Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 stycznia 2021 r. w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19 przyznało zwolnienie ze składek za styczeń 2021 r. lub za grudzień 2020 r. i styczeń 2021 r. określonym grupom przedsiębiorców. Zwolnienie dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych. Zwolnienie przysługuje na zasadach określonych w art. 31zo‒31zx specustawy o COVID-19, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia. Trzeba podkreślić, że zgodnie z rozporządzeniem przy ustalaniu prawa do zwolnienia z obowiązku opłacania składek nie uwzględnia się liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych i okresów prowadzenia działalności, o których mowa w art. 31zo specustawy o COVID-19. Zwolnienie przysługuje tym przedsiębiorcom, których rodzaj przeważającej działalność należał do rodzajów wymienionych w rozporządzeniu. Oceny rodzaju przeważającej działalności dokonuje się na 30 listopada 2020 r.
31 marzec 2021 - tego dnia upływa termin na złożenie wniosku o zwolnienie ze składek, ale dokumenty rozliczeniowe trzeba złożyć wcześniej
Płatnik ubiegający się o zwolnienie musi złożyć oświadczenie, że przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów podatkowych uzyskany w jednym z dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku był niższy co najmniej o 40 proc. w stosunku do przychodu uzyskanego w miesiącu poprzednim lub w analogicznym miesiącu roku poprzedniego, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek przed 1 listopada 2020 r. Trzeba pamiętać, że jak w każdym przypadku ubiegania się o pomoc w ramach pomocy antykryzysowej, która wymaga złożenia oświadczenia o spełnianiu warunków do uzyskania ulgi, złożenie nieprawdziwego oświadczenia zagrożone jest odpowiedzialnością karną.
Niektórzy bez deklaracji
Warunkiem zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek jest także przesłanie deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych należnych za:
  • styczeń 2021 r. ‒ w przypadku przedsiębiorców zwolnionych ze składek tylko za styczeń,
  • grudzień 2020 r. i styczeń 2021 r. ‒ w przypadku przedsiębiorców zwolnionych ze składek za grudzień i styczeń
– nie później niż do 28 lutego 2021 r., chyba że płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania.
Niektórzy płatnicy są zwolnieni z obowiązku składania dokumentów. Są to płatnicy, którzy opłacają składki wyłącznie za siebie lub za współpracowników, a za poprzedni miesiąc kalendarzowy złożyli dokumenty rozliczeniowe, w których wykazali składki za cały poprzedni miesiąc, a wykazana w nich podstawa wymiaru składek jest co najmniej równa obowiązującej danego płatnika minimalnej podstawie ich wymiaru.
Zwolnienie z obowiązku składania dokumentów można jednak stracić. Będzie tak, gdy płatnik np. chorował, co powoduje, że miesięczna podstawa składek ulega proporcjonalnemu obniżeniu. W takim przypadku złożenie dokumentów rozliczeniowych będzie konieczne.
Napłata do zwrotu
W przypadku gdy składki zostały już opłacone, podlegają one zwrotowi na takich samych zasadach jak nadpłaty (art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Zgodnie z ogólną zasadą nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku ‒ na poczet przyszłych składek. Płatnik może jednak złożyć wniosek o zwrot nadpłaconych składek. Nadpłata powinna zostać zwrócona przez ZUS w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. Jeżeli ZUS-owi nie uda się zwrócić w terminie nadpłaty, to płatnikowi przysługują odsetki za zwłokę. Prawo do żądania zwrotu nadpłaty przedawnia się po upływie pięciu lat, licząc od dnia:
  • otrzymania zawiadomienia od ZUS o nadpłacie,
  • opłacenia składek w przypadku braku zawiadomienia.
Nieuzyskanie zwolnienia zgodnie z przepisami specustawy o COVID-19 i rozporządzenia z 9 stycznia 2021 r. z powodu niedopełnienia formalności nie pozwoli uznać składek za nadpłacone.
Podstawa prawna
• par. 10‒12 rozporządzenia Rady Ministrów z 9 stycznia 2021 r. w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19 (Dz.U. poz. 152)
• art. 31zo‒31zx ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 159; specustawa o COVID-19)
• art. 24 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)