Jeden z naszych pracowników miał w sierpniu br. wypadek przy pracy. Jego niezdolność do pracy z tego powodu trwała do połowy września i z tego tytułu przebywał na zwolnieniu lekarskim, pobierając zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. W październiku pracownik dostarczył kolejne zwolnienie lekarskie z powodu innej choroby, niezwiązanej z wypadkiem. Czy w tej sytuacji – w związku z tym, że w tym roku pracownik był już niezdolny do pracy z powodu wypadku przez ponad 33 dni – powinien otrzymać zasiłek chorobowy? Jaka będzie podstawa wymiaru świadczenia chorobowego za październik, jeżeli zgodnie z ustaleniami w regulaminie wynagradzania dodatek narzędziowy dla pracownika nie ulega obniżeniu za okresy choroby spowodowane wypadkiem przy pracy? Zagadnienie wyjaśnia Izabela Nowacka, ekspert od wynagrodzeń.

odpowiedź

Za okres kolejnej niezdolności z powodu choroby powstałej po okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim z tytułu wypadku przy pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe na podstawie kodeksu pracy (dalej: k.p.). Okresu pobierania zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego nie wlicza się bowiem do limitowanego okresu choroby opłacanej w ciągu roku kalendarzowego ze środków pracodawcy na podstawie art. 92 k.p.

Wynagrodzenie chorobowe

Kodeks pracy stanowi, że za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:
1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu;
2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia;
3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia.
Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy ustala się, sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeśli między nimi występują przerwy i jeśli pracownik w danym roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Do okresu 33 dni lub odpowiednio 14 dni wlicza się okresy niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie ze środków pracodawcy, oraz okresy, za które pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia (oraz zasiłku) na podstawie art. 14 do 17 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), tj. m.in. z następujących przyczyn:
  • niezdolność powstała w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego;
  • niezdolność pracy powstała w wyniku nadużycia alkoholu – wynagrodzenie/zasiłek nie przysługuje za okres pierwszych pięciu dni niezdolności;
  • ubezpieczony podjął pracę zarobkową w okresie trwania zwolnienia lekarskiego lub wykorzystywał to zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem.
Za czas powyższej niezdolności do pracy – trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego.

Od pierwszego dnia

Za czas niezdolności do pracy wskutek wypadku przy pracy (lub choroby zawodowej) pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia chorobowego na podstawie art. 92 k.p. Od pierwszego dnia choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego pod warunkiem, że pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za cały okres niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów (np. regulaminu wynagradzania lub układu zbiorowego pracy). A zatem zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje nawet wtedy, gdy w danym roku kalendarzowym nie został wykorzystany okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego. Co ważne, okresu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, za który pracownik otrzymał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, nie wlicza się do okresu, za który przysługuje wynagrodzenie chorobowe zgodnie z art. 92 k.p. W praktyce oznacza to, że jeżeli przed wypadkiem przy pracy w danym roku kalendarzowym pracownik w ogóle nie chorował lub chorował, ale łącznie przez okres krótszy niż 33 (14) dni, to za okres nowej, innej choroby powstałej po okresie pobierania zasiłku wypadkowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe aż do wyczerpania kodeksowego limitu. Począwszy od 34. (15.) dnia choroby przysługuje zasiłek z ubezpieczenia chorobowego. [przykład 1]

Bez okresu wyczekiwania

Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi, który stał się niezdolny do pracy na skutek wypadku przy pracy albo choroby zawodowej w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego i nie ma znaczenia, jak długi był okres podlegania temu ubezpieczeniu. Nie trzeba więc obliczać tzw. okresu wyczekiwania, tak jak w przypadku nabywania prawa do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego.
Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, ponownie niezdolnemu do pracy z powodu następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku z wcześniejszym wypadkiem przy pracy przysługuje za okres tej niezdolności zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego od pierwszego dnia choroby. Jednak związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem przy pracy powinien zostać stwierdzony przez lekarza zaświadczeniem lekarskim. Wysokość zasiłku wypadkowego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru i wypłaca go płatnik zasiłków (ZUS lub pracodawca) na podstawie dokumentów potwierdzających przyczyny wypadku (protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy).
!Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy ustala się, sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeśli między nimi występują przerwy i jeśli pracownik w danym roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.

