Ustawa dotycząca dodatku osłonowego nieoczekiwanie zmniejszyła wysokość progu dochodowego uprawniającego do uzyskania tzw. 500+ dla osób niepełnosprawnych. Jednak z odpowiedzi Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wynika, że ta zmiana nie miała wpływu na obecną kwotę kryterium, która została ustalona na podstawie innego przepisu.
Od 4 stycznia br. można składać wnioski o przyznanie dodatku osłonowego, czyli specjalnego świadczenia, które ma łagodzić skutki rosnących cen energii elektrycznej i żywności. Regulująca zasady uzyskania takiej pomocy finansowej ustawa z 17 grudnia 2021 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1) wprowadziła też zmiany w kilku innych aktach prawnych, w tym m.in. w ustawie z 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1842 ze zm.), a konkretnie w jej art. 2 ust. 2.
– Zmiana tego przepisu jest co do zasady korzystna dla osób niepełnosprawnych, bo polega na dopisaniu dodatku osłonowego do listy dochodów, które są wyłączone z kryterium uprawniającego do świadczenia uzupełniającego – mówi dr Agnieszka Dudzińska z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zgodnie bowiem ze wspomnianym art. 2 ust. 2 prawo do 500+ jest uzależnione od spełnienia progu dochodowego, do którego są wliczane świadczenia pieniężne finansowane ze środków publicznych (głównie emerytury i renty), z wyjątkiem tych w nim wymienionych. Dodatkowo art. 4 ust. 1 ustawy z 31 lipca 2019 r. stanowi, że świadczenie uzupełniające wynosi maksymalnie 500 zł, przy czym łączna kwota tej formy wsparcia oraz świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych nie może przekroczyć wysokości kryterium dochodowego (w praktyce skutkuje to tym, że osobom przekraczającym próg 500+ jest obniżane w oparciu o zasadę „złotówka za złotówkę”).
– Problem w tym, że przy okazji nowelizowania art. 2 ust. 2 jednocześnie zmieniona została kwota wskazanego w nim kryterium z 1750 zł na 1700 zł – wskazuje Agnieszka Dudzińska. Doktor habilitowana Katarzyna Roszewska z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego dodaje, że w ten sposób dokonana została zmiana systemowa, wykraczająca poza cel ustawy o dodatku osłonowym.
Co istotne, do tej pory kryterium dochodowe uprawniające do 500+ dla osób niepełnosprawnych było co roku podnoszone w związku z waloryzacją emerytur i rent, co miało powodować, że osoby np. z rentą socjalną lub najniższą rentą z tytułu całkowitej niezdolności do pracy mogą otrzymywać pełną kwotę świadczenia. Wynoszący 1750 zł próg został wpisany do art. 2 ust. 2 oraz art. 4 ust. 1 ustawy z 31 lipca 2019 r. na mocy art. 5 ustawy z 21 stycznia 2021 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 353). Jednocześnie art. 7 ust. 3 tej samej ustawy przewidywał zwiększenie kryterium w oparciu o procentowy wskaźnik waloryzacji i na jego podstawie prezes ZUS wydał 26 lutego 2021 r. komunikat (M.P. poz. 353) wskazujący, że od 1 marca ubiegłego roku próg uprawniający do świadczenia uzupełniającego wynosi 1772,08 zł. W efekcie obniżenie kryterium do poziomu 1700 zł miałoby negatywne konsekwencje skutkujące tym, że część osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji mogłoby stracić prawo do 500+ lub otrzymywać je w pomniejszonej kwocie.
– Prace nad ustawą o dodatku osłonowym były prowadzone w bardzo szybkim tempie, możliwe więc, że zmiana kwoty kryterium na 1700 zł nastąpiła na skutek błędu, którego nikt nie zauważył i nie poprawił – podkreśla Katarzyna Roszewska.
W związku z wątpliwościami, jakie pojawiły się po wejściu w życie znowelizowanego brzmienia art. 2 ust. 2 ustawy z 19 lipca 2019 r., DGP zapytał MRiPS, czy faktycznie doszło do obniżenia wysokości kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia uzupełniającego. Resort nie odniósł się bezpośrednio do zmiany wynikającej z ustawy o dodatku osłonowym, odpowiedział natomiast, że aktualna kwota progu dochodowego wynosi 1772,08 zł i została z 1 marca 2021 r. podwyższona wskaźnikiem waloryzacji rent i emerytur wynoszącym 104,24 proc.
389,5 tys. tyle osób otrzymywało w listopadzie 2021 r. świadczenie uzupełniające
462,75 zł to średnia kwota wypłacanego przez ZUS świadczenia dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji
