Podatnik, który rozpoczął działalność gospodarczą, nie może w pierwszym roku skorzystać z podatkowej preferencji na ekspansję – stwierdziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP.

rozwiń ›
Problem ze skorzystaniem z preferencji mogą też mieć podmioty po połączeniu, jeżeli wydatki na ekspansję poniosła spółka przejmowana. Wynika to z kolej z interpretacji dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 2 lutego 2023 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.864.2022.2.AN).
Z taką wykładnią nie zgadzają się doradcy podatkowi. Ich zdaniem ustawy o PIT i CIT nie przewidują ograniczeń dla nowych podmiotów.
– Problem wynika z tego, że przepisy o uldze na ekspansję zostały źle napisane. W szczególności dotyczy to regulacji o dwuletnim okresie wymaganego wzrostu przychodów – komentuje Grzegorz Kuś, radca prawny, doradca podatkowy w PwC.

Korzyści i warunki

Przypomnijmy, że ulga ta została wprowadzona z początkiem 2022 r., by pomóc przedsiębiorcom w pobijaniu rynków zbytu. Mogą z niej korzystać zarówno podatnicy PIT, jak i CIT. Po raz pierwszy można ją rozliczyć w zeznaniu za 2022 r., składanym teraz, czyli w 2023 r.
Preferencja pozwala po raz drugi odliczyć wydatki poniesione w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów: raz jako koszty uzyskania przychodu, a drugi raz – w ramach ulgi, nie więcej jednak niż 1 mln zł rocznie. Ich katalog jest zawarty w art. 18eb ust. 7 ustawy o CIT oraz w art. 26gb ust. 7 ustawy o PIT.
Warunkiem jest, aby w okresie dwóch kolejno następujących po sobie lat podatkowych podatnik:
  • uzyskał wzrost przychodów ze sprzedaży produktów (w stosunku do przychodów z tego tytułu ustalonych na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego) lub
  • osiągnął przychody ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych.

Wystarczy w jednym roku…

Przepis dotyczący wzrostu przychodów został tak napisany, że nawet sam fiskus miał problemy z jego interpretacją – czy chodzi o wzrost w obu latach, czy wystarczy, że nastąpi on w jednym z nich.
Ostatecznie Ministerstwo Finansów wyjaśniło – w rozmowie z DGP – że wymóg będzie spełniony, jeżeli przyrost przychodów nastąpi w jednym z dwóch lat podatkowych. Przy czym chodzi tu o przyrost względem ostatniego dnia roku podatkowego poprzedzającego rok poniesienia wydatków uprawniających do pomniejszenia podstawy opodatkowania w związku z ulgą.
O stanowisku tym pisaliśmy w artykule „MF potwierdza: zmieniliśmy wykładnię w sprawie ulgi na ekspansję” (DGP nr 7/2023).

…ale nie w pierwszym

Okazuje się jednak, że to nie koniec wątpliwości. Pojawiają się kolejne – czy z ulgi mogą skorzystać podmioty, które rozpoczęły w minionym roku działalność gospodarczą?
Z odpowiedzi MF na pytanie naszej redakcji (patrz: ramka) wynika, że takie podmioty nie mają prawa do preferencji. Dlatego – zdaniem resortu – jeżeli spółka została utworzona w 2023 r., to możliwość zastosowania preferencji pojawi się dopiero w rozliczeniu za 2024 r., czyli składanym dopiero w 2025 r. Resort nie uzasadnił jednak szerzej swojego stanowiska.

Nie ma takiego przepisu

Eksperci nie zgadzają się z taką wykładnią, bo – jak mówią – nie wynika ona z przepisów.
– Gdyby ustawodawcy zależało na wyłączeniu z ulgi na ekspansję podatników w pierwszym roku działalności, to wyraziłby to bezpośrednio w przepisach – mówi Michał Rodak, doradca podatkowy w Grant Thornton.
Jako przykład wskazuje inną ulgę – na działalność badawczo-rozwojową i związany z nią zwrot gotówkowy. W przepisach wprost napisano, że zwrotu tego nie stosuje się do podatników rozpoczynających działalność, utworzonych w wymieniony w przepisie sposób (art. 18da ust. 4 ustawy o CIT).
– Natomiast przepisy o uldze na ekspansję nie odnoszą się w żaden sposób do podatników rozpoczynających działalność – zwraca uwagę ekspert. Podkreśla, że w pierwszym roku funkcjonowania przedsiębiorstwa bardzo często potrzebują właśnie wsparcia, również w formie podatkowych preferencji.

Jak to wykazać

Jak więc należałoby spełnić warunek wzrostu przychodów, jeżeli podatnik prowadził działalność tylko przez rok? W jaki sposób podatnik miałby porównać swoje przychody do przychodów z poprzedniego roku podatkowego, skoro dopiero rozpoczął działalność i jest to jego pierwszy rok podatkowy?
– W takiej sytuacji należy uznać, że skoro jest to pierwszy rok podatkowy działania podmiotu, to dla porównania wzrostu przychodów z poprzednim rokiem należy przyjąć wartość 0 zł – uważa Michał Rodak. Jego zdaniem nie można interpretować obecnych przepisów w ten sposób, że skoro nie było poprzedniego roku podatkowego, to podatnik w ogóle nie ma prawa do ulgi na ekspansję za tamten rok.
Tak samo uważa Grzegorz Kuś. Podkreśla, że ulga dotyczy nie tylko zwiększenia przychodów ze sprzedaży dotychczasowych produktów. Przysługuje ona także z tytułu osiągnięcia przychodów ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych.
– Nawet jeżeli nowi podatnicy niczego wcześniej nie oferowali, to nie można powiedzieć, że nie mogą oni korzystać z preferencji, choćby właśnie z tytułu osiągnięcia przychodów ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych – wskazuje ekspert.

Po połączeniu

Ze wspomnianej interpretacji z 2 lutego 2023 r. wynika, że z ulgi na ekspansję mogą być wyłączone również niektóre spółki po połączeniu.
Chodziło o sytuację, w której 1 sierpnia 2022 r. doszło do połączenia dwóch spółek z o.o. w trybie art. 494 par. 1 kodeksu spółek handlowych (metoda nabycia udziałów). W dniu połączenia spółka przejmująca, która powstała w 2022 r., wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej. W związku z tym ta ostatnia musiała zamknąć księgi rachunkowe i złożyć odrębne zeznanie CIT-8 za okres przypadający od początku roku podatkowego do dnia połączenia.
Obie spółki przed połączeniem poniosły wydatki na ekspansję. Spółka przejmująca chciała się upewnić, czy może rozliczyć ulgę za 2022 r. Chciała porównać wzrost przychodów w latach 2022 i 2023 do przychodów spółki przejmowanej z 2021 r.
Nie zgodził się z tym dyrektor KIS. Argumentem było to, że w 2022 r. spółka przejmująca nie prowadziła działalności produkcyjnej i nie osiągała żadnych przychodów ze sprzedaży. Nie może ona uwzględnić przychodów spółki przejmowanej – stwierdził fiskus.
Wyjaśnił, że zgodnie z art. 93 par. 1 ordynacji podatkowej sukcesji „podlegają te prawa i obowiązki, które choć wynikają ze zdarzeń mających miejsce przed połączeniem, to nie uległy konkretyzacji do tej daty na gruncie rozliczeń podatkowych (przychód i koszt)”.
Decydujące znaczenie ma więc – według dyrektora KIS – to, czy dane prawo lub obowiązek powstało i istniało przed dniem połączenia.
– To oznacza, że skoro spółka przejmowana nie nabyła prawa do skorzystania z ulgi na ekspansję w pełnym zakresie, to spółka przejmująca nie nabywa aktywów, które wygenerowała poprzedniczka, a które mogłyby zostać rozliczone w ramach ulgi na ekspansję – podsumowuje wykładnię fiskusa Grzegorz Kuś.
Podkreśla, że to ważny sygnał dla podmiotów przekształconych lub planujących przekształcenie, które jednocześnie chcą skorzystać z ulg podatkowych. Interpretacja dyrektora KIS ogranicza bowiem ich prawa.

Sprzeczne z celem

Ekspert nie zgadza się z taką wykładnią, bo – jak mówi – jest ona sprzeczna z wyrokami Naczelnego Sądu Administracyjnego, np. z 25 sierpnia 2020 r. (sygn. akt II FSK 951/18) i z 22 listopada 2016 r. (II FSK 2903/14).
Poradnik dla firm na czas kryzysu. Najczęściej zadawane pytania
Poradnik dla firm na czas kryzysu. Najczęściej zadawane pytania

Zobacz również
Z orzeczeń tych wynikało, że sukcesji uregulowanej w art. 93 par. 1 ordynacji podatkowej podlegają wszelkie prawa i obowiązki przewidziane w przepisach prawa podatkowego, a nie tylko te prawa, które zostały zrealizowane. „Odstępstwa od zasady szerokiego ujęcia następstwa prawnego muszą wprost wynikać z odrębnych ustaw czy ratyfikowanych umów międzynarodowych” – wskazał NSA.
Grzegorz Kuś podkreśla też, że zawężające stanowisko dyrektora KIS wymusza na podatnikach zaniechanie planowanych działań restrukturyzacyjnych, jeśli chcieliby oni skorzystać z ulgi. A nie taki – zdaniem eksperta – był cel ustawodawcy.
– Trudno doszukać się w przepisach jakichkolwiek wskazań, że faktycznie o to chodziło – puentuje radca prawny.
Zdaniem Michała Rodaka to kolejny sygnał, że przepisy o uldze na ekspansję powinny być jak najszybciej doprecyzowane lub przynajmniej objaśnione formalnie przez ministra finansów. ©℗
Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 13 lutego 2023 r. na pytanie DGP
Przepisy o uldze nie znajdują zastosowania w pierwszym roku podatkowym podatnika rozpoczynającego działalność. W przypadku spółki utworzonej w 2023 r. możliwość zastosowania ulgi na ekspansję zaktualizuje się w rozliczeniu za rok 2024.