Obowiązujące od 1 stycznia 2022 r. przepisy dotyczące prowadzących działalność gospodarczą miały kilka luk. Polski Ład 2.0 je uprościł i wyeliminował kilka nieścisłości.

Od 1 lipca 2022 r. obowiązują kolejne zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej). Jednym z pakietów zmian, które weszły w życie w ramach Polskiego Ładu 2.0, są te dotyczące zwrotu nadpłaconej przez przedsiębiorców składki zdrowotnej. Zgodnie z obowiązującymi od początku tego roku zasadami składka ta nie jest już opłacana od ryczałtowej podstawy wynoszącej 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale od miesięcznego dochodu (z pewnymi wyjątkami) - w zależności od rodzaju opodatkowania.

Porównanie wpłat miesięcznych z roczną podstawą

W ramach nowelizacji doprecyzowano, że po zakończeniu roku składkowego albo kalendarzowego oblicza się także roczną podstawę wymiaru składki i porównuje ze składką zdrowotną zapłaconą za poszczególne miesiące. Zgodnie z art. 81 ust. 2n ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, jeśli suma składek na ubezpieczenie wpłaconych przez przedsiębiorcę za poszczególne miesiące zdrowotne jest wyższa od rocznej składki ustalonej od rocznej podstawy, to ubezpieczonemu przysługuje zwrot różnicy. W myśl nowego brzmienia ust. 2m zwrot tej kwoty „następuje na podstawie wniosku przygotowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych po złożeniu rozliczenia rocznego przez płatnika składek. Wniosek składany jest wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo wykorzystując sposób potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych udostępniony bezpłatnie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w systemie teleinformatycznym”. Z kolei ust. 2n stanowi, że wniosek ten może zostać złożony w terminie miesiąca od terminu na złożenia zeznania podatkowego określonego w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. od 30 kwietnia. Jeśli wniosek zostanie złożony po tym terminie, to pozostawia się go bez rozpoznania (ust. 2o).
!Warunkiem zwrotu nadpłaty składki zdrowotnej jest brak zaległości składkowych i niezwróconych nienależnie pobranych świadczeń oraz złożenie wniosku w odpowiednim terminie.
Co ważne, ZUS dokona zwrotu nadpłaty składki zdrowotnej pod warunkiem braku zaległości na koncie płatnika z tytułu składek pobieranych przez ZUS (a więc nie tylko składki zdrowotnej) lub zaległości z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz, co oczywiste, pod warunkiem złożenia wniosku w określonym przez ustawodawcę terminie. Jeśli płatnik zaległości składkowe ma albo też jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, to kwota zwrotu podlega zaliczeniu na poczet tych zaległości.
Ustawodawca od 1 lipca wprowadził też jeszcze jedną zasadę dotyczącą zwrotu nadpłaconej składki zdrowotnej. Otóż zgodnie z nowo dodanym ust. 2qa w art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej w przypadku niezłożenia wniosku w przywołanym wyżej terminie miesiąca, przy jednoczesnym braku zaległości składkowych lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych kwota zwrotu podlega rozliczeniu na koncie płatnika do końca roku, w którym upływa termin na złożenie zeznania. Do rozliczonej na koncie płatnika kwoty zwrotu stosuje się odpowiednio zasady określone w art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Polski Ład 2.0. O co księgowi pytają na szkoleniach
Polski Ład 2.0. O co księgowi pytają na szkoleniach

Zobacz również

Udostępnienie decyzji w formie dokumentu elektronicznego

Jeśli do zwrotu dojdzie, to dokonane rozliczenie rocznej podstawy wymiaru i należnych składek uznaje się za ostateczne. Zwrot ten musi zostać dokonany nie później niż w terminie trzech miesięcy od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego za rok poprzedni. Zwrot następuje w formie bezgotówkowej na wskazany rachunek płatniczy osoby uprawnionej prowadzony w kraju lub na wydany w kraju instrument płatniczy. Z kolei odmowa zwrotu następuje w drodze decyzji wydanej przez ZUS i udostępnionej w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną ZUS na profilu PUE ZUS. Organ rentowy takiej decyzji nie doręcza więc w formie pisemnej, a jedynie udostępnia na profilu. Przy czym odmowa zwrotu podlega zaskarżeniu do sądu powszechnego w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego dla postępowań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Zgodnie z art. 4779 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Artykuł 83 ust. 5-7 i art. 83a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stosuje się w tych przypadkach odpowiednio. Zgodnie z nimi odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (oddziału), która wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę. Jeśli ZUS uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla decyzję niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia wniesienia odwołania. W tym przypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu. Jeżeli odwołanie nie zostało w całości lub w części uwzględnione, to ZUS przekazuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia wniesienia odwołania, sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem.
Jak to jest w przypadku ubezpieczeń społecznych
Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 24 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek.
ZUS ma obowiązek zawiadomienia płatnika o nadpłacie składek, jeżeli kwota ta przekracza dziesięciokrotność kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (obecnie 160 zł). Płatnik może sam również stwierdzić, że składki zostały nadpłacone.
Nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku płatnika. Zwrot następuje w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy płatnika zewidencjonowany na koncie tego płatnika. W przypadku braku płatnika nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi następcy prawnemu na tych samych zasadach.
Jeżeli nadpłacone składki nie zostaną przez ZUS zwrócone w terminie 30 dni, to podlegają oprocentowaniu - w wysokości równej odsetkom za zwłokę pobieranym od zaległości podatkowych - od dnia złożenia wniosku.
Natomiast jeśli nie ma płatnika ani następcy prawnego, to ZUS zawiadamia ubezpieczonego o kwocie nadpłaty w części sfinansowanej przez ubezpieczonego i na jego wniosek zwraca nienależnie opłacone składki na rachunek bankowy wskazany we wniosku.
Trzeba pamiętać o przedawnieniu nadpłaconych składek. Napłata ulega przedawnieniu po upływie pięciu lat, licząc od dnia:
• otrzymania zawiadomienia od ZUS,
• opłacenia składek - w przypadku braku zawiadomienia od ZUS.
Bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu:
• w przypadku wydania przez ZUS decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek - od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna;
• jeżeli wydanie decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd - do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż na okres dwóch lat;
• od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły dwa lata od śmierci spadkodawcy;
• w przypadku wydania przez ZUS decyzji stwierdzającej brak obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym lub obniżającej podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia - od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. ©℗
Zgodnie zaś ze stosowanym odpowiednio art. 83a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prawo do zwrotu stwierdzone decyzją ostateczną ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na to prawo lub zobowiązanie. Jeśli od decyzji nie zostało wniesione odwołanie, to może ona zostać z urzędu przez ZUS uchylona, zmieniona lub unieważniona na zasadach określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. W sprawach rozstrzygniętych orzeczeniem sądu organ rentowy na podstawie nowych dowodów lub okoliczności:
  • wydaje we własnym zakresie decyzję przyznającą prawo do zwrotu;
  • występuje do właściwego sądu z wnioskiem o wznowienie postępowania przed tym organem, gdy z przedłożonych dowodów lub ujawnionych okoliczności wynika, że prawo nie istnieje.©℗
Podstawa prawna
•art. 24, art. 83 ust. 5-7, art. 83a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)
•art. 81 ust. 2n i nast., ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1265)
•art. 4779 par. ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1371)
•art. 45 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1358)
•ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265)

poleca