rozwiń ›

Urlop macierzyński jest przeznaczony na opiekę nad noworodkiem oraz w przypadku urodzenia dziecka na regenerację sił matki po porodzie. Natomiast w czasie kolejnych urlopów związanych z rodzicielstwem można już wrócić do wykonywania obowiązków służbowych. Kodeks pracy (dalej: k.p.) zezwala na łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą u dotychczasowego pracodawcy.

Praca i urlop rodzicielski

Zgodnie z art. 1821e k.p. pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy. Zatem pracownik może powiązać korzystanie z rodzicielskiego urlopu z wykonywaniem pracy u macierzystego pracodawcy, ale w obniżonym wymiarze.

Podjęcie pracy następuje na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku.

O powrót do obowiązków służbowych w czasie przebywania na urlopie rodzicielskim można się ubiegać zarówno będąc zatrudnionym w pełnym, jak i niepełnym wymiarze czasu pracy. Osoba zatrudniona na pełen etat może np. pracować na 1/4, 1/8, czy 1/3, ale maksymalnie na 1/2 etatu. Resztę jej normalnego wymiaru zajmie sprawowanie opieki nad dzieckiem. [przykład 1]

przykład 1

Zatrudnienie w wymiarze 1/8 etatu

Pracownica zatrudniona na 3/4 etatu 2 kwietnia 2025 r. zakończyła urlop macierzyński (20 tygodni). Od 3 kwietnia 2025 r. rozpoczęła urlop rodzicielski na podstawie złożonego wniosku w wymiarze 32 tygodnie. Na trzy tygodnie przed tą datą złożyła podanie o zgodę na podjęcie w tym okresie pracy w wymiarze 1/8 etatu. Pracodawca uwzględnił wniosek. Oznacza to, że udzielił pracownicy urlopu rodzicielskiego na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy tj. na 5/8 etatu.

przykład 2

Wysokość zmniejszona proporcjonalnie

Pracownica jest zatrudniona na 7/8 etatu. Przebywa na urlopie rodzicielskim i w czasie tego urlopu pracuje na 1/4 wymiaru. Przysługuje jej zasiłek macierzyński w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru (4573,37 zł), ale w wysokości zmniejszonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego, tj. zmniejszonej o 2/7 (1/4 : 7/8 = 2/7 tj. 0,29). Za okres urlopu przypadającego na kwiecień tj. za 30 dni, pracownica powinna otrzymać zasiłek macierzyński w kwocie:

4573,37 zł – podstawa wymiaru zasiłku

4573,37 zł: 30 = 152,45 zł – pełna dniówka zasiłku macierzyńskiego (100 proc.),

152,45 zł x 70 proc. = 106,72 zł – dniówka zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego – 70 proc.

106,72 zł x 0,29 = 30,95 zł – kwota zmniejszenia dniówki zasiłku macierzyńskiego

106,72 zł – 30,95 zł = 75,77 zł – nowa dniówka zasiłku macierzyńskiego

75,77 zł x 30 dni urlopu w kwietniu = 2273,10 zł – zasiłek macierzyński za urlop rodzicielski

przykład 3

Zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem

Pracownica zatrudniona na pełny etat zakończyła urlop macierzyński 16 marca br., a od 17 marca przeszła na urlop rodzicielski płatny 81,5 proc. Od tego też dnia łączy urlop rodzicielski z pracą na 1/2 etatu. Pracownica w kwietniu otrzymała zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem na okres od 3 do 9 kwietnia (7 dni). Wynagrodzenie pracownicy jest ustalone w stawce godzinowej 35 zł. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wynosi 5557,08 zł. Pracownicy przysługuje za kwiecień zarówno 81,5-proc. zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego, z tym, że obniżony odpowiednio w związku z łączeniem go z pracą oraz 80-proc. zasiłek opiekuńczy, którego podstawę stanowi uzupełnione wynagrodzenie za pracę w obniżonym wymiarze, za kwiecień.

W trakcie marca br. pracownica zmieniła bowiem wymiar czasu pracy z pełnego etatu na połowę, co oznacza, że należy ten miesiąc potraktować jak niepełny miesiąc zatrudnienia przyjmując wynagrodzenie za pracę w nowym wymiarze.

Wynagrodzenie w stawce godzinowej traktuje się jak stałe, co oznacza, że podstawę zasiłkową stanowi wynagrodzenie za kwiecień będące iloczynem stawki oraz liczby godzin, jakie pracownica by przepracowała w kwietniu, na 1/2 etatu, gdyby nie opieka.

Pełne miesięczne wynagrodzenie za kwiecień wynosi więc:

35 zł x 84 godziny (168 godz. x 1/2) = 2940 zł; po pomniejszeniu o 13,71 proc. – 2536,93 zł – podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego

Zasiłek opiekuńczy:

2536,93 zł: 30 = 84,56 zł

84,56 zł x 80 proc. = 67,65 zł

67,65 zł x 7 dni = 473,55 zł

Za kwiecień pracownica powinna zatem otrzymać:

wynagrodzenie za okres pracy tj. 64 godziny (84 godz. – 20 godz. opieki w dniach 3–9 kwietnia tj. 5 dni po 4 godz.) x 35 zł = 2 240 zł

zasiłek macierzyński 81,5 proc. z obniżonej dniówki za okres trwania urlopu rodzicielskiego połączonego pracą:

5557,08 zł: 30 = 185,24 zł – pełna dniówka zasiłku macierzyńskiego,

185,24 zł x 81,5 proc. = 150,97 zł – dniówka zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego

