Gdy pracownik wraca do pracy pod koniec roku po urlopach związanych z rodzicielstwem, dodatkowe wynagrodzenie roczne trzeba uzupełnić do pełnego miesiąca. Taką kwotę należy uwzględnić w podstawie świadczeń chorobowych.
Zgodnie z ogólną zasadą podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli okres zatrudnienia (ubezpieczenia) nie obejmuje 12 miesięcy, to należy przyjąć wynagrodzenia wypłacone za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia.
Wynagrodzenie to przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy (pełnych miesięcy) kalendarzowych, nawet jeżeli w tych okresach nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia na skutek zmiany stanowiska pracy lub zmiany warunków wynagradzania ustalonych w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy.
Uzupełnienie wynagrodzenia
Jeżeli w okresie, z którego jest ustalana podstawa, ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:
- wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy,
- przyjmuje się, po uzupełnieniu według zasad określonych w art. 37 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780; dalej: ustawa zasiłkowa), wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.
Zgodnie z art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej uzupełnienia wynagrodzenia dokonuje się odpowiednio według rodzaju wynagrodzenia (stałe, zmienne). Do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się:
- wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości,
- wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne,
- kwoty zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacone za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął żadnego wynagrodzenia,
- minimalne wynagrodzenie za pracę dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, jeżeli kwoty wynagrodzenia nie można ustalić według powyższych zasad; w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota ta ulega odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe.
Wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się:
- poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu – jeżeli przepracował choćby jeden dzień,
- przyjmując kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku w zakładzie pracy, w którym przysługuje zasiłek chorobowy – jeżeli pracownik nie osiągnął w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia.
Zazwyczaj 1/12 składnika rocznego
Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
Natomiast tego rodzaju składniki przysługujące za okresy roczne, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania zasiłków, uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. [przykład 1]
Przykład 1
Cały rok przepracowany
Pracownik zachorował w kwietniu 2024 r. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenia za okres od kwietnia 2023 r. do marca 2024 r. Za rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy, czyli 2023 r., pracownik otrzymał w marcu br. roczną premię, do której nie zachowuje prawa w okresie pobierania zasiłku (stanowi ona procent przychodu pracownika za poprzedni rok). Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dolicza się 1/12 kwoty premii rocznej za poprzedni rok kalendarzowy.
Dwie metody
Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania zasiłku, zmniejszane proporcjonalnie w związku z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy zgodnie z przepisami płacowymi, podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku po uzupełnieniu zgodnie z ogólnymi zasadami.
Składnik roczny, którym jest dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastka) może być uzupełniony z zastosowaniem metody przewidzianej dla zmiennych lub stałych składników wynagrodzenia. W pierwszym przypadku kwotę otrzymanego składnika rocznego, po pomniejszeniu o kwotę potrąconych składek, dzieli się przez liczbę dni przepracowanych w roku kalendarzowym oraz mnoży przez liczbę dni, którą pracownik przepracowałby w roku kalendarzowym. Z kolei w drugim przypadku, gdy zastosowanie ma metoda przewidziana dla stałych składników wynagrodzenia, trzynastkę można przyjąć w kwocie, którą pracownik otrzymałby, gdyby w danym roku kalendarzowym np. nie chorował, a więc w kwocie równej 8,5 proc. sumy pełnego wynagrodzenia, które pracownik otrzymałby w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. [przykład 2]
Przykład 2
Usprawiedliwione nieobecności
Pracownik zachorował w marcu 2024 r. Poza wynagrodzeniem zasadniczym przysługuje mu premia roczna pomniejszana za okresy pobierania zasiłków w sposób proporcjonalny. W 2023 r. pracownik powinien przepracować 250 dni roboczych, a przepracował 218 (choroba, urlop bezpłatny). Wypłacona pracownikowi premia roczna, już po pomniejszeniu o kwoty potrąconych składek, wyniosła 4720,35 zł. Należy ją uzupełnić do kwoty, jaką pracownik otrzymałby, gdyby przepracował cały rok. Po uzupełnieniu wynagrodzenie to wynosi 5412,50 zł (4720,35 zł : 218 dni × 250 dni). Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy więc uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika za okres od marca 2023 r. do lutego 2024 r. oraz 1/12 część uzupełnionej premii rocznej za 2023 r., tj. 451,04 zł (5412,50 zł × 1/12).
