Pracownica zatrudniona na 3/4 etatu zakończyła urlop macierzyński 21 lutego 2022 r., a 22 lutego przeszła na urlop rodzicielski płatny, za który otrzymuje zasiłek w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Od tego też dnia łączy urlop rodzicielski z pracą na 1/4 etatu. Pracownica w kwietniu opiekuje się chorym dzieckiem, zwolnienie lekarskie zostało wystawione na okres od 1 do 6 kwietnia. Wynagrodzenie pracownicy jest ustalone w stawce godzinowej 19,50 zł. W czasie pracy na 1/4 etatu pracuje po 10 godzin tygodniowo (poniedziałek–wtorek po 4 godziny, a w środę – 2 godziny). Jak obliczyć jej zasiłek opiekuńczy i macierzyński za kwiecień? Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wynosi 2813,05 zł.
Kodeks pracy w sposób szczególny chroni pracujących rodziców. Jednym z uprawnień związanych z rodzicielstwem jest możliwość podejmowania działalności zarobkowej w czasie urlopu rodzicielskiego. Pracownik może bowiem łączyć korzystanie z rodzicielskiego urlopu z wykonywaniem pracy u macierzystego pracodawcy, jednak w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy. Tak wynika z art. 1821e kodeksu pracy. Podjęcie pracy następuje na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika na piśmie.
O powrót do obowiązków służbowych w czasie przebywania na urlopie rodzicielskim można się ubiegać, będąc zatrudnionym zarówno w pełnym, jak i niepełnym wymiarze czasu pracy. Osoba na pełnym etacie może np. pracować na 1/4, 1/8 czy 1/3, ale maksymalnie na 1/2 etatu. Resztę jej normalnego wymiaru zajmie sprawowanie opieki nad dzieckiem. Natomiast pracownik niepełnoetatowy może przeplatać swoje firmowe obowiązki z urlopem, o ile jego wymiar czasu pracy jest nie niższy niż 1/2 etatu, czyli taki, że po obniżeniu pozostanie przynajmniej ta połówka. Chodzi bowiem o to, by urlop razem z tym mniejszym etatem dał łącznie wymiar czasu pracy wykonywany przed urodzeniem dziecka i rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego. Innymi słowy, pracownik podejmuje zadania służbowe w ograniczonej skali, a urlopu udziela się wtedy na tę pozostałą liczbę godzin z wymiaru czasu pracy. [przykład 1]
Zasady ogólne
Za czas 32-tygodniowego urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński z ubezpieczenia społecznego. Wynosi on 60 proc. podstawy wymiaru. Zasiłek w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru przysługuje za okres obu urlopów, tj. zarówno urlopu macierzyńskiego, jak i rodzicielskiego, jeśli pracownica w ciągu 21 dni po porodzie od razu zadeklaruje chęć wykorzystania tych urlopów w pełnych wymiarach. Jeśli natomiast pracownica nie złoży wniosku w tej sprawie od razu, a potem będzie składała pojedyncze podania o udzielenie danego rodzaju urlopu, to zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i za okres do 6 tygodni rodzicielskiego wynosi 100 proc., a za pozostałą część rodzicielskiego – 60 proc.
Jednak powrót do pracy w czasie urlopu rodzicielskiego oznacza zmniejszenie kwoty zasiłku macierzyńskiego w tym czasie. Jego podstawa wymiaru jest taka sama jak dla zasiłku za urlop macierzyński, czyli nie ulega przeliczeniom. Jest to zgodne z zasadą, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków (zarówno tego samego, jak i innego rodzaju) nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż jeden miesiąc kalendarzowy. Wysokość zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu (art. 31 ust. 4a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Innymi słowy, wysokość zasiłku macierzyńskiego powinna zostać zmniejszona z zastosowaniem proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu rodzicielskiego do wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim. W sytuacji, gdy np. pracownica była zatrudniona na pełny etat, a w czasie urlopu rodzicielskiego chciałaby pracować na 1/4 wymiaru, to zasiłek macierzyński powinien być zmniejszony o 1/4.
Analogicznie ustala się proporcję w przypadku pracowników, którzy przed urlopem macierzyńskim byli zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy i zamierzają jednocześnie pracować i korzystać z urlopu rodzicielskiego. Zasada jest taka: wysokość zasiłku macierzyńskiego powinna zostać zmniejszona o część, jaka wynika z wyliczenia proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu do zwykłego wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim.
Pracownicy, która łączy urlop z pracą, przysługuje:
1) wynagrodzenie za pracę – powinno być obniżone proporcjonalnie do tego mniejszego wymiaru czasu pracy (przy wynagrodzeniu w stałej miesięcznej stawce);
2) zasiłek macierzyński w odpowiednio niższej wysokości.
Pracownica, o której mowa w pytaniu, pracuje na 3/4 etatu z wynagrodzeniem w stawce godzinowej 19,50 zł, jednak w czasie urlopu rodzicielskiego przychodzi do pracy. Jest to oczywiście dopuszczalne. Pracodawca, uznając wniosek, udzielił pracownicy urlopu rodzicielskiego na pozostałą część wymiaru czasu pracy – 1/2 etatu.
Natomiast 80-proc. zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy w wysokości zmniejszonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego, tj. zmniejszonej o 0,33 (1/4 : 3/4 = 1/3, tj. 0,33).
Za okres urlopu przypadającego na kwiecień, tj. za 30 dni, pracownica powinna otrzymać zasiłek macierzyński obliczony w następujący sposób:
- podstawa wymiaru zasiłku: 2813,05 zł;
- pełna dniówka zasiłku macierzyńskiego (100 proc.): 2813,05 zł : 30 = 93,77 zł;
- dniówka zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (80 proc.): 93,77 zł x 80 proc. = 75,02 zł;
- kwota zmniejszenia dniówki zasiłku macierzyńskiego: 75,02 zł x 0,33 = 24,76 zł;
- nowa dniówka zasiłku macierzyńskiego: 75,02 zł – 24,76 zł = 50,26 zł;
- zasiłek macierzyński za urlop rodzicielski: 50,26 zł x 30 dni urlopu w kwietniu = 1507,80 zł.
Choroba lub opieka
Może się zdarzyć, że w czasie pracy w zmniejszonym wymiarze pracownik zachoruje lub będzie zmuszony opiekować się chorym członkiem rodziny. W razie nieobecności w pracy spowodowanej którąś z tych okoliczności pracownikowi przysługuje odpowiednio wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy, jeśli w danym roku kalendarzowym już przekroczył limit 33 dni choroby opłacanej wynagrodzeniem chorobowym albo zasiłek opiekuńczy. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku stanowi jednak wynagrodzenie za pracę wykonywaną podczas łączenia jej z urlopem dodatkowym czy rodzicielskim.
Reasumując, jeżeli pracownik, łączący korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u swojego pracodawcy, otrzyma zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA o niezdolności do pracy z powodu choroby lub zaświadczenie o konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, przypadające na okres łączenia pracy z tym rodzajem urlopu, to nabędzie prawo odpowiednio do wynagrodzenia za okres choroby, zasiłku chorobowego lub zasiłku opiekuńczego.
Pracownica czytelnika przez sześć dni w kwietniu sprawowała opiekę nad chorym dzieckiem, jednocześnie korzystając z urlopu rodzicielskiego. Za ten okres przysługuje jej zasiłek opiekuńczy w wysokości 80 proc. Podstawę wymiaru tego zasiłku stanowi wynagrodzenie pracownika za marzec, ponieważ jest to jedyny pełny miesiąc pracy po obniżeniu etatu, a poprzedzający miesiąc z opieką nad dzieckiem.
Wynagrodzenie w stawce godzinowej traktuje się jak stałe, co oznacza, że podstawę zasiłkową stanowi wynagrodzenie za marzec będące iloczynem stawki oraz liczby godzin, jaką pracownica przepracowała w poprzednim miesiącu na 1/4 etatu.
Podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego: 19,50 zł x 46 godzin (184 godziny x 1/4) = 897 zł, czyli po pomniejszeniu o 13,71 proc. to 774,02 zł.
Wyliczenie wysokości zasiłku opiekuńczego:
774,02 zł : 30 = 25,80 zł,
25,80 zł x 80 proc. = 20,64 zł,
20,64 zł x 6 dni = 123,84 zł.
Za kwiecień pracownica powinna zatem otrzymać:
- wynagrodzenie za okres pracy, tj. 30 godzin (40 godzin ‒ 10 godzin opieki w okresie 1‒6 kwietnia) x 19,50 zł = 585 zł,
- zasiłek macierzyński 80 proc. z obniżonej dniówki za okres trwania urlopu rodzicielskiego połączonego pracą, czyli 1507,80 zł,
- zasiłek opiekuńczy 80 proc. za 6 dni, czyli 123,84 zł.
Gdyby pracownik np. sam zachorował już w pierwszym miesiącu pracy łączonej z zasiłkiem macierzyńskim, to podstawę wymiaru przysługującego mu wynagrodzenia chorobowego stanowiłoby wynagrodzenie, jakie osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia. A gdyby choroba wystąpiła w drugim miesiącu przy pierwszym niepełnym miesiącu łączenia pracy z urlopem rodzicielskim, to jako podstawę trzeba byłoby przyjąć wynagrodzenie za miesiąc, w którym wystąpiła niezdolność, odpowiednio uzupełnione. [przykład 2]
przykład 1
Mniejszy wymiar etatu
Pracownica zatrudniona na 3/4 etatu zakończyła 10 marca urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni. Od 11 marca rozpoczęła urlop rodzicielski na podstawie złożonego wniosku w wymiarze 32 tygodni. Na trzy tygodnie przed tą datą złożyła podanie o zgodę na podjęcie w tym okresie pracy w wymiarze 1/8 etatu. Pracodawca uwzględnił wniosek. Oznacza to, że udzielił pracownicy urlopu rodzicielskiego na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy, tj. na 5/8 etatu.
przykład 2
Uzupełnienie premii
Pracownica od 16 marca br. łączy pobieranie zasiłku macierzyńskiego z tytułu urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/4 etatu. Zachorowała w kwietniu. Przysługuje jej wynagrodzenie chorobowe za pięć dni, którego podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie za kwiecień, po uzupełnieniu według zasad obowiązujących dla składników stałych i zmiennych. Jej wynagrodzenie zasadnicze dla 1/4 wymiaru to stawka miesięczna, a premia miesięczna stanowi od 5 do 20 proc. podstawy. Osiągniętą premię za kwiecień, za czas przepracowany, uzupełnia się, dzieląc ją przez liczbę dni roboczych, za które przysługiwała, i mnożąc przez liczbę dni, które pracownica była obowiązana przepracować w danym miesiącu (jeśli przepracowała choćby dzień). ©℗
Ubezpieczenia społeczne
Pracownik, który łączy urlop rodzicielski i pobieranie zasiłku macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów (art. 9 ust. 1d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Oznacza to, że podlega ubezpieczeniom w pełnym zakresie z tytułu pracy w obniżonym wymiarze oraz ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. ©℗
Podstawa prawna
• art. 31 ust. 1‒3 oraz 4a, art. 35 ust. 1, art. 37 ust. 1, art. 40 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
• art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz 19, art. 9 ust. 1d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105)
• art. 1821e ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1161)