Jak podstawa wymiaru

W opisywanym przypadku pracownikowi, który po zakończeniu pobierania zasiłku wypadkowego, tj. we wrześniu, zachorował ponownie w październiku i choroba nie ma związku z uprzednim wypadkiem przy pracy, przysługuje wynagrodzenie chorobowe, którego podstawy wymiaru nie należy ponownie przeliczać. Do ustalania podstawy wymiaru zasiłku wypadkowego stosuje się bowiem te same zasady co do wynagrodzenia lub zasiłku z ubezpieczenia chorobowego (rozdział 8 ustawy zasiłkowej). Z kolei ustawa zasiłkowa mówi, że podstawy wymiaru danego świadczenia nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania tego bądź innego rodzaju świadczenia (zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego) nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy. Ta sama zasada ma zastosowanie, gdy był pobierany zasiłek wypadkowy, a potem wynagrodzenie chorobowe lub zwykły zasiłek lub odwrotnie. W tym przypadku między pobieraniem zasiłku wypadkowego a wynagrodzenia chorobowego nie było ustawowej miesięcznej przerwy.
Skoro pracownik miał wypadek przy pracy w sierpniu 2022 r., to zapewne podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiło średnie miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od sierpnia 2021 r. do lipca 2022 r. Taki sam okres pozostanie dla podstawy wynagrodzenia chorobowego za październik br. Jednakże należy tu uwzględnić odmienne zasady wypłacania składnika, jakim jest dodatek narzędziowy za okresy zwykłych niezdolności i niezdolności wywołanych wypadkiem przy pracy.
wAŻNE Wysokość zasiłku wypadkowego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru i wypłaca go płatnik zasiłków (ZUS lub pracodawca) na podstawie dokumentów potwierdzających przyczyny wypadku.

Zasady wypłaty dodatków

Zgodnie z postanowieniami regulaminu wynagradzania dodatek narzędziowy dla pracownika nie ulega obniżeniu za okresy choroby spowodowane wypadkiem przy pracy. To by wskazywało, że dodatek ten jest pomniejszany za okresy innych niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek z ubezpieczenia chorobowego. Tu należy przytoczyć zasadę określoną w art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nią przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Może być więc tak, że pracodawca uzależni kwestię pomniejszania danego składnika wynagrodzenia lub nie od rodzaju świadczenia za okresy nieobecności. Przykładowo dodatek za staż pracy lub funkcyjny nie będą redukowane za okresy pobierania wynagrodzenia/zasiłku chorobowego, a będą ulegały takiej redukcji za okresy przebywania na zasiłku opiekuńczym i macierzyńskim. W takim przypadku, mimo przerwy krótszej niż miesiąc kalendarzowy między kolejnymi zasiłkami, podstawę trzeba będzie odpowiednio zmodyfikować.
Dodatek narzędziowy nie został zapewne wliczony do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wypadkowego ze względu na pełną odpłatność. Natomiast za czas choroby w październiku składnik ten ulegnie zmniejszeniu. W konsekwencji należy go wliczyć do dotychczasowej podstawy ustalonej dla zasiłku wypadkowego. [przykład 2] ©℗

przykład 1

Do wyczerpania puli 33 lub 14 dni
Pracownik w wieku 42 lat uległ wypadkowi przy pracy 10 sierpnia 2022 r. i od tego dnia aż do 30 września br. był niezdolny do pracy z powodu doznanego urazu. Zanim doszło do wypadku pracownik chorował w 2022 r. łącznie pięć dni i za te okresy pracodawca wypłacił mu wynagrodzenie chorobowe. Mimo że pracownik pobierał wynagrodzenie przez okres krótszy niż 33 dni, otrzymał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego od 10 sierpnia, tj. od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy do 30 września. Okresu orzeczonej niezdolności do pracy z powodu wypadku przy pracy nie wlicza się do puli 33 dni. Za okres ewentualnej kolejnej choroby (chorób) w 2022 r., niezwiązanej z wypadkiem przy pracy, pracownikowi będzie przysługiwało wynagrodzenie chorobowe jeszcze za łącznie 28 dni.

przykład 2

Trzeba doliczyć zmniejszany składnik
Wynagrodzenie pracownika składa się ze stawki zasadniczej miesięcznej, wynoszącej 4500 zł, oraz dodatku narzędziowego w wysokości 500 zł. Dodatek ten nie jest zmniejszany za okresy pobierania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, natomiast ulega obniżeniu za okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego. Pracownik miał wypadek przy pracy w sierpniu 2022 r. Podstawa wymiaru zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego za sierpień i wrzesień wyniosła 4500 zł, a po pomniejszeniu o część składkową 13,71 proc. – 3883,05 zł. Pracownik ponownie przebywał na zwolnieniu lekarskim w październiku br. Podstawa wynagrodzenia chorobowego pozostaje z okresu sierpień 2021 r. – lipiec 2022 r., ale należy do niej doliczyć dodatek narzędziowy, ponieważ za okres tej niezdolności dodatek ulega zmniejszeniu. Podstawa wynosi więc:
(4500 zł + 500 zł) – 13,71 proc. = 4314,50 zł©℗
Podstawa prawna
•art. 92 ustawy z 26 czerwca1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
•art. 7–9 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2189)
•art. 9, art. 12, art. 14–17, art. 36 ust. 1, art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732)