Nowe zadania związane z programem „Czyste powietrze” sprawiają kłopoty i składającym wnioski, i rozpatrującym je urzędnikom. Tym bardziej, że na wydanie zaświadczeń jest tylko siedem dni.
21 października rozpoczął się kolejny nabór wniosków w programie „Czyste powietrze”, dzięki któremu można otrzymać dofinansowanie do kosztów wymiany pieca i termomodernizacji domu. W tej edycji przewidziana jest wyższa kwota wsparcia. Aby je otrzymać, konieczne jest dołączenie do wniosku zaświadczenia o wysokości miesięcznego dochodu przypadającego na członka rodziny. Za jego wydanie odpowiada gmina, a w wielu z nich zajmują się tym ośrodki pomocy społecznej. Jest to dla nich dodatkowe zadanie, ale na razie zainteresowanie uzyskaniem zaświadczenia nie jest duże.
Dochody teściowej
Szczegółowe zasady wydawania zaświadczeń do programu „Czyste powietrze” reguluje art. 411 ust. 10g–10s ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1219 ze zm.). Zgodnie z nim osoba, która chce starać się o dotację na ekologiczną inwestycję w swoim domu, musi najpierw złożyć żądanie, czyli wniosek o wystawienie dokumentu wskazującego wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu członka jego rodziny. Zarówno wzór żądania, jak i samego zaświadczenia jest określony w rozporządzeniu ministra klimatu. Sposób obliczenia wysokości dochodu oraz to, które źródła utrzymania są uwzględniane, odbywa się z kolei na podstawie przepisów ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111).
– Wzór wniosku jest bardzo podobny do tego składanego przy ubieganiu się o zasiłek na dziecko, więc osoby, które do tej pory nie miały do czynienia ze świadczeniami rodzinnymi, mają czasem problemy z jego wypełnieniem i dziwią się, że jest tak obszerny. W efekcie pojawiają się błędy lub niewypełnione rubryki, np. dotyczące dochodów nieopodatkowanych – mówi Adam Ochmański, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (MOPS) w Będzinie.
Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPS w Płocku, dodaje, że w związku z tym, iż skład rodziny potrzebny do ustalenia wysokości dochodu jej członków został określony opisowo i jest inny od tego obowiązującego w zasiłkach na dzieci, wnioskodawcy mają wątpliwości, kogo podać we wniosku, czy np. teściową lub dziadków, z którymi mieszkają.
– W definicji rodziny kluczowe znaczenie ma fakt wspólnego zamieszkiwania i prowadzenia jednego gospodarstwa domowego, więc dochody dziadków też są uwzględniane przy wydawaniu zaświadczenia – tłumaczy Edyta Ciesielska, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPR w Kielcach.
Tydzień na rozpatrzenie
Urzędnicy zajmujący się wydawaniem zaświadczeń podkreślają, że przepisy ustawy o ochronie środowiska nie określają, w jakim czasie powinni to zrobić. W konsekwencji posiłkują się terminami wynikającymi z kodeksu postępowania administracyjnego. Jego art. 217 przewiduje, że żądanie wydania zaświadczenia powinno być zrealizowane bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu siedmiu dni.
– To bardzo krótki termin, w którym nie zawsze daje się ustalić wysokość dochodów członków rodziny. Chociaż sprawdzamy je elektroniczne, to doświadczenia z przyznawaniem zasiłków na dzieci pokazują, że czasami nie jest to możliwe. Dotyczy to w szczególności uzyskania informacji o składkach na ubezpieczenia społeczne osób, które mają kilka tytułów ubezpieczeniowych, oraz emerytów, bo musimy występować do ZUS o podanie ich wysokości – wyjaśnia Magdalena Rynkiewicz-Stępień, zastępca dyrektora Miejskiego Centrum Świadczeń w Opolu.
Zachowanie wspomnianego terminu może być też trudne, gdy będzie wpływać dużo wniosków o wydanie zaświadczenia. Ośrodki deklarują jednak, że na razie jest ich mało. Na przykład w Rzeszowie do tej pory złożono 50 żądań o podanie wysokości dochodu na potrzeby programu „Czyste powietrze”, w Kielcach 29, w Poznaniu 10, w Płocku siedem, a w Zabrzu tylko cztery.
– Na początku października, sądząc po dużej liczbie telefonów i pytań o to, jakie dokumenty trzeba złożyć i jak można otrzymać zaświadczenie, wydawało się, że zainteresowanie będzie spore. Tymczasem przyjęliśmy zaledwie pięć wniosków – podaje Sylwia Bochenek, kierownik działu poradnictwa i informacji MOPS w Katowicach.
Czekanie na pieniądze
Choć ośrodki już półtora miesiąca zajmują się wydawaniem zaświadczeń, wciąż nie mają pewności, czy i w jakiej wysokości otrzymają pieniądze na obsługę tego zadania. Z komunikatu przekazanego gminom po uruchomieniu naboru wniosków w programie „Czyste powietrze” wynika, że warunkiem otrzymania wsparcia jest zawarcie przez samorząd porozumienia z właściwym wojewódzkim funduszem ochrony środowiska i gospodarki wodnej (do tej pory podpisało je 711 gmin). Samorząd ma otrzymać 100 zł, jeśli wniosek o podwyższone dofinansowanie z programu, do którego będzie dołączone zaświadczenie o dochodzie, zostanie złożony za jego pośrednictwem. 50 zł będzie zaś przysługiwać w przypadku wniosku o podwyższoną dotację, do którego zaświadczenie wydała inna gmina (kiedy adres zamieszkania osoby ubiegającej się o dofinansowanie jest inny niż położenie budynku). Taka sama stawka będzie obowiązywać również wtedy, gdy osoba złoży wniosek z zaświadczeniem, ale bez pośrednictwa samorządu.
Ośrodki zwracają uwagę, że nie są to duże kwoty. Co więcej, przyjęcie takiego mechanizmu finansowania – bez wskazania konkretnej stawki za wydanie zaświadczenia – może w praktyce skutkować tym, że otrzymają niewielkie środki na pokrycie kosztów obsługi nowego zadania, niewspółmierne do pracy włożonej w rozpatrzenie wniosku o wydanie zaświadczenia (zwłaszcza że zajmują się tym osoby, które już teraz są obciążone licznymi obowiązkami związanymi z przyznawaniem świadczeń dla rodzin).