150,97 zł x 0,5 = 75,49 zł – kwota zmniejszenia dniówki zasiłku macierzyńskiego

150,97 zł – 75,49 zł = 75,48 zł – dniówka zasiłku macierzyńskiego

75,48 zł x 30 dni urlopu w kwietniu = 2264,40 zł

zasiłek opiekuńczy 80 proc. za 7 dni – 473,55 zł.

przykład 4

Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego

Pracownica od 1 marca 2025 r. łączy pobieranie zasiłku macierzyńskiego z tytułu urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/4 etatu. Jednak pod koniec marca zachorowała. Przysługuje jej wynagrodzenie chorobowe, którego podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie za marzec, po uzupełnieniu. Na niższym etacie jest wynagradzana stałą stawką miesięczną 2500 zł, a więc ta stawka, po odliczeniu 13,71 proc. stanowi podstawę chorobowego.

Gdyby pracownica otrzymywała wynagrodzenie zmienne np. akordowe, wówczas wynagrodzenie miesięczne, które pracownica osiągnęłaby, gdyby przepracowała cały miesiąc, ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownica była obowiązana przepracować w danym miesiącu (jeśli przepracowała choćby jeden dzień). ©℗

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego. Wynosi on 70 proc. podstawy wymiaru, chyba że ubezpieczona – matka dziecka, nie później niż 21 dni po porodzie, złoży pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (z wyjątkiem 9-tygodniowej nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego przysługującego ojcu dziecka). Wówczas miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wynosi 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Zmniejszenie kwoty świadczenia

Powrót do pracy w czasie urlopu rodzicielskiego oznacza zmniejszenie kwoty zasiłku macierzyńskiego w tym czasie. Jego podstawa wymiaru jest taka sama jak dla zasiłku za urlop macierzyński, czyli nie trzeba jej przeliczać. Jest to zgodne z zasadą, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków (zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju) nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż jeden miesiąc kalendarzowy.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu (art. 31 ust. 4a ustawy zasiłkowej).

Innymi słowy, wysokość zasiłku macierzyńskiego należy zmniejszyć z zastosowaniem proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu rodzicielskiego do wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim. W sytuacji, gdy np. pracownica była zatrudniona na pełny etat, a w czasie urlopu rodzicielskiego chciałaby pracować na 1/4 wymiaru, to zasiłek macierzyński powinien być zmniejszony o 1/4, co wynika z ułożonej proporcji 1/4: 1/1.

W niepełnym wymiarze

Analogicznie ustala się proporcję w przypadku pracowników, którzy przed urlopem macierzyńskim byli zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy i zamierzają jednocześnie pracować i korzystać z urlopu rodzicielskiego. Zasada jest taka: wysokość zasiłku macierzyńskiego powinna zostać zmniejszona o część, jaka wynika z wyliczenia proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu, do zwykłego wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim.

Pracownicy, która łączy urlop z pracą, przysługuje:

  • wynagrodzenie za pracę – powinno być obniżone proporcjonalnie do tego mniejszego wymiaru czasu pracy (przy wynagrodzeniu w stałej miesięcznej stawce),
  • zasiłek macierzyński w odpowiednio niższej wysokości. [przykład 2]

Choroba lub opieka w czasie zatrudnienia

Może się zdarzyć, że w czasie pracy w zmniejszonym wymiarze pracownik sam zachoruje lub będzie zmuszony opiekować się chorym członkiem rodziny. W razie nieobecności w pracy spowodowanej którąś z tych okoliczności, pracownikowi przysługuje odpowiednio wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy, jeśli w danym roku kalendarzowym już przekroczył limit 33 dni choroby opłacanej wynagrodzeniem chorobowym, albo zasiłek opiekuńczy.

Ważne! Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku stanowi wynagrodzenie za pracę wykonywaną podczas łączenia jej z urlopem rodzicielskim.

Reasumując, jeżeli pracownik, łączący korzystanie z urlopu rodzicielskiego, z wykonywaniem pracy u swojego pracodawcy, otrzyma zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA o niezdolności do pracy z powodu choroby lub zaświadczenie o konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, przypadające na okres łączenia pracy z tym rodzajem urlopu, nabędzie prawo odpowiednio do wynagrodzenia za okres choroby, zasiłku chorobowego lub zasiłku opiekuńczego. [przykład 3]

Gdyby pracownik sam zachorował już w pierwszym miesiącu pracy łączonej z zasiłkiem macierzyńskim, to podstawę wymiaru przysługującego mu wynagrodzenia chorobowego stanowiłoby wynagrodzenie, jakie osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia. Należałoby więc dokonać uzupełnienia według zasad obowiązujących dla składników stałych lub zmiennych (art. 37 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa), w zależności od tego, jak pracownik jest wynagradzany. [przykład 4]

Ubezpieczenia społeczne z obu tytułów

Pracownik, który łączy urlop rodzicielski i pobieranie zasiłku macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów (art. 9 ust. 1d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Oznacza to, że podlega ubezpieczeniom w pełnym zakresie z tytułu pracy w obniżonym wymiarze oraz ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. ©℗

Podstawa prawna

Podstawa prawna

• art. 31 ust. 4a, art. 37 ust. 1, art. 40 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780, ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871)

• art. 6 ust. 1 pkt 1, pkt 19, art. 9 ust. 1d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 350)

• art. 1821e ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)