Czy nasze pieniądze w bankach są bezpieczne?

Depozyty zgromadzone w bankach działających na terenie Polski chroni Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG), który został powołany ustawą z dnia 14 grudnia 1994 r., obowiązującą od 17 lutego 1995 r. Od 30 grudnia 2012 r. BFG gwarantuje wypłatę 100% oszczędności do kwoty 100 000 euro, tj. równowartości nieco ponad 400 tys. zł. Gwarancjom BFG podlegają imienne depozyty złotowe i walutowe osób fizycznych, osób prawnych (w tym jednostek samorządu terytorialnego), jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej (o ile posiadają zdolność prawną), szkolnych kas oszczędnościowych oraz pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych. Ochronie BFG nie podlegają depozyty Skarbu Państwa, instytucji finansowych (m.in. banków, firm inwestycyjnych, podmiotów prowadzących działalność maklerską, podmiotów świadczących usługi ubezpieczeniowe, funduszy inwestycyjnych i emerytalnych a także Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo Kredytowych) i – co oczywiste – parabanków.

Sprawdźmy teraz jak wygląda gwarantowanie depozytów bankowych w kilku krajach europejskich (i nie tylko).

Konto osobiste bez opłat? Porównaj niezależnie i wybierz najlepsze

Czechy

Odpowiednikiem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w Czechach jest Fundusz Ubezpieczenia Depozytów (czes. Fond Pojištění Vkladů). Fundusz Ubezpieczenia Depozytów (FUD) działa od grudnia 1994 r. Jego członkami jest 40 instytucji kredytowych (w tym 18 banków komercyjnych), 5 kas oszczędnościowo-budowlanych oraz 17 spółdzielni kredytowych. Uczestnictwo w systemie gwarantowania depozytów jest obowiązkowe. FUD gwarantuje wkłady na rachunkach w instytucjach kredytowych licencjonowanych w Czechach osobom fizycznym i prawnym. Gwarancjami w 100% objęte są depozyty wraz z odsetkami wg stanu na dzień zawieszenia działalności banku do równowartości 100 000 euro.

Gwarancjom FUD podlegają depozyty osób fizycznych i firm posiadających osobowość prawną (w koronach i walutowe) zgromadzone na rachunkach bieżących, rachunkach oszczędnościowych, lokatach terminowych, rachunkach depozytowych i książeczkach oszczędnościowych. Spod gwarancji FUD wyłączone są depozyty skarbu państwa i urzędów administracji rządowej, banków i innych instytucji finansowych oraz firm ubezpieczenia zdrowotnego. Wyłączone są również depozyty podmiotów prawnych, wchodzących w skład tej samej, co przedmiotowa instytucja kredytowa, grupy przedsiębiorstw. Gwarancje nie obejmują papierów wartościowych, w tym certyfikatów depozytowych i weksli. Świadczenia nie przysługują również w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw kryminalnych, w tym transakcji związanych z praniem brudnych pieniędzy.

Słowacja

Działającą na Słowacji instytucją chroniącą depozyty bankowe jest Fundusz Ochrony Depozytów (słow. Fond Ochrany Vkladov). FOW działa na podstawie ustawy z 20 marca 1996 r. o ochronie depozytów zgromadzonych w bankach (zwana dalej Ustawą). Do Funduszu Ochrony Wkładów (FOW) należą banki oraz towarzystwa budowlane działające na podstawie licencji wydanej przez Narodowy Bank Słowacji. Obowiązek przynależności do FOW powstaje w dniu przyjęcia przez ww. instytucje pierwszego depozytu, który jest objęty gwarancjami zgodnie z Ustawą. FOW gwarantuje wierzytelności z tytułu depozytów imiennych oraz depozytów notarialnych spełniające, określone w ustawie, wymogi odnośnie identyfikacji wierzyciela, tj. w przypadku osób fizycznych: imię, nazwisko, numer osobowy lub datę urodzenia, stały adres zamieszkania; a w przypadku osób prawnych: zarejestrowaną nazwę oraz numer identyfikacyjny wpisu do rejestru handlowego. Gwarancjami objęte są depozyty wraz z odsetkami naliczonymi do dnia decyzji o niedostępności depozytów, ogłoszonej przez bank centralny lub ogłoszenia upadłości banku przez sąd. Gwarancjami w 100% objęte są depozyty do równowartości 100 000 euro.

