowania m.st. Warszawy z 1931 r. teren ten był przeznaczony pod budownictwo mieszkaniowe, a Skarb Państwa faktycznie przejął nieruchomość w posiadanie po 5 kwietnia 1958 r.
Jeżeli te warunki zostały spełnione, prezydent m.st. Warszawy powinien przyznać odszkodowanie.
Jeżeli nie, obecnie brak jest podstaw do przyznania odszkodowania. Należy jednak pamiętać, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 czerwca 2011 r. (sygn. akt SK 41/09) stwierdził, że prawo do odszkodowań powinno być przyznane wszystkim właścicielom odebranych nieruchomości warszawskich. Wymaga to jednak zmian ustawowych.
Odpowiedzi udzielał mec. Krzysztof Wiktor, radca prawny kierujący zespołem reprywatyzacji w Kancelarii Wardyński i Wspólnicy