Jako przedsiębiorstwo świadczymy usługi budowlane na terenie całego kraju. Zatrudniamy pracowników, którzy wykonują pracę na terenie aktualnie realizowanych budów. Pracownicy ci przemieszczają się z miejsca na miejsce, przebywając na każdej z budów przez czas konieczny do zakończenia prac. Miejsce świadczenia pracy w umowie o pracę zostało określone jako teren aktualnie realizowanych budów na terenie kraju. Ponieważ codzienny powrót do miejsca zamieszkania byłby zarówno męczący, jak i nieracjonalny ekonomicznie, pracodawca organizuje nocleg dla zatrudnianych pracowników. Pokrywa koszty zakwaterowania pracowników w miejscu świadczenia pracy, rezerwując dla pracowników hotel w miejscu realizacji danego kontraktu. Zapewnienie noclegu odbywa się wyłącznie w celu służbowym. Czy takie świadczenie w postaci poniesienia za pracownika kosztów zakwaterowania w czasie świadczenia przez niego pracy będzie stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie? Czy jeśli w regulaminie wynagradzania damy zapis, że pracownik będzie się dokładał do opłat hotelowych, to świadczenie będzie zwolnione ze składek jako korzyść materialna?

Wskazane świadczenie polegające na opłaceniu przez pracodawcę kosztów zakwaterowania pracowników w aktualnym miejscu świadczenia pracy jest przychodem objętym składkami do ZUS. Tak wynika z interpretacji indywidualnej z 13 kwietnia 2021 r. (sygn. WPI/200000/43/297/2021) wydanej przez Oddział ZUS w Lublinie.
Przychód ze stosunku pracy
Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasady opłacania tych składek reguluje ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z nią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe) stanowi przychód w rozumieniu przepisów podatkowych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem:
  • przychodów wymienionych w par. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
  • wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.
Oznacza to, że jeżeli określone świadczenie przysługujące pracownikowi stanowi przychód ze stosunku pracy, to tworzy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, pod warunkiem że nie podlega wyłączeniu na podstawie par. 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia składkowego.
Dodatkowy składnik wynagrodzenia
Z treści pytania wynika, że przedsiębiorca świadczy usługi budowlane na terenie całego kraju i w związku z realizacją kontraktów poza miejscem zamieszkania pracowników zapewnienia im nieodpłatne noclegi w hotelach. Przedsiębiorca powołał par. 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego, na podstawie którego nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Wątpliwość dotyczy możliwości skorzystania z tego wyłączenia po spełnieniu wymienionych tam warunków.
ZUS w przywołanej wyżej interpretacji wyjaśnił, że zapewnienie pracownikom przez pracodawcę nieodpłatnego zakwaterowania stanowi świadczenie przysługujące pracownikom w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z treści umów o pracę. Zatem świadczenie realizowane w naturze jako zakwaterowanie pracowników w wynajmowanych pokojach lub mieszkaniach, w hotelach albo w innych punktach zbiorowego zakwaterowania jest dodatkowym składnikiem wynagrodzenia przekazywanym pracownikowi w formie innej niż pieniężna. Taki składnik wynagrodzenia stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a zasady jej ustalania reguluje par. 3 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Zgodnie z tym przepisem dla celów ubezpieczeń społecznych wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu. W przypadku braku przepisów o wynagradzaniu, jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego, to wartość pieniężna świadczeń w naturze ustalana jest:
a) dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego ‒ w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
b) dla lokali komunalnych ‒ w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,
c) dla lokali własnościowych, z wyłączeniem wymienionych w lit. a, oraz domów stanowiących własność prywatną ‒ w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach ‒ w danej dzielnicy,
d) dla lokali w hotelach ‒ w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel.
Uwzględniając przepisy rozporządzenia, brak jest możliwości wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe świadczenia na rzecz pracownika w postaci nieodpłatnego udostępnienia lokalu w hotelach na zasadach opisanych przez przedsiębiorcę co oznacza, że wartość świadczenia wycenioną w powyższy sposób należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek na te ubezpieczenia.
Podstawa prawna
•art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1 i 2, art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
•par. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949)