Słowacki system nie obejmuje gwarancjami depozytów banków, funduszy inwestycyjnych, instytucji pieniądza elektronicznego, instytucji pośrednictwa finansowego, operatora systemu płatniczego i innych uczestników systemu płatniczego, krajowego depozytu papierów wartościowych i innych uczestników systemu płatniczego i rozliczeniowego instrumentów inwestycyjnych, giełdy papierów wartościowych, giełd towarowych, towarzystw funduszy inwestycyjnych, firm ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, funduszy emerytalnych, firm świadczących usługi pocztowe, osób prawnych prowadzących loterie pieniężne, Słowackiego Banku Eksportowo-Importowego, Skarbu Państwa, funduszy państwowych oraz urzędów administracji centralnej, władz regionalnych, samorządowych, lokalnych, osób prawnych powołanych do życia na mocy ustawy, a niewymienionych powyżej, dyrektorów oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska w bankach oraz ich krewnych, osób posiadających co najmniej 5% praw do kapitału banku lub innej instytucji należącej do tej samej grupy, co bank, audytorów banku lub innej instytucji należącej do tej samej grupy, co bank, instytucji należących do tej samej grupy kapitałowej, co bank, dużych firm nieuprawnionych do sporządzania uproszczonych sprawozdań finansowych.

Wielka Brytania

Instytucją gwarantującą depozyty bankowe w Wielkiej Brytanii jest System Gwarantowania Usług Finansowych (ang. Financial Services Compensation Scheme). System Gwarantowania Usług Finansowych (SGUF) działa od 1 grudnia 2001 r. Co ciekawe, SGUF nie jest pierwszą brytyjską instytucją gwarantującą depozyty bankowe. Od 1979 r. działał System Ochrony Depozytów (ang. Deposit Protection Scheme), który wówczas był jedną z… ośmiu instytucji zajmujących się gwarantowaniem powierzonych przez klientów środków pieniężnych różnym instytucjom finansowym. SGUF chroni depozyty bankowe a także środki zgromadzone w towarzystwach ubezpieczeniowych, firmach doradztwa finansowego i w firmach inwestycyjnych. Od 2004 r. SGUF chroni także zasoby zgromadzone przez klientów firm doradczych w zakresie kredytów hipotecznych.

Oprócz gwarantowania depozytów, SGUF odpowiedzialny jest także za proces likwidacji niewypłacalnej instytucji kredytowej. Gwarancjami SGUF w 100% objęte są depozyty wraz z odsetkami, do wysokości 85 000 GBP. W przypadku wspólnych rachunków należących do dwóch lub więcej osób, każdy ze współposiadaczy traktowany jest jako odrębny deponent i uprawniony do zwrotu środków do wysokości 85 000 GBP. Spod gwarancji SGUF wyłączone są depozyty administracji publicznej, instytucji finansowych (w tym firm ubezpieczeniowych), funduszy emerytalnych, inwestycyjnych i biur maklerskich. Wyłączone są także depozyty dużych podmiotów prawnych nieuprawnionych do sporządzania uproszczonych sprawozdań finansowych oraz firmy należące do tej samej grupy, co instytucja kredytowa. Do wypłaty sum gwarantowanych nie są uprawnieni wyżsi menadżerowie likwidowanej instytucji kredytowej i ich krewni, członkowie zarządu i ich krewni i udziałowcy posiadający co najmniej 5% udziałów w kapitale. Świadczenia nie przysługują również w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw kryminalnych, w tym transakcji związanych z praniem brudnych pieniędzy.

