Rodziny, które mają ten sam adres miejsca zamieszkania, mogą otrzymać dodatki węglowe, jeśli do 30 listopada nie da się ustanowić dla nich odrębnych adresów. Wątpliwości budzi to, czy i w jaki sposób mają potwierdzać, że podjęły jakieś kroki w tym celu.

Na początku tego miesiąca weszła w życie kolejna zmiana przepisów dotyczących zasad przyznawania dodatku węglowego. Ma ona poprawić popełnione wcześniej błędy. Przyjęte rozwiązania najpierw okazały się bowiem pełne dziur skrzętnie wykorzystywanych przez niektóre osoby do bezzasadnego uzyskania wsparcia, a potem tak zaostrzone, że uderzyły rykoszetem w część rodzin, zamykając im drogę do otrzymania pieniędzy. Niestety te nowe przepisy również powodują problemy i skutkują zwiększeniem obowiązków dla pracowników zajmujących się przyznawaniem dodatków.

Jeden adres – jeden dodatek. Wyjątek od reguły

Jedna z najważniejszych zmian w ustawie z 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. poz. 1692 ze zm.), która obowiązuje od 3 listopada br., wprowadziła wyjątek od zasady „jeden adres – jeden dodatek”. Artykuł 2 ust. 3a i 3b stanowi bowiem, że gdy jeden adres zamieszkania ma kilka gospodarstw domowych, co do zasady przysługuje im tylko jedno świadczenie – przyznawane tej rodzinie, która jako pierwsza o nie zawnioskowała. Zgodnie z art. 2 ust. 3c przepis ten nie ma jednak zastosowania, jeśli do 30 listopada br. nie da się ustalić adresów zamieszkania dla poszczególnych rodzin mających własne lub współdzielone źródło ogrzewania, a przeprowadzony wywiad środowiskowy potwierdzi, że zajmują one odrębne lokale.
W gminach od razu pojawiły się pytania, czy powinny wymagać od wnioskodawców przedstawienia jakichś dokumentów świadczących o podjęciu działań zmierzających do wyodrębnienia lokali, a jeśli tak, to jakich.
– Przepisy nic nie mówią na ten temat, więc z formalnego punktu widzenia nie ma podstaw do takiego żądania – mówi Sebastian Gajdzik, kierownik działu świadczeń rodzinnych Ośrodka Pomocy Społecznej w Chorzowie.
Część samorządów mimo to wymaga dołączenia do wniosku dodatkowych dokumentów.
– Prosimy o dostarczenie kopii wniosku o nadanie odrębnego adresu. Jeśli jakaś osoba nie może go złożyć, bo np. najpierw trzeba przeprowadzić postępowanie sądowe dotyczące danej nieruchomości, bazujemy na oświadczeniu – wskazuje Edyta Ciesielska, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPR w Kielcach.
Opole z kolei zdecydowało, że oświadczenie wnioskodawcy jest wystarczające.
– My również opieraliśmy się na oświadczeniu i sprawdzeniu na miejscu przez pracownika wymogu odrębności lokalu. W związku z informacjami, które pojawiły się na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska, zastanawiamy się jednak, czy nie zmienić postępowania – tłumaczy Katarzyna Tynkowska, zastępca dyrektora Gdańskiego Centrum Świadczeń.
Chodzi tutaj o przygotowane przez resort dla samorządów materiały wyjaśniające przepisy o dodatku węglowym. Zostały one zaktualizowane w związku z ostatnią nowelizacją. Wynika z nich, że w sytuacji określonej w art. 2 ust. 3c ustawy osoba składająca wniosek o to świadczenie powinna przedstawić dokumentację potwierdzającą podjęcie formalnych kroków prowadzących do wydzielenia odrębnego adresu, np. zaświadczenie o samodzielności lokalu lub kopię wniosku o nadanie numeru porządkowego.

Decyzja o przyznaniu dodatku węglowego czy informacja

Inna zmiana, która budzi wątpliwości samorządów, dotyczy tego, kiedy przy przyznaniu dodatku należy wydać decyzję. Do 3 listopada było tak, że była ona konieczna tylko przy odmowie tego świadczenia oraz stwierdzeniu nienależnego pobrania pieniędzy. Obecnie jest wymagana we wspomnianej sytuacji przyznawania dodatku dla gospodarstw z tym samym adresem zamieszkania oraz przy przyznawaniu świadczenia z urzędu osobie, która o pieniądze nie wnioskowała, ale spełnia kryteria ich uzyskania.
Dzięki nowelizacji przepisów wsparcie może trafić do osób, które zgłosiły źródło ogrzewania do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) po 11 sierpnia br., a więc po terminie wskazanym w art. 2 ust. 1 (wcześniej było to dopuszczalne jedynie wtedy, gdy zgłoszenie po tej dacie dotyczyło nowego pieca). Pozwalający na przyznanie dodatku w takich okolicznościach art. 2 ust. 15g nie precyzuje jednak, czy powinno to nastąpić w drodze decyzji, czy wystarczające jest wysłanie informacji o przyznaniu świadczenia.
– Ponieważ forma decyzji została zastrzeżona do określonych stanów faktycznych, wyszliśmy w założenia, że tu obowiązuje zwykła informacja – tłumaczy Damian Napierała, zastępca dyrektora Poznańskiego Centrum Świadczeń.

