W opisywanej sytuacji zastosowanie będzie miała ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społecznych. Wynika z nich, że należności z tytułu składek ZUS mogą być umorzone w całości lub w części przez ZUS tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest jednak odstąpienie od tej zasady. Paragraf 3 rozporządzenia daje bowiem ZUS prawo do umorzenia należności, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla niego i jego rodziny, w szczególności w przypadku:
  • gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych;
  • poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności.
W ocenie możliwości umorzenia zadłużenia po zmarłym małżonku kluczowe będą okoliczności faktyczne. Z nich zaś wynika, że żona spadek przyjęła, a majątek obejmuje nie tylko długi, ale i składniki materialne, o czym wiedziała. Takie okoliczności nie będą sprzyjały wnioskodawczyni przy rozpatrywaniu jej wniosku o umorzenie należności. Nawet jeśli wykaże, że spłata zadłużenia wpłynęłaby na zaspokojenie jej potrzeb życiowych, ZUS nie ma obowiązku zadłużenia umorzyć.
Podstawa prawna
•art. 28 ust. 1–4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)
•par. 3 rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społecznych (Dz.U. Nr 141 poz. 1365)