Rentę z tytułu niezdolności do pracy może otrzymać osoba, którą uznano za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia. Jakie warunki trzeba spełnić, by otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy? Na jakie kwoty renty można liczyć w tym roku?

Kto jest osobą niezdolną do pracy

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast za częściowo niezdolną do pracy uznaje się osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.Z tytułu niezdolności do pracy przysługuje renta w tym renta szkoleniowa.

Warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

Podstawowym warunkiem uzyskania renty jest wystąpienie całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

został uznany za niezdolnego do pracy - ma orzeczenie lekarza orzecznika ZUS;
ma wymagany - stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy - okres składkowy i nieskładkowy:

  • 1 rok – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy zanim ukończyła 20 lat,  
  • 2 lata – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy między 20 a 22 rokiem życia,  
  • 3 lata – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy między 22 a 25 rokiem życia,  
  • 4 lata – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy między 25 a 30 rokiem życia,  
  • 5 lat – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy po ukończeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat: - przed dniem, w którym zgłoszono wniosek o rentę, lub - przed dniem, w którym powstała niezdolność do pracy; niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie, np. w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wymóg powstania niezdolności do pracy w określonym ustawą emerytalną czasie nie obowiązuje w stosunku do osoby, która spełnia łącznie następujące warunki:

- została uznana za całkowicie niezdolną do pracy,

- spełnia warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego
oraz

- legitymuje się co najmniej 20-letnim (w przypadku kobiety) i 25-letnim (w przypadku mężczyzny) okresem składkowym i nieskładkowym.

Ważne. Jeśli osoba stała się niezdolna do pracy po ukończeniu 30 lat, nie musi posiadać 5 lat w 10 latach przed zgłoszeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli jest całkowicie niezdolna do pracy oraz udowodniła:

  • 25 lat składkowych – kobieta,
  • 30 lat składkowych – mężczyzna.

Rodzaje rent z tytułu niezdolności do pracy – okres rentowy

Renta stała

Renta ta przysługuje ubezpieczonemu którego niezdolność do pracy została uznana za trwałą.

Renta okresowa

Renta ta przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli niezdolność do pracy ma charakter czasowy. Przysługuje ona przez okres wskazany w decyzji organu rentowego. Po upływie tego okresu ubezpieczony może wystąpić do ZUS z wnioskiem o przedłużenie prawa do renty na dalszy okres.

Ewentualne kolejne prawo do renty uzależnione jest od wyniku ustaleń zawartych w orzeczeniu lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej.

Nie później niż na trzy miesiące przed ustaniem prawa do renty okresowej ZUS zawiadamia osobę zainteresowaną o terminie wstrzymania wypłaty oraz o warunkach przywrócenia prawa do tego świadczenia.

Renta szkoleniowa

Renta szkoleniowa przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli spełni warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, może otrzymać rentę szkoleniową.

Renta ta przyznawana jest na okres 6 miesięcy. Maksymalny okres pobierania tej renty nie może przekroczyć 36 miesięcy. Zarówno skrócenie, jak i wydłużenie okresu pobierania renty szkoleniowej następuje na podstawie wniosku starosty.

Renta szkoleniowa wynosi 75 proc. podstawy wymiaru renty, nie mniej jednak niż w wysokości najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy a prawo do emerytury

Nie można przyznać prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli osoba ma ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub spełniasz warunki do uzyskania emerytury:

powszechnej (na wniosek lub z urzędu);
w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny (np. emerytury górniczej, w tym emerytury górniczej bez względu na wiek, emerytury nauczycielskiej na podstawie Karty Nauczyciela).

Najniższa renta z tytułu niezdolności do pracy - kwota

W tym roku podwyższone zostaną najniższe świadczenia odpowiednio do 1588,44 zł w przypadku najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinnej i renty socjalnej i do 1191,33 zł w przypadku najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

ZUS wylicza wysokość renty indywidualnie. Zależy ona między innymi od liczby przepracowanych okresów składkowych i nieskładkowych oraz wysokości zarobków.

Wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy - wynosi 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Wysokość renta szkoleniowej wynosi 75 proc. podstawy jej wymiaru i jest niezależna od wymiaru stażu ubezpieczeniowego. Renta szkoleniowa nie może być niższa niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Kwoty najniższych świadczeń 2023 wyniosą:

Świadczenie przedemerytalne 1 600,70 zł brutto.