Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej z tytułu pełnej lub czasowej niezdolności do pracy. Kto może się o nią ubiegać? Ile wyniesie to świadczenie w 2021 r.? Jakie dokumenty należy złożyć? Odpowiedź na te pytania znajdziesz w poniższym tekście.

Czym jest renta socjalna

Renta socjalna ma charakter świadczenia zabezpieczającego, a jej celem jest kompensowanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego ze względu na to, że całkowita niezdolność do pracy powstała przed wejściem na rynek pracy, zaś warunkiem koniecznym jest stwierdzenie całkowitej niezdolności do pracy (tak: Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 2 lipca 2020 r., III AUa 823/19)

Innymi słowy jest to świadczenie przysługujące osobom, które utraciły szansę na możliwość podjęcia lub kontynuowania pracy.

Komu przysługuje renta socjalna

Czy będzie ona przysługiwała w takim razie każdemu kto nie będzie w stanie podjąć zatrudnienia? Nie, konieczne będzie bowiem jeszcze spełnienie określonych w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U.2020.1300).

Zgodnie z art. 4 ww. ustawy renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

- przed ukończeniem 18. roku życia;

- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

- w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia ww. warunki przysługuje:

- renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

- renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Ważne: Renta socjalna okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej ZUS.

Ponadto należy wskazać, że zgodnie z art. 3 ustawy, prawo do renty socjalnej przysługuje:

- osobom posiadającym obywatelstwo polskie zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

- cudzoziemcom posiadającym kartę pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy", z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy;

- mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Wróćmy jednak do wymienionych wcześniej przesłanek. Co należy rozumieć przez użyte w ustawie pojęcie całkowitej niezdolności do pracy? Tylko takim osobom będzie przecież wypłacana renta socjalna. Odpowiedzi na to pytanie poszukamy w orzecznictwie.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 30 stycznia 2020 r. (III AUa 369/19) całkowita niezdolność do pracy wyraża się w spełnieniu łącznie kryterium biologicznego, polegającego na tym, że stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność powoduje całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy oraz kryterium ekonomicznego polegającego na całkowitej utracie zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy.

Z kolei zdaniem Sądu Apelacyjnego w Lublinie (wyrok z dnia 2 lipca 2020 r., III AUa 823/19) całkowita niezdolność do pracy może być konsekwencją jednego schorzenia lub wypadkową wielu dolegliwości, i to niekoniecznie tych samych, które uprzednio stanowiły podstawę orzekania o tej niezdolności. Może się zatem zdarzyć, że choroba, która dotychczas była jedynym powodem stwierdzanej u wnioskodawcy całkowitej niezdolności do pracy, sama nie wywołuje już tego rodzaju skutku w sferze możliwości wykonywania zatrudnienia, ale wraz z innymi, nasilającymi się dolegliwościami zdrowotnymi pozwala na dalsze kwalifikowanie danej osoby jako dotkniętej tymże stopniem niezdolności. Bywa również tak, że w miejsce uprzedniej przyczyny (przyczyn) całkowitej niezdolności do pracy pojawia się inna.

Komu nie przysługuje renta socjalna

Spełnienie wskazanych wyżej przesłanek nie musi jednak oznaczać, że będziemy mogli się ubiegać o rentę socjalną. W ustawie przewidziano bowiem pewne sytuacje, w których prawo do tego świadczenia nie będzie przysługiwało.

I tak w świetle art. 7 ustawy renta socjalna nie przysługuje osobie uprawnionej do

-emerytury

- uposażenia w stanie spoczynku

- renty z tytułu niezdolności do pracy

- renty inwalidzkiej lub pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych

- renty strukturalnej, a także osobie uprawnionej do zasiłku przedemerytalnego

- świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Ponadto renta socjalna nie przysługuje osobie będącej właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej w o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych. Osobie będącej współwłaścicielem nieruchomości rolnej nie przysługuje renta socjalna, jeśli udział tej osoby przekracza 5 ha przeliczeniowych.

Świadczenie to nie przysługuje również za okres tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności (chyba, że jest odbywana w systemie dozoru elektronicznego). Osoba tymczasowo aresztowana lub odbywająca karę pozbawienia wolności jest obowiązana niezwłocznie powiadomić właściwy organ wypłacający rentę socjalną o tymczasowym aresztowaniu lub o odbywaniu kary pozbawienia wolności.

Jakie dokumenty należy złożyć?

Zgodnie z informacją na stronie ZUS należy złożyć następujące dokumenty:

- wniosek o rentę socjalną,

Wzór wniosku znajdziesz tutaj >>>

- zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, które potwierdzi okres nauki (jeśli dotyczy);

- zaświadczenie o stanie zdrowia (zaświadczenie OL-9) wypełnione przez lekarza, pod którego opieką się znajdujesz. Lekarz powinien to zaświadczenie wystawić nie wcześniej niż miesiąc przed datą złożenia przez Ciebie wniosku o ustalenie prawa do renty;

- inną dokumentację medyczną, która może potwierdzić Twój stan zdrowia (np. wyniki badań albo karty z leczenia szpitalnego),

W niektórych przypadkach wymagane będą także dodatkowe dokumenty:

- dokumenty przygotowane przez Twojego pracodawcę (jeżeli jesteś zatrudniony),

- zaświadczenie o terminie zawartej z Tobą umowy i kwocie osiąganego przez Ciebie przychodu,

- wywiad zawodowy (na druku OL-10),

- oświadczenie czy jesteś właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej, która przekracza 5 hektarów (dotyczy właścicieli, współwłaścicieli lub posiadaczy gospodarstwa rolnego).

Dokumenty należy złożyć w dowolnym oddziale ZUS (najlepiej właściwym dla miejsca zamieszkania lub pobytu).

Kiedy należy je złożyć? W miesiącu, w którym osiągniesz pełnoletność lub jeżeli jesteś osobą pełnoletnią – jak najszybciej.

Ile wyniesie renta socjalna w 2021 r.?

Zgodnie z art. 6 ust. 1 wspomnianej ustawy renta socjalna wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Od marca 2020 r. wynosi ona 1200 zł.

W przyszłym roku szykuje się kolejna podwyżka tego świadczenia. Rada Ministrów przyjęła bowiem projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który zakłada, że od marca 2021 r. świadczenia zostaną podwyższone o 3,84 proc., ale nie mniej niż o 50 zł brutto. Zgodnie z projektem najniższe emerytury i renty (w tym socjalna) mają wynieść 1250 zł brutto.