Jak obliczyć wysokość składki zdrowotnej 
dla członka zarządu spółki kapitałowej?

Członkowie zarządu spółek zazwyczaj pobierają wynagrodzenie za wykonywanie ogółu czynności wynikających z pełnionej funkcji. Jednak poza wynagrodzeniem pieniężnym często otrzymują także dodatkowe profity w postaci praw lub usług. Trzeba ustalić ich wartość pieniężną i objąć je nie tylko podatkiem dochodowym, lecz także składką zdrowotną.

Formalna podstawa pełnienia funkcji

Spółki kapitałowe podlegające przepisom kodeksu spółek handlowych, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, działają poprzez swoje organy. Jednym z nich jest zarząd, który prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje zarówno w czynnościach sądowych, jak i pozasądowych.

Członek zarządu jest powoływany i odwoływany przez radę nadzorczą (w spółce akcyjnej) lub uchwałą wspólników na zgromadzeniu (sp. z o.o.), chyba że umowa (statut) spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może wykonywać swoją funkcję na podstawie:

• samego aktu powołania (bezumownie) – w drodze powzięcia uchwały na zgromadzeniu wspólników lub przez radę nadzorczą (wówczas powstaje stosunek organizacyjny między członkiem zarządu a spółką, który wystarczy do reprezentowania spółki i prowadzenia jej spraw);
• odrębnie zawartej umowy cywilnoprawnej, tj. kontraktu menedżerskiego, umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem;
• umowy o pracę.

Na podstawie powołania

Najczęściej spotykaną podstawą pełnienia funkcji w zarządzie jest powołanie. Członek zarządu, który działa na podstawie aktu powołania bez zawierania odrębnej umowy, może otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie, ale nie musi. Przeważnie pewną gratyfikację za prace zarządcze ustanawia organ go powołujący w drodze odpowiedniej uchwały. Odpłatność może obejmować nie tylko wynagrodzenie za udział w posiedzeniach zarządu, lecz także inne dodatkowe świadczenia. Do takich należą m.in. abonament medyczny, ubezpieczenie na życie, karty sportowe lub zwrot kosztów podróży. Uprawnienia do nich członka zarządu należy rozpatrywać, biorąc za podstawę postanowienia regulaminów, uchwał i statutów osoby prawnej, określających jego prawa i obowiązki, zakres oraz warunki ewentualnego zwrotu należności, np. w przypadku podróży.

Bez ubezpieczeń społecznych

Jeżeli członek zarządu np. spółki z o.o. pełni funkcję wyłącznie na podstawie uchwały wspólników, to taki stosunek organizacyjno-prawny między nim a spółką nie rodzi obowiązku w zakresie ubezpieczeń społecznych. Tytuły do ubezpieczeń emerytalno-rentowych wymienia ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Wśród nich nie ma pełnienia funkcji w zarządach spółek prawa handlowego, w tym kapitałowych, ani też innych osób prawnych.

Obowiązek zgłoszenia

Natomiast członkowie zarządów osób prawnych, w tym spółek kapitałowych, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: ustawa zdrowotna) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, którzy z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), z wyłączeniem osób uzyskujących przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 tej ustawy (przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich oraz przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności), których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza 6000 zł.

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje z dniem powołania, a wygasa z dniem odwołania. Członka zarządu zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego podmiot wypłacający wynagrodzenie na formularzu ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia 22 50 xx (osoba powołana do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, która z tego tytułu pobiera wynagrodzenie).

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru składki, którą stanowi kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia tych osób pobieranego z tytułu powołania. Za powołaną osobę, pełniącą swoją funkcję odpłatnie, składkę jako płatnik oblicza, pobiera z wynagrodzenia ubezpieczonego i odprowadza podmiot wypłacający wynagrodzenie.

W kontekście ustalania podstawy wymiaru składki termin „wynagrodzenie” należy pojmować szeroko jako wszelką formę przychodu przewidzianą przez przepisy prawa podatkowego. Ustawodawca powiązał sposób określenia obowiązku składkowego ze sposobem powstawania obowiązków podatkowych, przy czym nie odesłał jednak do żadnego konkretnego źródła przychodu w rozumieniu ustawy o PIT. Jeżeli zatem nieodpłatne świadczenia członków zarządu, a także np. zwrot kosztów podróży, są przychodami w świetle przepisów podatkowych, to stanowią również podstawę wymiaru składki zdrowotnej.

Przychód w świetle ustawy o PIT

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wartość pieniężną świadczeń w naturze (z pewnymi wyjątkami) określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia ‒ według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione ‒ według cen zakupu;
• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku ‒ według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
• w pozostałych przypadkach ‒ na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, to przychodem podatnika jest różnica między wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych wyżej, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Zgodnie z klasyfikacją przychodów z działalności wykonywanej osobiście wynagrodzenia i wszelkie inne należności/świadczenia dla zarządu są zaliczane do przychodów otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych (art. 13 pkt 7 ustawy o PIT).

Dla celów podatkowych nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób, których skutkiem jest nieodpłatne – tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu − przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Zatem wszelkie dodatkowe świadczenia stanowiące korzyść u podatnika, polegające na przysporzeniu lub zaoszczędzeniu wydatków (ponoszone w interesie podatnika), wypełniają definicję przychodu.

Opodatkowanie dochodów

Sposób opodatkowania dochodów członka zarządu pełniącego funkcję na podstawie aktu powołania określa art. 41 ustawy o PIT. Zgodnie z nim osoby prawne, które dokonują świadczeń z tego tytułu osobom mającym miejsce zamieszkania w Polsce, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy według najniższej stawki, czyli obecnie w wysokości 12 proc.

Zgodnie z ogólną zasadą podstawą opodatkowania jest dochód, a więc wartość całego przychodu pomniejszona o miesięczne koszty uzyskania przychodów oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne. Koszty uzyskania przychodów potrąca się w wysokości 250 zł miesięcznie, jak u pracowników.

W przypadku powołanych członków zarządu zaliczkę podatkową oblicza się bez udziału składek na ZUS.

Członkowie zarządów mogą natomiast złożyć płatnikowi oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia zaliczki na podatek dochodowy o kwotę stanowiącą:

• 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł) albo
• 1/24 kwoty zmniejszającej podatek (150 zł), albo
• 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (100 zł).

Oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia podatnik może złożyć nie więcej niż trzem płatnikom. [przykład] ©℗

przykład