Podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego. Ile wynosi?

Pracownik chorował przez 182 dni. Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego ZUS przyznał mu świadczenie rehabilitacyjne na sześć miesięcy – od 10 stycznia 2024 r. Jaką przyjąć podstawę wymiaru tego świadczenia, jeżeli podstawa wcześniejszego zasiłku chorobowego wynosiła 3365,31 zł? Czy tę kwotę należy waloryzować i ewentualnie podnieść do najniższej podstawy zasiłków obowiązującej od 1 stycznia 2024 r.?

odpowiedź

Tak, po zwaloryzowaniu kwoty podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy ją porównać z najniższą podstawą wymiaru zasiłków, która od 1 stycznia 2024 r. wynosi 3660,42 zł dla pełnego wymiaru czasu pracy. Jeżeli podstawa będzie niższa od tej minimalnej, to należy ją podwyższyć.

Okres zasiłkowy

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) ‒ nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży ‒ nie dłużej niż przez 270 dni.

Jest to tzw. okres zasiłkowy, czyli maksymalny okres pobierania zarówno wynagrodzenia chorobowego, jak i zasiłku chorobowego. Do tego okresu wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy oraz okresy niemożności wykonywania pracy (np. z powodu odbywania kwarantanny).

Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Co dalej po 182 dniach

Jeśli po upływie okresu zasiłkowego ubezpieczony dalej choruje, to może się ubiegać o świadczenie rehabilitacyjne lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, ale dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy (art. 18 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Świadczenie rehabilitacyjne, zarówno z ubezpieczenia chorobowego, jak i wypadkowego w razie stwierdzonego wypadku przy pracy, przysługuje objętym odpowiednio ubezpieczeniem chorobowym i wypadkowym, pracownikom, zleceniobiorcom, przedsiębiorcom.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy (czyli 360 dni; za miesiąc uważa się bowiem 30 dni).

Nie później niż 60 dni przed zakończeniem okresu zasiłkowego wystawiający zaświadczenie lekarskie przeprowadza badanie i ocenia, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa:

• do świadczenia rehabilitacyjnego;
• do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wystawiający zaświadczenie lekarskie powinien poinformować ubezpieczonego o terminie tego badania.

Stosownie do wyników oceny jest wystawiane zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ubezpieczony zostaje poinformowany o potrzebie niezwłocznego zgłoszenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego lub prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

O tym, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia przyznanie mu świadczenia rehabilitacyjnego, a jeżeli tak, to na jaki okres, decyduje lekarz orzecznik ZUS, który wydaje w tej sprawie orzeczenie. Po tym okresie albo dana osoba zostaje uznana za zdolną do pracy, albo zapada decyzja o przyznaniu jej renty z tytułu niezdolności do pracy.

Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, urlopu dla poratowania zdrowia albo nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Ponadto świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje:

• za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych;
• w okresie urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego;
• w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
• za cały okres świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu;
• za miesiąc kalendarzowy, w którym zostało stwierdzone wykonywanie pracy zarobkowej albo wykorzystywanie okresu, na który świadczenie zostało przyznane, niezgodnie z jego celem.

Warto dodać, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, a także świadczenia rehabilitacyjnego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż kwota wynosząca 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres trzech miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.

Trzeba waloryzować

Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy (tj. 90 dni) i 75 proc. tej podstawy za pozostały okres. Jeżeli jednak niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, to przepisy gwarantują kobiecie świadczenie w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Przysługuje ono za każdy dzień niezdolności do pracy, bez wyłączania dni wolnych od pracy.

Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku chorobowego, więc podstawy nie ustala się na nowo. Zgodnie bowiem z art. 43 ustawy zasiłkowej podstawy wymiaru zasiłku nie oblicza się z nowego okresu, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy.

Jednak dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do jego obliczenia niekiedy podlega waloryzacji. Następuje to od pierwszego dnia okresu, na który świadczenie zostało przyznane, według następujących zasad:

• jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w I kw. kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w III kw. w stosunku do I kw. ubiegłego roku kalendarzowego;
• jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w II kw. kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w IV kw. w stosunku do II kw. ubiegłego roku kalendarzowego;
• jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w III kw. kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w I kw. tego roku kalendarzowego w stosunku do III kw. ubiegłego roku kalendarzowego;
• jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w IV kw. kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w II kw. tego roku kalendarzowego w stosunku do IV kw. ubiegłego roku kalendarzowego.

Prezes ZUS ogłasza w Monitorze Polskim, w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału kalendarzowego, wskaźnik waloryzacji, obliczony według zasad wyżej określonych, obowiązujący w następnym kwartale.

Należy zaznaczyć, że jeśli podany wskaźnik nie przekracza 100 proc., to podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowana do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego nie podlega waloryzacji.

Waloryzacji dokonuje się tylko raz, tj. pierwszego dnia, od którego zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne. W sytuacji gdy okres, na który przyznano świadczenie, rozpoczął się w kwartale, w którym wskaźnik był niższy niż 100 proc. i nie została przeprowadzona waloryzacja, i uległ przedłużeniu do następnego kwartału, dla którego wskaźnik przekroczył 100 proc., to podstawa wymiaru świadczenia nie ulega podwyższeniu.

Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowanej do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego w I kw. 2024 r. wynosi 101 proc.

Wyliczenie

W opisywanej sytuacji pracownikowi przyznano świadczenie rehabilitacyjne na okres od 10 stycznia 2024 r. na sześć miesięcy. Obliczenia i wypłaty dokonuje pracodawca będący w 2024 r. płatnikiem zasiłków. Podstawa wymiaru wcześniejszego zasiłku chorobowego z wynagrodzenia pracownika wynosiła 3365,31 zł. Ta kwota stanowi też podstawę wyjściową dla świadczenia rehabilitacyjnego. Pierwszy dzień tego świadczenia przypadł w I kw. 2024 r., kiedy wskaźnik waloryzacji przekroczył 100 proc. Zatem podstawę należy odpowiednio podwyższyć do wysokości:

3365,31 zł x 101proc. = 3398,96 zł

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy (pkt 318 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej). Powyższą zasadę wynikającą z art. 45 ustawy zasiłkowej stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru m.in. świadczenia rehabilitacyjnego.

Od 1 stycznia 2024 r. podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu 13,71 proc. tej kwoty, tj. od 3660,42 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę po odliczeniu części składkowej, tj. 13,71 proc.). Ta najniższa podstawa dotyczy również świadczenia rehabilitacyjnego. Tym samym podstawę świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 10 stycznia 2024 r. należy podnieść do kwoty 3660,42 zł.

Za każdy dzień świadczenia rehabilitacyjnego w okresie trzech miesięcy, tj. od 10 stycznia do 8 marca 2024 r., pracownik otrzyma zasiłek w wysokości:

3660,42 zł : 30 = 122,01 zł

122,01 zł x 90 proc. = 109,81 zł

109,81 zł x 90 dni = 9882,90 zł ©℗