Szwajcaria

Szwajcaria, mały lecz bogaty alpejski kraj. Kojarzący się nam z czekoladą, zegarkami i bankami. Solidnymi bankami. Instytucja gwarantująca depozyty bankowe w Szwajcarii - Stowarzyszenie Ochrony Deponentów Szwajcarskich Banków i Dealerów Papierów Wartościowych (niem. Der Verein „Einlagensicherung der Schweizer Banken und Effektenhändler”) – jest podmiotem prywatnym finansowanym ze środków instytucji finansowych objętych gwarancjami. Do stowarzyszenia należy 399 instytucji finansowych, w tym 346 banków (komercyjnych, kantonalnych i kas oszczędnościowych) oraz 53 biura maklerskie. Członkostwo w systemie jest obowiązkowe. Stowarzyszenie gwarantuje wkłady na rachunkach w bankach oraz biurach maklerskich licencjonowanych w Szwajcarii osobom fizycznym i prawnym. Gwarancjami w 100% objęte są depozyty do wysokości 100 000 CHF.

Gwarancjom podlegają zarówno we frankach szwajcarskich, jak i w walutach obcych. W przypadku rachunków wspólnych należących do dwóch lub więcej osób, każda z nich uprawniona jest do zwrotu środków w wysokości do równowartości limitu gwarancyjnego. Kolejną różnicą między szwajcarskim systemem gwarantowania depozytów, a tymi działającymi na terenie Unii Europejskiej, jest to, że w Szwajcarii gwarancjami objęte są depozyty instytucji finansowych oraz firm ubezpieczeniowych, funduszy emerytalnych i towarzystw funduszy wzajemnych. Gwarantowane są również depozyty podmiotów prawnych, wchodzących w skład tej samej, co przedmiotowa instytucja kredytowa, grupy przedsiębiorstw. Gwarancjami objęte są depozyty wszystkich przedsiębiorstw, niezależnie od ich wielkości. Sumy gwarantowane wypłacane są także wyższym menadżerom likwidowanego banku i ich krewnym, członkom zarządu (i ich krewnym), udziałowcom posiadającym więcej, niż 5% udziałów w kapitale, a także podmiotom kontrolującym jego działalność. Najważniejszą różnicą jest jednak to, że świadczenie z tytułu gwarancji przysługuje nawet w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw kryminalnych, w tym transakcji związanych z praniem brudnych pieniędzy.

Porównaj online lokaty terminowe z ponad 30 banków

Federacja Rosyjska

W Federacji Rosyjskiej depozyty bankowe gwarantuje Agencja Gwarantowania Depozytów (ros. Агентство по Cтрахованию Bкладов). Agencja Gwarantowania Depozytów (AGD) działa od 1 stycznia 2004 r. Do systemu gwarantowania depozytów w Rosji należy 906 banków. AGD gwarantuje osobom fizycznym wkłady na rachunkach w bankach licencjonowanych w Federacji Rosyjskiej. Gwarancjami w 100% objęte są środki do wysokości 700 000 rubli (ok. 25 000 USD). Wysokość limitu gwarancyjnego została podwyższona do wymienionego powyżej poziomu jesienią 2008 r. Wcześniej limit wynosił 400 000 rubli, przy czym depozyty, których wysokość przekraczała 100 000 rubli gwarantowane były w 90%. Agencja gwarantuje zarówno depozyty w rublach rosyjskich, jak i w walutach obcych. W przypadku wspólnych rachunków dwóch lub więcej osób, nie występuje zasada zwielokrotniania wysokości limitu gwarancyjnego. Wypłata środków z gwarancji następuje zawsze w rublach rosyjskich. AGD nie gwarantuje depozytów przedsiębiorstw, instytucji finansowych, agencji rządowych i samorządowych. Świadczenie z tytułu gwarancji nie przysługuje w odniesieniu do środków pochodzących z przestępstw kryminalnych, w tym transakcji związanych z praniem brudnych pieniędzy. W Federacji Rosyjskiej stosowana jest zasada kompensacji sumy depozytów z zobowiązaniami klienta wobec danego banku (np. z tytułu zaciągniętego kredytu, w tym na karcie kredytowej).