Po powrocie z wychowawczego
Gdy pracownik korzystał z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego, który rozpoczął się przed okresem, z którego składnik wynagrodzenia jest uwzględniany, i skończył się w trakcie tego okresu, zastosowanie ma zasada, zgodnie z którą oblicza się podstawę wymiaru zasiłku w razie zatrudnienia krótszego niż rok kalendarzowy.
A jeżeli pracownik nie był zatrudniony u pracodawcy przez cały rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy, premie i inne składniki za okresy roczne powinny być uwzględnione proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia w roku, z którego składnik roczny podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku. [przykłady 3 i 4]
Jeśli pracownik nie przepracował po powrocie nawet miesiąca, to należy dokonać stosownych uzupełnień do pełnego miesiąca. [przykład 5]
Przykład 3
Urlop rozpoczęty w poprzednim roku…
Do 15 września 2023 r. pracownica przebywała na dwuletnim urlopie wychowawczym. Za okres pracy od 16 września do 31 grudnia 2023 r. wypłacono jej w styczniu 2024 r. nagrodę roczną zmniejszaną za okres nieobecności w pracy w sposób proporcjonalny, w kwocie 2450,82 zł.
W kwietniu 2024 r. pracownica stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Przy obliczaniu podstawy wymiaru do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od kwietnia 2023 r. do marca 2024 r. należy doliczyć nagrodę roczną w wysokości 1/3 kwoty wypłaconej za okres pełnych kalendarzowych miesięcy po powrocie z urlopu wychowawczego, tj. za okres od października do grudnia 2023 r., po pomniejszeniu o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne. Kwota nagrody rocznej podlegająca uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku wynosi 1817,96 zł i została obliczona następująco:
2450,82 zł : 107 dni × 92 dni = 2106,80 zł
2106,80 zł – 288,84 zł (13,71 proc. z 2106,80 zł) = 1817,96 zł
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od kwietnia poprzedniego roku do marca bieżącego roku zostanie doliczona nagroda roczna w kwocie 605,99 zł (1817,96 zł × 1/3).
Przykład 4
…lub w tym samym
Pracownica w kwietniu 2024 r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Przebywała ona na urlopie wychowawczym w okresie od 1 marca do 31 sierpnia 2023 r. Za poprzedni rok otrzymała dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastkę) w kwocie 3890 zł. W roku tym pracownica przepracowała 123 dni, a była zobowiązana przepracować 250 dni roboczych. Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od kwietnia 2023 r. do marca 2024 r. (po wykluczeniu okresu kwiecień‒sierpień) należy doliczyć trzynastkę w wysokości 1/12 kwoty wypłaconej za poprzedni rok kalendarzowy, po jej uzupełnieniu za okres urlopu wychowawczego. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia płatnik dodaje trzynastkę w kwocie 581,67 zł, która została obliczona następująco:
3980 zł – 545,66 zł (13,71 proc. z 3980 zł) = 3434,34 zł
3434,34 zł : 123 dni × 250 dni = 6980 zł
6980 zł × 1/12 = 581,67 zł
Przykład 5
Niepełny miesiąc
Pracownica przebywała na urlopie wychowawczym od 15 maja 2022 r. do 3 grudnia 2023 r. Od 4 grudnia 2023 r. już wykonuje pracę. Otrzymała dodatkowe wynagrodzenie roczne za grudzień 2023 r. Trzynastka za 18 dni roboczych wyniosła 485,69 zł. Obecnie choruje od 2 kwietnia 2024 r. Jak obliczyć jej podstawę zasiłku chorobowego za kwiecień?
W opisanym przypadku pracownica zachorowała w kwietniu 2024 r. Do 3 grudnia 2023 r. przebywała na urlopie wychowawczym, który rozpoczął się w 2021 r. W 2024 r. pracownica otrzymała dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2023 r. za okres od 4 do 31 grudnia. W grudniu 2023 r. było do przepracowania 19 dni. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od grudnia 2023 r. do marca 2024 r. (wynagrodzenie za grudzień po uzupełnieniu) należy doliczyć dodatkowe wynagrodzenie roczne w kwocie przypadającej za okres od 4 do 31 grudnia 2023 r., po jej uzupełnieniu do pełnej miesięcznej kwoty wynoszącej 442,32 zł.
485,69 zł – 66,59 zł (13,71 proc. z 485,69 zł) = 419,10 zł
419,10 zł : 18 dni × 19 dni = 442,32 zł. ©℗