Dodatek węglowy. Wywiad środowiskowy

Nowelizacja ustawy wprowadziła też w szerszym niż do tej pory zakresie wymóg przeprowadzania wywiadów środowiskowych przy ustalaniu prawa do dodatku. Są one potrzebne nie tylko wtedy, gdy o świadczenie ubiegają się rodziny mające ten sam adres zamieszkania, ale również wtedy, gdy źródło ogrzewania zostało zgłoszone do CEEB po 11 sierpnia br. (w celu potwierdzenia, że rodzina z niego faktycznie korzysta) oraz gdy do urzędników dotarły informacje o osobie, która nie wnioskowała o dodatek węglowy, ale spełnia warunki do jego uzyskania.
Okazuje się, że spraw, w których jest konieczne sporządzenie wywiadu, jest wiele, a przeprowadzają je najczęściej pracownicy zajmujący się przyznawaniem świadczeń. W Poznaniu w teren wychodzi w tym celu 30 osób, a w Gdańsku osiem.
– Ze względów bezpieczeństwa postanowiliśmy, że na wywiady pracownicy będą chodzić we dwójkę. Staramy się też dla oszczędności czasu przeprowadzać je dzielnicami, aby uniknąć jeżdżenia z jednego końca miasta na drugie – informuje Magdalena Rynkiewicz-Stępień, zastępca dyrektora Miejskiego Centrum Świadczeń w Opolu.
Katarzyna Tynkowska podkreśla, że takie wyjścia w teren oznaczają, że pracownicy odrywają się od realizacji zadań związanych bezpośrednio z przyznawaniem tego dodatku oraz innych świadczeń. Tych jest zaś teraz całkiem sporo, bo wciąż trwa przyznawanie świadczeń rodzinnych na nowy okres zasiłkowy, rozpatrywane są wnioski o dodatki dla osób, które do ogrzewania wykorzystują inny niż węgiel opał, a także sprawy o dodatki osłonowe, które trzeba wypłacić do 2 grudnia br.
Tak znaczne obciążenie obowiązkami spowodowało więc, że w niektórych samorządach wywiady środowiskowe przeprowadzają pracownicy socjalni. Tak jest m.in. w Olsztynie i Chorzowie. ©℗
Warunki skorzystania z tarczy energetycznej
Rodziny – w zależności od tego, jakie jest źródło ciepła w ich domach lub mieszkaniach – mogą skorzystać z jednego z trzech jednorazowych świadczeń na częściowe pokrycie kosztów ogrzewania. Różnią się one m.in. wysokością i terminami wypłacania pieniędzy, ale mają też wspólne elementy – w szczególności w zakresie wymogów, jakie trzeba spełnić, aby je otrzymać.
Świadczenie Dodatek węglowy Dodatek dla gospodarstw domowych Dodatek elektryczny
Dla kogo Gospodarstwa domowe (jednoosobowe i wieloosobowe), których głównym źródłem ogrzewania są: kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa, piec kaflowy. Mają być one zasilane węglem kamiennym, brykietem lub pelletem zawierającym 85 proc. węgla kamiennego Gospodarstwa domowe (jednoosobowe i wieloosobowe), których głównym źródłem ogrzewania są: kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia lub piec kaflowy – zasilane pelletem drzewnym, drewnem kawałkowym lub innym rodzajem biomasy – oraz kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG albo kocioł olejowy Gospodarstwa domowe (jednoosobowe i wieloosobowe), których główne źródło ogrzewania jest zasilane energią elektryczną, z wyjątkiem tej pochodzącej z mikroinstalacji fotowoltaicznej
Wysokość 3000 zł 3000 zł – gdy głównym źródłem ogrzewania są: kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, piec kaflowy zasilany pelletem drzewnym lub innym rodzajem biomasy 2000 zł – gdy głównym źródłem ogrzewania jest kocioł olejowy 1000 zł – gdy głównym źródłem ogrzewania są: kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, piec kaflowy zasilany drewnem kawałkowym 500 zł – gdy głównym źródłem ogrzewania jest kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG 1000 zł lub 1500 zł, jeśli zużycie prądu w gospodarstwie domowym w 2021 r. przekroczyło 5 MWh
Podstawowe warunki uzyskania 1. Złożenie wniosku (w formie papierowej lub elektronicznej za pośrednictwem e-PUAP) 2. Użytkowanie źródła ogrzewania, które zostało wpisane lub zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB) do 11 sierpnia br. lub po tej dacie w przypadku źródeł ogrzewania zgłaszanych po raz pierwszy (nowo uruchamianych) oraz tych eksploatowanych mimo braku zgłoszenia, jeśli potwierdzi to wywiad przeprowadzony przez gminnego urzędnika
Termin składania wniosków Do 30 listopada 2022 r. Do 30 listopada 2022 r. Od 1 grudnia 2022 r. do 1 lutego 2023 r.
Sposób przyznania Co do zasady w postępowaniu dotyczącym każdego dodatku wysyłana jest do wnioskodawcy informacja o jego przyznaniu na podany we wniosku adres e-mail. Wydanie decyzji administracyjnej jest wymagane gdy: jest odmowa przyznania dodatku, dodatek jest przyznawany z urzędu, gdy dodatek ma być przyznany gospodarstwom domowym zajmującym odrębne lokale o tym samym adresie zamieszkania a także przy stwierdzaniu nienależnie pobranego świadczenia
Termin wypłaty pieniędzy Dodatek jest wypłacany w terminie do dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku, przy czym w odniesieniu do wniosków złożonych po 30 października br. świadczenie wypłaca się do 30 grudnia br. Dodatek jest wypłacany w terminie miesiąca od złożenia wniosku Dodatek jest wypłacany do 31 marca 2023 r.
Podstawa prawna Ustawa z 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. poz. 1692 ze zm.) Ustawa z 15 września 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz.U. poz. 1697 ze zm.) Ustawa z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz.U. poz. 2127)