USA

W Stanach Zjednoczonych Ameryki depozyty bankowe gwarantowane są przez Federalną Korporację Ubezpieczenia Depozytów (ang. Federal Deposit Insurance Corporation). Federalna Korporacja Ubezpieczenia Depozytów (FKUD) działa od 1 stycznia 1934 r. i uważana jest za najstarszy powszechny system gwarantowania depozytów na świecie. Jej utworzenie było odpowiedzią na głęboki kryzys bankowy początku lat trzydziestych, który pociągnął za sobą falę upadłości setek banków i ogromne straty deponentów w USA. Zasady Federacji i gwarantowania depozytów określa ustawa o federalnym ubezpieczeniu depozytów (Federal Deposit Insurance Act). Do FKUD należą wszystkie amerykańskie banki federalne oraz wszystkie banki stanowe (w tym instytucje oszczędnościowe) bez względu na to, czy należą do Systemu Rezerwy Federalnej, czy też licencjonowane są przez władze stanowe.

Dla tych wszystkich podmiotów system ubezpieczenia depozytów jest obowiązkowy. Fundusz ubezpiecza depozyty w ponad 8 500 banków federalnych i stanowych. FKUD gwarantuje w 100% wkłady osób fizycznych i prawnych do wysokości 250 000 USD. Podwyższenie maksymalnego poziomu gwarancji (ze 100 000 USD) miało miejsce w październiku 2008 r. i było odpowiedzią na zaburzenia na rynkach finansowych i obawy deponentów o bezpieczeństwo lokat. Nowa maksymalna kwota deponowania depozytów będzie obowiązywać do końca 2013 r. Po tym terminie ma być przywrócony poprzedni, niższy maksymalny poziom gwarancji. Wyższy poziom ubezpieczenia ma nadal obowiązywać dla indywidualnych kont emerytalnych. Limit wypłat ustalany jest decyzją Kongresu Stanów Zjednoczonych. Gwarancjom nie podlegają inwestycje w papiery wartościowe, fundusze wzajemne, ani też inne produkty inwestycyjne oferowane przez banki członkowskie. Gwarancjami nie są również objęte przedmioty wartościowe zdeponowane w skrytkach bankowych.

Powyższe zestawienie zawiera wyciąg z najbardziej istotnych danych dotyczących gwarantowania depozytów bankowych przez opisane powyżej instytucje. Jak można zauważyć, w przypadku podmiotów gwarantujących depozyty bankowe działających na terenie Unii Europejskiej, identyczna jest górna granica 100% odpowiedzialności gwaranta – 100 000 EUR. To ujednolicenie spowodowane jest Dyrektywą 2009/14/WE z 11 marca 2009 r. nowelizującą Dyrektywę 94/19/WE w sprawie systemów gwarancji depozytów.

Porównaj konta oszczędnościowe, które założysz online

Jak widać w każdym z pokazanych przez nas krajów oszczędności klientów indywidualnych deponowane w bankach są chronione w przypadku upadku tychże. W niektórych krajach – tak jak np. w Polsce – gwarantowanie depozytów jest swoistym dmuchaniem na zimne. Z danych Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wynika bowiem, że ostatnia upadłość banku komercyjnego w Polsce została odnotowana w roku 2000 (a spółdzielczego – w 2001 r.). Swoją skuteczność w latach 2008 – 2009 musiał za to udowodnić brytyjski gwarant. W tym okresie w Wielkiej Brytanii upadło 5 banków komercyjnych, co spowodowało konieczność wypłaty środków gwarantowanych lub transferu depozytów do innych banków w łącznej wysokości 21 miliardów GBP. W tym samym okresie, działająca w USA Federalną Korporację Ubezpieczenia Depozytów przejęła kontrolę nad 165 niewypłacalnymi bankami (w 2008 r. banków takich było 25, w 2009 r. już 140). Powinniśmy więc cieszyć się, że jak dotąd (i oby jak najdłużej) Bankowy Fundusz Gwarancyjny nie był zmuszony do wypłacania środków klientom upadłych banków.