W dyskusji publicznej pojawił się po raz kolejny pomysł wprowadzenia emerytur stażowych (w Sejmie już od jakiegoś czasu na rozpatrzenie czekają dwa projekty w tej sprawie - jeden obywatelski, drugi prezydencki).

Niezależnie jednak od przyjętej minimalnej liczby lat wymaganego stażu ubezpieczenia uprawniającego do skorzystania z emerytury stażowej (tu oba projekty różnią się pod tym względem i przewidują inne staże), wprowadzenie tego rozwiązania oznacza nie tylko pogorszenie sytuacji finansowej FUS i budżetu państwa. To oznacza również: obniżenie wysokości emerytur osób, które zdecydują się na pobieranie takiego świadczenia, zmniejszenie podaży pracy osób w wieku przedemerytalnym oraz skrócenie aktywności zawodowej Polaków.

Tymczasem wraz z obserwowanym w danych z wielu krajów, w tym Polski (poza okresem pandemii) wydłużaniem trwania życia oraz trwania życia w zdrowiu, przy jednoczesnym przewidywanym pogorszeniu struktury demograficznej populacji tych krajów, polityki publiczne kształtowane są w kierunku zachęcania do wydłużania aktywności ekonomicznej.

Emerytura stażowa ma większe uzasadnienie w państwach, w których wiek emerytalny jest relatywnie wysoki. W większości państw Unii Europejskiej ustanowiono legislacyjnie, że ustawowy wiek emerytalny będzie rosnąć z obecnych średnio ok. 65/64 lat do ok. 67 lat w 2070 r. W Polsce obowiązuje relatywnie niski ustawowy wiek emerytalny, pozwalający na wczesną dezaktywizację ekonomiczną ogółowi populacji. Ponadto wciąż przysługują, choć jako system wygasający, emerytury pomostowe, które umożliwiają osobom zatrudnionym przy pracach szczególnych, trudnych i wymagających przejście na emeryturę o 5 lat wcześniej w stosunku do ustawowego wieku emerytalnego.

Przeciętny staż osób pobierających emerytury z FUS wyliczone według dotychczasowych zasad wynosi 35,6 roku, w tym 34,0 lata w przypadku kobiet oraz 37,5 roku w przypadku mężczyzn. Dlatego warunek posiadania okresów składkowych i nieskładkowych na poziomie np. 35/40 lat trudno uznać za „wyjątkowo długi”, kwalifikujący do przejścia na emeryturę o kilka lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

W dyskusji na temat emerytur stażowych należy przypomnieć, że emerytury z FUS są obliczane w myśl systemu zdefiniowanej składki. Obecne zasady zakładają, że im więcej opłacamy składek oraz im później przechodzimy na emeryturę, tym wyższe będzie otrzymane świadczenie. Wcześniejsze przejście na emeryturę oznacza niższe świadczenie. Odłożenie decyzji o przejściu na emeryturę o rok może zwiększyć przyszłe świadczenie nawet o 10–15 proc.

prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS